جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گفتمان‌کاوی یکی از روش‌های جدید است که به کشف معنای متن و لایه‌های زیرین آن می‌پردازد. آیۀ ۲۵ سورۀ انفال از آیات موردبحث میان عالمان مسلمان است که نظرات تفسیری گوناگونی پیرامون واژۀ «فتنه» و مفهوم آن ذیل آیه مطرح شده است. توجه به گفتمان مطرح در آیه راهی برای دریافت‌های روشمند معنای مورد نظر در آن است. نوشتار حاضر به‌دنبال پاسخ به این مسئله است که محور اصلی گفتمان آیۀ ۲۵ سورۀ انفال چیست. ازاین‌رو، تلاش شد تا با در نظر داشتن ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و ارزشی‌ای که متن در بستر آن به وجود آمده است به دریافت تازه‌ای از گفتمان آیۀ مورد نظر دست یافت. در پژوهش حاضر، که به روش تحلیل گفتمان انجام شد، با توجه به مفهوم‌شناسی واژۀ فتنه و ساختار زبانی و دستوری آیه و با عنایت به روابط همنشینی و جانشینی، این نتیجه حاصل آمد که دالّ مرکزی گفتمان مورد نظر مفهوم «ولایت» است. با توجه به سیاق آیات و قرائن داخلی و بیرونی، روشن می‌گردد که رسالت پیامبر گرامی اسلام (ص) و دین اسلام جریانی ولایت‌محور است و راه مقابله با فتنه‌ها تمسک به کتاب خدا و سنت پیامبر (ص) و همچنین ولایت است. گفتمان آیۀ ۲۵ سورۀ انفال گفتمانی تحذیری و آگاهانه است که روابط اجتماعی را میان گروه‌های مختلف تنظیم می‌کند. ازاین‌رو، فتنه در نظام مفهومی قرآن جایگاه ویژه‌ای می‌یابد و ساختارهای ارزشی و ضدارزشی حول دالّ مرکزی این گفتمان، که ولایت‌مداری است، شکل می‌گیرد.

توضیح کتاب: "علوم اجتماعی و سیر تکوینی آن "مشتمل بر پنج بخش اصلی است که ویژه دانشجویان رشته‌های علوم اجتماعی به ویژه جامعه‌شناسی منتشر شده است .این کتاب بنابه درخواست سازمان یونسکو در سال 1960برای تدریس در دانشگاه‌های فارسی زبان به چاپ رسیده است .در این کتاب علاوه بر سیر تکوینی و تدریجی علوم اجتماعی، عقاید ینیانگذران و نظریه‌پردازان مهم آن بررسی و با یکدیگر مقایسه شده‌اند ;برای مثال نظریات "مارکس "با "ماکس وبر "و "تطور هنری مورگان "با "نظریه تاریخی فرانتز بواس ."بخش نخست که با عنوان "علوم اجتماعی و جهان‌بینی‌های عمومی " آمده، این مباحث را شامل می‌شود" :دانش اجتماعی در مراحل نخستین"، "علوم تدقیقی و دانش‌های اجتماعی"، "انسان به عنوان دایر مدار هستی"، و "جنبش‌های فکری و فلسفی ."در بخش دوم رشته‌های مختلف علوم اجتماعی نظیر :انقلاب، آمار و دموگرافی، سیاست، جغرافیای انسانی و انسان‌شناسی به خوانندگان معرفی شده است . در بخش سوم جامعه‌شناسی در عصر حاضر در برخی کشورها نظیر :فرانسه، آلمان، انگلستان و آمریکا بررسی گردیده است .بخش چهارم شامل مباحثی در باب تغییر و تحولات، همچنین دغدغه‌های علوم اجتماعی و انسانی در عصر حاضر است .نگارنده در بخش انتهایی کتاب، مهم‌ترین تحولات سه دهه اخیر علوم اجتماعی را تحلیل می‌نماید .