جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این اثر پيرامون مسائل كلامى و اصول اعتقادات است. شامل 30 باب از مباحثى چون احكام نظر، حدوث عالم، صفاتى كه براى خداوند واجب است، در اثبات نبوت، اصول عقائد و اقسام آن، آجال، رزق، امر به معروف و نهى از منكر، قيامت، ثواب و عقاب و مسائلى كلامى از اين دست، بحث مى‌كند.

دراین کتاب، دیدگاه های کلامی سید قطب در تفسیر فی ظلال القرآن مورد بررسی قرار گرفته و نظر موافقان و منتقدان مطرح گردیده است. نظر مختار نویسنده، دیدگاه سلفی است ولی وی مدعی موضع بیطرفانه است.

دین از یک منظر، به معنای مجموع آموزه های اعتقادی و عملی است که از آنها به عقاید و احکام و اخلاق تعبیر می شود. احکام و اخلاق به عمل انسانها نظر دارند و عقاید اموری اند که هدف اصلی در آنها معرفت و اعتقاد است. از آنجا که دین مجموعۀ اموری است که در ارتباط مستقیم با خدای تعالی است، سرلوحۀ همۀ معارف اعتقادی دین، معرفت خداوند متعال است و هیچیک از معارف دیگر بدون توجه به معرفت خدای تعالی فایده ای ندارد. این کتاب تدوینی نو از توحید خدا و اسماء و صفات الهی را با توجه به آیات قرآن کریم و روایت اهل بیت علیهم السلام به صورت درسی ارائه داده است.در این کتاب به هیچ وجه از براهین فلسفی و مباحث کلامی مصطلح استفاده نشد و همه معارف توحیدی را مستند به محکمات و نصوصات دینی کرده است. در چهارده درس ابتدایی این کتاب بحث درباره معرفت خدای به صورت اجتهادی در روایات مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در درس اول اهمیت معارف اعتقادی و جایگاه معرفت خدا در میان آنها و معنای لغوی معرفت و تفاوت آن با علم و نظریات عالمان دینی مطرح شده است. در درس دوم تا چهارم فطری بودن معرفت خدا وآیات و روایاتی که دلالت به آن دارند مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته شده است. از این مباحث نتیجه گرفته شده است که معرفت خدا تحصیلی و اکتسابی نیست بلکه خدای تعالی خود را در عوالم پیش یعنی عالم ارواح و عالم ذر به انسان معرفی کرده و حاصل آن تعریف در فطرت انسان نهاده شده و در دنیا پیامبران انسان را به آن توجه داده و متذکر می کند. سپس مواقف تعریف عالم ارواح، عالم ذر آمده و در درس نهم معرفت خدا به خدا، درس دهم نفی واسطه در معرفت خدا، درس یازدهم روایات به ظاهر مخالفت با روایات معرفة الله بالله، درس دوازدهم و سیزدهم و چهاردهم نیز معرفت صنع خداست می باشد. انسداد راه معرفت خدا از سوی بندگان، توحید، اسما و صفات از دیگر مباحث این کتاب است.

یکی از مهمترین کتابهای کلامی، کتاب تجرید الاعتقاد اثر خواجه نصیر الدین طوسی است که با وجود فشرده بودن، دربردارنده یک دوره کلام اسلامی است. این کتاب شامل شش مقصد است: دو مقصد نخست به امور عامه و چهار مقصد بعدی به اصول دین می پردازد. به دلیل اهمیت این کتاب، شروح بسیاری توسط دانشمندان شیعه و سنی بر آن نگاشته شده است که از مهمترین آنها شرح علامه حلی با عنوان کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد است. اثر حاضر کوشیده است یک دوره کلام اسلامی را بر مبنای کتاب تجرید الاعتقاد عرضه و به شرح قسمت های اصلی و مهم تر این کتاب بپردازد. البته در این شرح بیشترین استفاده از کتاب کشف المراد علامه حلی بوده است. پژوهش حاضر در شانزده بخش به صورت درسنامه زیر فصل بندی شده است: اثبات وحود خداوند متعال و قدرت او عمومیت قدرت، صفات علم، حیات و اراده صفات سمیع، بصیر، متکلم وباقی و نفی صفات زائد بر ذات عدل الهی، حسن و قبح، قدرت خدا بر فعل قبیح، هدفمندی افعال خدا نفی اراده قبیح، جبر و اختیار، فعل متولد، قضا و قدر هدایت و ضلالت، تکلیف، قاعده لطف مساله شرور و آلام حسن بعثت و وجوب آن، وجوب عصمت پیامبر دیگر ویژگی های پیامبر، معجزه، کرامت، همیشگی بودن بعثت، شریعت جدید اثبات نبوت خاصه پیامبر اکرم (ص) و عمومیت آن، افضلیت پیامبران بر فرشتگان نصب و نص امام، عصمت و افضلیت امام اثبات امامت خاصه (1) اثبات امامت خاصه (2) امکان و وقوع معاد و چگونگی آن پاسخ به شبهات معاد جسمانی، ثواب و عقاب، احباط و تکفیر دائمی نبودن کیفر کبیره، عفو، شفاعت، توبه، آفرینش بهشت و دوزخ کتاب علم کلام ؛ بر اساس تجرید الاعتقاد محقق طوسی، تألیف دکتر رضا برنجکار از سوی مجموعه متون تدوینی نشر مرکز الکترونیکی دانشگاه قرآن و حدیث، به زبان فارسی، در قطع رقعی، در 168 صفحه به نگارش درآمده است و در سال ۱۳۹۶با همکاری انتشارات دارالحدیث منتشر شده است. متن سی صفحه‌ی ابتدایی این کتاب در پیوست دیجیتال قابل مطالعه است.

این مجلد از موسوعه درباره تعریف و تعرف درباره صفات ثبوتیه خداوند می باشد. صفات ثبوتیه الهی در این جلد به تفکیک آورده شده و توضحیات مناسبی درباره هر کدام داده شده است : مثل باری ، علیم، حکیم ، حی و...

حکیم سنایی غزنوی (ف532) یکی از اندیشمندان دوران ساز و ازجملة تأثیرگذارترین سرایندگان شعر تعلیمی عرفانی است که همواره شاعران و عارفان این دیار به ذهن و زبان او اقتدا کرده اند.در این نوشته کوشیده ایم تا با تتبع نسبتاً جامع در دیوان و حدیقه، آرای سنایی را درباب تشبیه و تنزیه، قدم و حدوث، توقیفی بودن یا نبودن اسما و صفات خداوند و غرضمندی حضرت حق در آفرینش هستی تبیین کنیم و با مواضع فِرق مشهور کلامی بسنجیم. ازاین رو، ابتدا دیدگاه پیشوایان اشاعره، معتزله، ماتریدیه، کرامیه و شیعة امامیه درباب مسائل مزبور نقل و سپس آرای حکیم غزنه در این موارد طبقه بندی و تحلیل شده است.تحقیق نشان می دهد که سنایی در اثبات مدعیات خود در آثارش از متون اسلامی و معارف عقلی زمانة خود بهره گرفته، درباب خداشناسی رویکردی تنزیهی و حتی سلبی داشته و مواضع او برخلاف دیدگاه رایج با آرای اشاعره، کرامیه و اهل حدیث به کلی متفاوت بوده و با باورهای معتزله، شیعه و ماتریدیه همسویی بسیار دارد.