جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نقد و معرفی کتاب نام کتاب: مکتب هاى تاریخى و تجدد گرایى تاریخ. مولف: دکتر عزت الله رادمنش. ناشر: انتشارات موسسه فرهنگى پیک ستاره دانش. نوبت چاپ: اول ـ اردیبهشت 1379. تیراژ: 3000 جلد. قیمت: 1550 تومان.

گرچه کتب تاریخ نگارى, طبقات نگارى را یکى از اصیل ترین انواع و شعب تاریخ نگارى مسلمانان به شمار مىآورند, اما در کمتر نوشته تاریخ نگارى مى توان از مبانى و مبادى این شعبه سراغ گرفت تا آن جا که حتى تعریف مفهوم محورى ((طبقه)) را در این کتب نمى توان یافت. از سوى دیگر, مقایسه حجم فراوان کتب طبقات نگارى در رشته هاى مختلف با حجم بسیار اندک مباحث مقدماتى این فن, چهره اى ناهمگون از آن را به نمایش مى گذارد و با مراجعه به همین مباحث اندک, این نکته آشکار مى گردد که این حدیث شناسان بودند که به جهت نیاز مبرم خود به چنین مباحثى, اقدام به طرح مبانى و مبادى طبقات نگارى, همچون تعریف طبقات و فواید و اشکالات آن نمودند. نوشته حاضر بررسى این مباحث را به همراه مباحثى همچون سبک هاى مختلف طبقات نگارى و پیشینه نگارش درباره مبادى طبقات نگارى به عهده گرفته است.

براى بررسى دقیق تاریخى, فرهنگى, اجتماعى و سیاسى عربستان پیش از اسلام لازم است زندگى بدویان و باده نشینان را در چند مورد مطالعه نمود: 1ـ منابع: به اشعار عرب قبل از اسلام و تفسیرى که از آن ها باقى مانده و ضرب المثل هاى آنان استناد مى شود. 2ـ تاریخ: زندگى یکجانشینان و صحراگردان که اغلب به غارت و بعضا به تجارت مى پرداختند مطرح مى شود. 3ـ روابط سیاسى: به ساختار قبایل عرب پیش از اسلام که کمتر به آن توجه شده, مى پردازد. 4ـ دورنماى اخلاقى: به جهت ویژگى خاص صحرا, برخى خصوصیات از جمله وفادارى, جوانمردى و... مورد ستایش اعراب قرار داشت. 5ـ مذهب: آیین هایى در میان عرب وجود داشت که هر یک در معبد ویژه اى انجام مى شد, اگر چه این آیین ها در زندگى بدویان اهمیت مذهبى اندکى داشتند.

خیزش مشعشعیان در منطقه جنوب بین النهرین و خوزستان, به رهبرى سیدمحمدبن فلاح (متوفاى 870ه') شکل گرفت و حکومت مستقل شیعه, به مرکزیت حویزه ایجاد شد. تا کنون, مطالب قابل توجهى از زندگى و روند فعالیت هاى آغازین سیدمحمدبن فلاح, در جهت رهبرى مشعشعیان, همچون سایر ابعاد خیزش وى, به رشته تحریر در نیامده است. در این نوشتار, تلاش مى شود بر اساس منابع اصیل موجود, مراحل مختلف اقدامات وى ـ که به شکل گیرى و استقرار مشعشعیان انجامید ـ تبیین گردد. هرچند در پى گیرى سیر حوادث, پاره اى از ابعاد فکرى و اجتماعى جنبش مشعشعیان بازگو مى شود, اما غرض اصلى, نه بررسى ماهیت فکرى و اجتماعى آن جنبش, که ارایه گزارشى منسجم, منظم و مبتنى بر نقد منابع, از روند فعالیت هاى سیدمحمدبن فلاح, به عنوان آغازگر و راهبر مشعشعیان, تا مرحله اعلام موجودیت اعتقادى وى مى باشد.

در دوره خلافت خلیفه دوم, مسلمانان که هدف فتح ایران را در سر داشتند, به دنبال محلى بودند که علاوه بر نزدیکى به مرز ایران, از نظر آب و هوایى, مطلوب ساکنین جزیره العرب باشد; از این رو سعدبن ابى وقاص پس از مکاتبه با خلیفه دوم, به سلمان فارسى و حذیفه بن الیمان مإموریت داد تا به دنبال محلى مناسب جهت اسکان خود و گله شترانشان باشند. در پى این مإموریت, منطقه اى در ساحل غربى رود فرات و نزدیکى شهر باستانى حیره انتخاب گردید, که بعدها کوفه نامیده شد, و این اولین شهرى بود که پس از ظهور اسلام, به وسیله مسلمانان ساخته شد.

دکتر محمد الطالبى (متولد 1921م. تونس) متفکر و محقق برجسته جهان عرب, دکتر در رشته تاریخ, استاد و رییس سابق دانشکده ادبیات و علوم انسانى دانشگاه تونس است. وى صاحب پژوهش ها و آثار متنوع و فراوانى در تاریخ اسلام (عصر میانه), مسایل اسلامى معاصر و موضوع گفت وگوى اسلام و مسیحیت است. بیش تر آثار وى به زبان فرانسوى است و برخى از این آثار, به وسیله دیگران, به عربى ترجمه شده است. آن چه از پى مىآید بخش عمده گفت وگوى مجله مقدمات, ((المجله المغاربیه کتاب)) وابسته به اتحادیه نویسندگان مغرب با دکتر الطالبى است.

آن چه فرا رو دارید مقاله اى است با عنوان: ((بررسى تاریخ ترجمه در دوره اول خلافت عباسیان)) در این مقاله نگارنده تلاش دارد تا ضمن معرفى هرچه بهتر و دقیق تر نهضت بزرگ علمى جهان اسلام ـ نهضت ترجمه ـ تلاش هاى راستین محققان طراز اول و دانشوران سازنده آن دوره را بیان نماید. در این عرصه به برخى ویژگى هاى فرهنگى عصر زرین فرهنگ و تمدن اسلامى نیز اشاره خواهد شد. در این مقاله به بررسى موارد ذیل خواهیم پرداخت: 1ـ آغاز نخستین حرکت علمى مسلمانان و معرفى اولین بنیان گذاران آن در عصر اموى. 2ـ نهضت ترجمه در عصر طلایى عباسیان. 3ـ نهضت ترجمه در اندلس و دلایل توجه مسلمانان به ترجمه آثار پیشینیان. 4ـ روش هاى مترجمان در ترجمه نصوص و متون کهن. در پایان, نتایج و پىآمدهاى نهضت ترجمه را مورد بررسى قرار مى دهیم.

امروزه آسیاى مرکزى متشکل از پنج جمهورى مستقل قزاقستان, قرقیزستان, ازبکستان, ترکمنستان و تاجیکستان مى باشد. این منطقه داراى منابع طبیعى و موقعیت تجارى فوق العاده اى است و در قدیم محل عبور جاده ابریشم بوده است. مسلمانان در این منطقه تحولات مهمى به وجود آورده و ضمن ایجاد مراکز علمى, مساجد زیادى بنا کرده و به امور مذهبى روى آوردند. اما از اواسط قرن شانزدهم میلادى که روس ها بر این منطقه تسلط یافتند, مبارزه با اسلام و مسلمانان را آغاز کردند و این روند پس از حاکمیت کمونیست ها, شدت بیشترى یافت و منجر به تخریب مساجد و مراکز مذهبى شد. ولى بعد از به قدرت رسیدن گورباچف, اوضاع دگرگون شد و فعالیت هاى مذهبى مسلمانان از نو آغاز گردید و صدها مسجد جدید ساخته شد. این نوشتار به تجدید حیات اسلام در آسیاى مرکزى بعد از طى این دوره مى پردازد.