جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب "نهج البلاغه: فوق الشبهات والتشكیكات" اثری ارزشمند از احمد سلمان که از طریق نهج البلاغه مسائل را واضح و به شبهات پاسخ محکم و متقنی می دهد به همین خاطر است که اسم کتاب را گذاشته است : نهج البلاغه ما فوق شبهات و تشکیکات است.

کتاب " ولاء الحقیقی فی الشعب الافریقی" کتابی است بسیار مفید و ارزنده درباره آفریقا و اسلام در آفریقا و ارزش و اهمیتی که در طول تاریخ اسلام ، آفریقاییون در دین اسلام داشته اند، ایثار ها کرده اند و اهل بیت هم کارشان را تایید کرده اند.

جلد سوم از موسوعة أهل البیت الكونیة: الملائكة ، أطوارها ومهامها التدبيرية ، درباره ملائک و مسائل پیرامون آنها از قبیل خلقت ملائکه، ماهیت و صفات آنها، خلق ملائک ، خلق شیطان، ملائک مقرب و... می باشد.

یکی از مباحث مهم کلامی و تفسیری که از گذشته تا به حال مورد بحث اندیشمندان اسلامی بوده است مبحث وحی است و آن چه که انسان را در اعتماد بر قرآن استوار میکند اثبات میان ارتباط وحیانی صیانت آیات از مقام لدن تا مقام خارج که لفظ است میباشد. همانطور که شناخت خداوتد متعال از نظر معنا و مفهوم صفات برای انسان مقدوراست شناخت حقیقت وحی نیز برای انسان ممکن است،هر چند که رسیدن به کنه حقیقت وحی جز بارسیدن به مقام اولیاء الهی ممکن نیست واین که وحی چیست و به چه نحوی واقع میگردد از زمان پیامبر(ص) تا به حال مورد سؤال بوده لذا علما و مفسران در هر دوره سعی میکرده اند با بررسی ویژگی ها و خصوصیات هر چه بیشتر به حقیقت آن دست یابند.دراین که قرآن همان کلام الهی است یا تجربه دینی پیامبر نظرات متفاوتی گفته شده است.از جمله فیلسوفان،روشنفکران دینی،الهیدانان مسیحی،متکلمان،عارفان و مفسران زیادی در این راستا اظهار نظریه کرده اند.ما در این تحقیق میخواهیم برای تبیین ماهیت وحی از نظریه مصطفی ملکیان و عبدالکریم سروش بهره ببریم،ازدلایل و مبانی آنها برای شناخت دقیقتر وحی استفاده کنیم. مصطفی ملکیان که از تئوریسنهای فکری اصلاحات است میگوید قرآن رساله پیامبر است و حاصل اندیشه و تجربه دینی اوست وصوری را برای وحی متصور میشود از جمله اینکه میگوید یک صورت اینکه بگوییم خداوند خود پیامش را به پیامبر(ص)رسانده و گویا که لفظ و معنا از خداست این قابل قبول نیست چرا که اگر مراد از کلام همان کلامی است که ما انسانها میفهمیم ، سخن گفتن و کلام اگر مراد همین باشد پس نوعی صوت است که نیازمند جسم است و این با ذات مقدس خداوند تناقض دارد و جسمانی بودن خداوند را نمیتوان متصور شد. صورت دیگر اینکه بگوییم خداوند پیامبر را با واقعیاتی آشنا میکند،مواجه میکند دراین صورت مواجه کردن و آشنا کردن فقط کار خداست اما استنباط آن توسط پیامبر صورت میگیرد و خود پیامبر استنباطش را درقالب زبان عربی درآورده است پس لفظ از جانب خدا نیست گویا فقط معنا از جانب خداست است. دکتر سروش نیز یک نواندیش دینی است معتقد است که قرآن خوابنامه است و پیامبر روایتگری است که راستگویانه رویاهای خود را به زبان عرفی و به عربی مبین بدون مجاز و بی کنایه برای ما میگوید و مقالاتی با عنوان《محمد(ص)راوی رویاهای رسولانه》نوشته است .دکترسروش معتقد است قرآن نه تنها محصول شرایط تاریخی خاصی است که در بستر آن شکل گرفته، بلکه برآمده از «ذهن پیامبر اسلام» و «تمام محدودیت‌های بشری» او نیز هست. او در این باره گفته است وحی الهام است. این همان تجربه‌ای است که شاعران و عارفان دارند؛ هر چند پیامبر این را در سطح بالاتری تجربه می‌کنند او در تولید قرآن، نقش پیامبر اسلام را محوری می‌داند. سروش معتقد است پیامبر درست مانند یک شاعر احساس می‌کند که نیرویی بیرونی او را در اختیار گرفته‌است. اما در واقع شخص پیامبر همه چیز است، آفریننده و تولیدکننده. وی گفته است این الهام از «نَفس پیامبر» می‌آید و نفس هر فردی الهی است. اما پیامبر با سایر اشخاص فرق دارد، از آن رو که او از الهی بودن این نفس آگاه شده‌است. او این وضع بالقوه را به فعلیت رسانده است. نفس او با خدا یکی شده‌است. او معتقد است این اتحاد معنوی با خدا به معنای خدا شدن پیامبر نیست و این اتحادی است که محدود به «قد و قامت خود پیامبر» است. این اتحاد به اندازه بشریت است، نه به اندازه خدا. وی در بیان معنای وحی گفته است: پیامبر به نحوی دیگر نیز آفریننده وحی است. آن‌چه او از خدا دریافت می‌کند، مضمون وحی است. اما این مضمون را نمی‌توان به همان شکل به مردم عرضه کرد، چون بالاتر از فهم آن‌ها و حتی ورای کلمات است. این وحی بی‌صورت است و وظیفه شخص پیامبر این است که به این مضمون بی‌صورت، صورتی ببخشد تا آن را در دسترس همگان قرار دهد. پیامبر، باز هم مانند یک شاعر، این الهام را به زبانی که خود می‌داند، و به سبکی که خود به آن اشراف دارد، و با تصاویر و دانشی که خود در اختیار دارد، منتقل می‌کند. باید متذکر شدکه بحث رویا و وحی همواره بین فلاسفه مطرح بوده است و ما میخواهیم ببینیم دکتر سروش از این دیدگاهها چه بهره ای برده است و مبانی اودر رویاهای رسولانه چه بوده است.و نیز مصطفی ملکیان همسو با نظرات دکتر سروش در جریان روشن فکری دینی فعالیت میکند و ما دراین تحقیق میخواهیم میزان مشترکات،شباهتها و اختلافات این دو نو اندیش دینی را به دست بیاوریم.

شناخت وحی همواره مساله ی پیچیده و با اهمیتی بوده است که نظریات و موضع گیری های متفاوتی در خصوص آن صورت پذیرفته است. دکتر سروش با ارائه ی نظریه ی«محمد(ص) راوی رویاهای رسولانه» با بررسی پدیدارشناسانه ی وحی با خوابنامه نامیدن قرآن مدعی است که قرآن رویا وخواب پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم است و سعی در آن دارد که به وسیله ی عقل بشری به شناخت امری فرا بشری نائل آید. نظریه یادشده درخود حاوی ایرادات استدلالی و روایی فراوان است، بحث و بررسی در این دست موارد با نادیده گرفتن خود وحی و تنها با تکیه بر ابزاری چون عقل مادی، پیامدهای از قبیل نفی وحی الهی، نفی نبوت و ارسال نبی، نفی ختم نبوت و در کل ناقص شمردن دین اسلام را در پی خواهد داشت، با مشخص نمودن ایرادات و مشکلات نظریه یادشده، می توان پاسخی درخور و مناسب برای شبهه ایجاد شده ارائه نمود.

«دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشريعة (بيهقى)»، اثر ابوبكر بيهقى، يكى از آثار مهم در زمينه دلائل‌ نگارى است كه به شيوه روايى و با نقل احاديث مبتنى بر معجزات و دلائل پيامبر (ص)، سعى در اثبات پيامبرى حضرت محمد (ص) دارد. اين كتاب به شيوه روايى، زندگى پيامبر را در 122 فصل مطرح مى‌ كند. عناوين كتاب چنين مواردى را در بر مى‌ گيرد: در قبول اخبار، در اختلاف احاديث، مجموعه ابواب مولد پيامبر، نام‌ ها و كنيه‌ هاى حضرت محمد، در مورد صفات پيامبر، اخبار مربوط به شمايل پيامبر، زهد و پارسايى وى، همنشينى با فقرا و اهل صفه، مثل پيامبر و مثل امت او، پيشگويى سيف بن ذى‌ يزن درباره آينده پيامبر، تجديد بناى كعبه، بعثت، اسلام آوردن اطرافيان پيامبر كه به‌ صورت مجزا به آنها مى‌ پردازد، وفات ابوطالب و خديجه، حديث اسراء، ازدواج‌ هاى پيامبر، جنگ‌ هاى ايشان و... بيهقى در اين كتاب، معجزات و خوارق عاداتى را نقل مى‌ كند كه بسيارى معتبر و برخى ضعيف و قابل خدشه‌ اند. مورخان و سيره‌ نويسان پس از بيهقى، اين كتاب را مرجعى استوار و معتبر براى خود دانسته‌ اند و موثق شمرده‌ اند.

«من العقيدة الى الثورة»، كتابى است پنج جلدى، به زبان عربى، در باره كلام نومعتزليان، نوشته دكتر حسن حنفى، از متفكران معاصر مصرى متعلق به جريان چپ اسلامى. مؤلف، در اين كتاب به آراى كلامى معتزله در چارچوب پروژه فكرى‌اش در بازخوانى و تجديد علم كلام توجه نشان داده است.

الراسخون في العلم مدخل لدراسة ماهية علم المعصوم و حدوده و منابع إلهامه، تقریری از درس‌های سید کمال حیدری است که به کوشش خلیل رزق نوشته شده و توسط انتشارات دار فراقد به چاپ رسیده است. این کتاب، به تحقیق عقلی و نقلی در مورد میزان و محدوده علم معصومین(ع) می‌پردازد. کتاب به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است. کتاب با مقدمه نویسنده با عنوان «مدخل» آغاز و مطالب در دوازده فصل، تنظیم شده است. در این کتاب با استفاده از شواهد عقلی و آیات و روایات، به بحث درباره ماهیت علم ائمه معصوم(ع)، معیارهای معرفت و شرایط امامت و حقیقت آن پرداخته شده و کمیت و کیفیت علوم اهل‌بیت(ع) مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نگارنده به احاطه پیامبر(ص) و ائمه به تأویل قرآن، علم غیب، وسایل تحصیل علم لدنی توسط معصومین(ع) و نحوه افاضه و الهام این علوم از جانب خداوند متعال به ایشان پرداخته و استدلال‏های عقلی و نقلی مبنی بر احاطه ائمه(ع) و پیامبر(ص) بر علوم مختلف را ارائه می‏نماید. وی درعین‌حال غلو کردن در این مسئله را مردود اعلام کرده و حقیقت امامت و شرایط آن را در افاضه این علوم از جانب خداوند به آنان را بیان می‏‌کند.

کتاب منهج الامام فخر الدین الرازی بین الاشاعره و المعتزله در واقع رساله دکتر خانم خدیجه حمادی می باشد که به بررسی شخصیت و منهج فخر رازی در بین مذاهب معتزله و اشاعره و جایگاه والای ایشان نزد این دو گروه می باشد. مصنف موضوعات مختلف کلامی را در کتاب ذکر و نظر فخر رازی را بیان می کند موضوعات کلی از قبیل انسان، نبوات، سمعیات، وجود، وجود خدا، صفات خدا، صفات ثبوتیه و سلبیه، خلق آدم، افعال خدا و... را مطرح و در کنار آن نظرات اشاعره و معتزله هم را ذکر می کند.