جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از تبلیغ در آیات قرآن کریم جایگاه ویژه‌ای دارد وبدیهی است که برای ترویج یک دین ورسالت به راه‌‌های تبلیغی مؤثر ومتناسب با مضمون آن پیام نیاز است. دانستن روش‌های تبلیغ در قرآن کریم، از این حیث حائز اهمیت است که این روش‌ها با هدف ومحتوای دعوت پیامبران تناسب کامل داشته، وبر این اساس دینداران وامران به معروف وناهیان از منکلا می‌توانند با اعتماد کامل از آنها بهره برند. این نوشتار بر آن است تا با تمرکز بر آراء، توضیحات وتفسیر علامه طباطبایی در تفسیر «المیزان فی تفسیر القرآن»، روش‌های قرآن کریم در تبلیغ ابلاغ ودعوت به سوی خداوند متعال راتبیین کند. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده است. نتایج به دست آمده عبارتند از: تبلیغ یکی از مسائل اساسی در زندگی اجتماعی است وقرآن کریم از مجموعه ای از روش های تبلیغی استفاده کرده است، وهنگامی که قرآن کریم ما را به استفاده از انواع روشهای تبلیغی در دعوت به سوی خداوند متعال فرا می خواند، به معنای تمایز در وسایل تبلیغ ودعوت بر حسب شرایط واحوال ومکان است. دعوت وتبلیغ در قرآن کریم از دیدگاه علامه طباطبایی به سه مرحله (تبلیغ زبانی، تبلیغ سلبی وجهاد) تقسیم شده است. تبلیغ به زبان همان روشی است که در همه آیات قرآن می توان مشاهده کرد، ومهم ترین روش‌های تبلیغ زبانی در قرآن کریم عبارتند از: حکمت، موعظه، جدل، بشارت وانذار، تبلیغ تدریجی، یادآوری، مناظره، گفتگو. وتبلیغ یک نیاز انسانی ویک خواسته روانی است ووسیله ای است که انسان می تواند به وسیله آن به کمالات روحی، جسمی وروانی خود دست یابد وتبلیغ می تواند رفتار فرد وجامعه را تنظیم کند واز بزرگترین آثار تبلیغ این که اسلام با تبلیغ سرزمین‌ها وقلعه ها را فتح کرد وبا آن بر سایر ادیان چیره شد.

موضوع اسراف یکی از موضوع قرآنی و اخلاقی است که در قرآن کریم و کتب تفسیری و اخلاقی به آن اشاره شده است و مفسران در این باره بسیار مباحثی مفصلی درمورد این موضوع بیان کرده اند و موضوع ما در این پایان نامه اسراف و تأثیر آن در فروپاشی جوامع از منظر قرآن کریم با تمرکز بر تفسیر المیزان به عنوان نمونه و این موضوع بسیار مهمی است که در آن مباحثی در مورد گذشت از حدودی که خداوند معین ومشخص کرده است و اسراف انواع مختلفی دارد از جمله اسراف در امور معنوی و مادی است،که منجر به زوال و نابودی جامعه بشری می شود، لذا این پژوهش با هدف عینیت بخشیدن به موضوع اسراف در پرتو قرآن کریم و تفاسیر و تأثیر آن در فروپاشی اقتصاد و فرهنگ جوامع و روش های درمان آن از دیدگاه علامه طباطبایی صاحب تفسیر المیزان در مورد فروپاشی اقتصاد جامعه است، از جمله شواهدی در آیاتی قران کریم اشاره شده از جمله: اسراف در خوردنی ها و آشامیدنی ها، عدم عفت، مسائل اعتقادی، رعایت حد، اعتدال در انفاق، اسراف نکردن در خونریزی و ریختن خون پاکان وشریف، اعتراف مؤمنان به غفلت خود در پیشگاه خداوند متعال، اسراف در گرفتن مال مردم به ناحق و در مورد آثار منفی اسراف بر اقتصاد فرد و جامعه، فقر است،و اتلاف مال، پشیمانی و حسرت گرفتن،آسیب وضرر رساندن به بدن و اتلاف اموال به ناحق،و اما عوامل اسراف بر از بین رفتن جامه انسانی عبارت است از: عدم رعایت اوامر خداوند متعال، همجنس گرایی، عدم عفت (زنا)،بخس میزان،بدبینی نسبت به پیامبران و مخالفت با آنان، دست کم گرفتن انبیا و رسولان و توهین به آنان،و یکی دیگر از عوامل فروپاشی جامعه های انسانی :تنگ دستی وفقر ، زینت بخشیدن کارهای ناپاکان ومسرفان ،سنت استاصال وهلاکت آنان ، شکنناند آنان ودرو کردن آنان بطور کلی و سنگ باران انها .اما علامه طباطبایی علاج پدیده اسراف اقتصادی در تفسیر خود موضوعات گوناگونی آورد از جمله آنها:إستفاده صحیح از نعمتهای زینه، حلال بودن بعضی از زینتهای اما بدون زیاد روی واسراف در آنها،عدم اسراف در خوراکیها وحتی در دادن صدقه، ممنوعیت ریختن خونها واسیب رساندن وقتل انفس،قرار دادن حکم قصاص ودیه برای زنده نگه داشتن جامعه بشری،پیشگیری از افراط وتفریط در خرج کردن اموال خود، کمک رساندن به نزدیکان وفامیل خود وصله ارحام و فقراء و رکمک به ابن السبیل، و شاهد گذاشتن هنگام تحویل اموال یتامی به خودشان،خشوع وخضوع وتذلل در برابر خداوند متعال.وکما اینکه اثرات اسراف در فرهنگ جامعه وجود دارد از دیدگاه علامه طباطبایی که عبارت اند از:تأثیر منفی بر فرهنگ فرد و جامعه مانند: تکبر و تکبر با زینت، اسراف در غذا، مشروب، پوشاک و مسکن، اتلاف مال و تکبر توانایی، علم و حیثیت، و راه‌هایی برای درمان اسراف فرهنگی وجود دارد که از جمله آنها: امر و نهی، مدح و تهمت، روش‌های تطمیع و انذار، امانت و حکمیت صالحان در جامعه، روشهای تعاون در صلاح و تقوا، رعایت حد اعتدال در انفاق، جلوگیری از غلو، اجرای عدالت در حق نیازمندان، جلوگیری از ربا، ترجیح خود، تقوای خداوند متعال، قرض دادن به نیازمندان، جلوگیری از اسراف گر و صالح.واما روش استفاده شده در این پایان نامه توصیفی تحلیلی است.

واژه های استضعاف و استکبار از واژه هایی هستند که در حوزه های عبادی، سیاسی، اجتماعی،اقتصادی و علمی پر کاربرد هستند. استضعاف از ریشه ( ض ع ف ) و از باب استفعال به معنی خواستن ناتوانی و ضعف برای شخص دیگری است و مستضعف کسی است که ضعیف قرار داده می شود.استضعاف در قرآن کریم در معانی مختلفی مانند عدم موقعیت اجتماعی، نداشتن راه چاره، سلب قدرت، فقدان ایمان تحقیقی و استضعاف مؤمنان ناوابسته آمده است.استکبار از ریشه ( ک ب ر ) و از باب استفعال به معنی برتری خواهی، امتناع از پذیرش حق از روی عناد و تکبر است و در اصطلاح، این لغت بیشتر به سلطه جویی، استعمار و استثمار معنا می شود. استکبار در قرآن کریم در عناوینی مانند : استکبار ابلیس از سجده به آدم، استکبار افراد در برابر پیامبران، استکبار برای نگاه داشت موقعیت برتر و استکبار برخواسته از خواسته های پست نفسانی و استکبار برخواسته از جهل و ناآگاهی و... آمده است. در این نوشتار و در پی بررسی و مقایسه معنایی و کاربردی کلمات استضعاف و استکبار و مشتقّات این دو کلمه در قرآن از دو مفسّر یکی از اهل سنت سید قطب و دیگری از تشیّع از علامه طباطبایی، مورد بررسی قرار می گیرد و معلوم می شود مشترکات تفسیری این دو مفسّر بیشتر از مفترقات آن ها است. مطالب پایان نامه از مطالعه قرآن کریم و کتب تفسیری و منابع کتابخانه ای به روش فقهی و استنباطی با توجه به آیات قرآن کریم و دو تفسیر المیزان و تفسیر فی ظلال القرآن و منابع لغوی کهن درباره کلمات کانونی است و استفاده از کتابخانه ها قلمرو این تحقیق می باشد. واژگان کلیدی: قرآن، تفسیر، مفسّر، استضعاف، استکبار.

موضوع احساس مسئولیت از مسائل مهم زندگی انسان های امروزی به شمار می‌رود چرا که امروزه بشریت به دلیل عدم مسئولیت پذیری با مشکلات زیادی مواجه است‌. تحقیق حاضر پیرامون موضوع احساس مسئولیت از دیدگاه مفسر شهیر علامه طباطبایی می‌باشد. نگارنده موضوع احساس مسئولیت را در سه حوزه . احساس مسئولیت نسبت به خداوند . احساس مسئولیت نسبت به خود و احساس مسئولیت نسبت به جامعه بر اساس رویکرد توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرار داده است و به این نتایج رسیده است که احساس مسئولیت در برابر پروردگار با ذکر و یاد خداوند متعال در هر موقعیتی و معرفت کامل و درست نسبت به ساحت کبریایی او و عمل به اوامر و ترک نواحی او و نیز با اقرار و اعتراف به بندگیش و رد عبودیت غیر او تحقق می‌یابد. و این مهم زمانی اتفاق می افتد که نوع تربیت انسان، تربیت الهی باشد. همچنین احساس مسئولیت انسان نسبت به خود زمانی بروز می‌یابد که انسان به خود شناسی رسیده و جهاد با نفس داشته باشد. و بالاخره در بیان نمونه های احساس مسئولیت در قبال جامعه می توان به انجام وظایف اجتماعی همانند اجرای عدالت، گسترش صمیمت و دوستی در جامعه، انفاق و دفاع از وطن برای داشتن جامعه‌ ای مطلوب تر و جز آن اشاره نمود. با توجه به آنچه ذکر شد در می یابیم که از نظر علامه طباطبایی ارتباط عمیقی و تنگاتنگی بین این سه حوزه احساس مسئولیت وجود دارد چرا که وقتی انسان به پروردگار مسئولیت داشته باشد، نسبت به خود و جامعه نیز مسئولیت پیدا خواهد کرد.

از جمله مباحث در تفسیر و علوم قرآن، مبحث متشابه است که ماخوذ از آیه هفتم سوره آل عمران می باشد دانشمندان علوم قران و مفسیرین پیرامون این مبحث نظراتی ارائه کرده اند که از بارزترین انها می توان از از علامه طباطبایی و ابن عاشور نام برد. از نگاه علامه طباطبایی متشابه طوری است که مقصود از آن برای فهم شنونده روشن نیست، و چنان نیست که شنونده به مجرد شنیدن آن، مراد از آنرا درک کند، بلکه در این که منظور، فلان معنا است یا آن معنای دیگر تردید می کند، و تردیدش بر طرف نمی شود تا آن که به آیات محکم رجوع نموده و به کمک آنها معنای آیات متشابه را مشخص ‌ کند. اما ابن عاشور بر این است متشابه خلی الدلاله علی المعنی است و وصفی است که به وسیله آن آیاتی که دلالت بر معانی متشابه می کند، توصیف می شود که هر یک مقصود است، یعنی آنها از نظر اعتبار قصد به آن شباهت دارند و برخی از آنها به برخی دیگر ارجح نیستند. این رساله به بررسی تطبیقی تفسیر آیات متشابه در برخی از صفات تشبیهی خداوند می پردازد، و از نتایج مهم این رساله می توان به این نکته اشار کرد که علامه طباطبایی با استناد به حدیثی از امام رضا علیه السلام که می فرماید: «مردم در توحید دارای سه مذهب هستند: نفی. تشبیه و اثبات بدون تشبیه.»، مذهب اثبات بدون تشبیه را برمی گزیند که اصل معنای هر صفتی برای خداوند صادق بوده و خصوصیاتی که آن صفت در ممکنات و مخلوقات به خود گرفته از حقتعالی نفی شود و به عبارت دیگر اصل صفت اثبات، و محدودیت آن به حدود امکانی نفی گردد. اما ابن عاشور آیات را بر اساس مذهب اشعری خود تفسیر می کند، مگر در موارد معدودی که گرایش معتزلی را برمی گزیند است. روش تحقیق در این پژوهش تحلیلی-موضوعی است که تفسیر برخی آیات متشابه در باب صفات الهی را در دو تفسیر المیزان و التحریر و التنویر را بررسی و سپس به مقایسه و مشترکات و مفترقات آنها پرداخته است.

نفس انسان یکی از مهم ترین موضوعات نزد روانشناسان و عالمان دین به شمار می رود و نظرات و تحقیقات در ماهیت و کارکردهای آن متفاوت است یکی از ابعاد مهم در روح انسان، انگیزه و میل محرکی است که انسان را به سوی هدف سوق می دهد. روانشناسان درباره عوامل و موانع انگیزش بحثهای زیادی در کتب خود مطرح نموده اند. علامه طباطبایی یکی از علمای دینی است که در تفسیر قرآن خود در ذیل آیات زیادی از قرآن و در قالبهای مختلفی اعم از عینی، داستانی و فلسفی به این مسئله پرداخته است. هدف اصلی این تحقیق بررسی عوامل و موانع انگیزش از منظر روانشناسان و علامه طباطبایی است که بصورت تطبیقی ارائه می شود. این تحقیق با روش تحلیلی- وصفی و با روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای انجام می شود. نتایج تحقیق نشان می دهد که روانشناسان بر روی عوامل جسمی و روانی دنیوی مثل خوراک پوشاک مسکن و ازدواج و نیاز به احترام در عوامل انگیزش تاکید دارند و علامه طباطبایی علاوه بر این عوامل به عوامل اخروی و محبت خدا نیز توجه ویژه ای دارد.

در این پژوهش تلاش شده است الگوی خردورزی مدیران آموزش عالی بر اساس آموزه‌های قرآن با تأکید بر تفسیر المیزان ارائـه شود. بدین منظور از روش پژوهشی آمیخته اکتشافی استفاده شده است و حاصل امر، 11 مضمون سازمان‌دهنده با 75 مضمون پایه بوده است. در این راستا ابتدا با رجوع به تفسیر المیزان، اقـدام بـه جمـع‌آوری داده‌ها، در جهـت دسـتیابی بـه مـدل پژوهش، تجزیه و تحلیل داده‌ها که مشتمل بر مضامین پایه، مضامین سازمان‌دهنده و مضمون فراگیر شـده اسـت. با توجه به مضامین پایه شناسایی‌شده پرسشنامه محقق ساخته خردورزی مدیران آموزش عالی جهت اعتباریابی مدل طراحی گردید. جهت اعتباریابی مدل، از رویکرد تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد و ضریب آلفای کرونباخ (918/0) و کفایت نمونه‌گیری (807/0) با استفاده از نرم افزار SPSS22 نشان از پایایی مطلوب پرسش‌نامه دارد. حجم جامعه آماری پژوهش 656 نفر شامل کلیه مدیران آموزش عالی حوزه‌های علمیه در پنج خوشه شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز کشور است که نمونه آماری در بخش کمی بر اساس جدول مورگان تعداد 242 نفر تعیین شد. بر مبنای یافته‌های پژوهش مضامین سازمان‌دهنده عبارت از تهذیب نفس، سلامت فطرت، ولایت‌پذیری از دین حق و پیامبر حنیف، انتخاب شایسته و اسلامی، شناخت خدا، تقوا، امیدواری صادق، قرآن‌پژوهی، سیر و تفکر در زمین و نظارت همه‌جانبه برآن، علم و درک حقیقت معانی و لب مقاصد، جمع‌اندیشی و تعامل فکری سالم است