جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بحث از هرمنوتيك و تأويل و تفسير متون مقدس به روش خاص خود، از جمله مباحث جديدى است كه به تازگى وارد ادبيات و زبان فارسى شده است و هنوز هم، همچون بسيارى از اصطلاحات و واژگان هاى بيگانه، ابعاد مبهم و ناگشوده فراوانى در آن وجود دارد. آنچه مى خوانيد نيم نگاهى است به اين بحث. لازم به ذكر است كه طرح اين گونه مباحث در نشريه به منزله تأييد محتواى مقالات نيست بلكه صرفا با هدف اطلاع رسانى صورت مى گيرد. بدين روى، معرفت براى تنوير افكار و تضارب آرا آمادگى خود را براى چاپ مقالاتى از اين دست و يا نقد بر چنين مباحثى اعلام مى دارد.

اصل برائت ازجمله اصول عملیه‎ای است که در ابواب مختلف فقهی اعم از عبادات و معاملات کاربرد فراوان یافته است. با اجرای این اصل در هر مسئله‏ای که دلیل شرعی بر حکم آن در دست نیست، حکم به برائت ذمه‌ی مکلف می‎شود. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی و با ابزار اطلاعات کتابخانه‌ای به بررسی موارد کاربردی اصل برائت در فقه معاملات پرداخته و نقش آن را در ابواب مختلف از قبیل متاجر، دین، رهن، حجر، ضمان، حواله، ودیعه، وکالت، عاریه، مزارعه و اجاره مورد بررسی قرار داده است، به کمک این پژوهش زمینه آشنایی با موارد کاربرد این اصل در مسائل فقهی فراهم شده و دیدگاه‎های متمایز فقیهان امامی در نحوه استناد به این اصل تبیین گشته است.

چکیدهاین پایان‌نامه، نقش تخیل در معرفت‌شناسی اخلاقی را بررسی می‌کند و در این رابطه بر آراء آیریس مرداک بیش از بقیه تکیه دارد.اختلاف فیلسوفان درباره راه شناخت گزاره‌های اخلاقی، دیدگاه‌های مختلفی را شکل داده است. احساس‌گرایان، عقل‌گرایان، شهودگرایان و ... روش‌های مختلفی را برای شناخت گزاره‌های اخلاقی مطرح کرده‌اند.برخی از فیلسوفان اخلاق، تخیل را به عنوان راه رسیدن به گزاره‌های اخلاقی پذیرفته‌اند. از جمله دیدگاه ناظر آرمانی، دیدگاه قاعده طلایی، دیدگاه همدلی و دیدگاه مرداک که هرکدام به نوعی از قوه تخیل بهره می‌برند. مرداک برای تخیل ارزش ویژه‌ای قائل است و آن را در معرفت‌شناسی اخلاقی دخیل می‌داند. از منظر مرداک تخیل می‌تواند آدمی را در رسیدن به شناخت صحیح گزاره‌های اخلاقی کمک نماید. مرداک برای تبیین نقش تخیل در معرفت‌شناسی اخلاقی، از عناصری که وابسته به آن هست مدد می‌جوید. عناصری مانند خاص گرایی، حساسیت اخلاقی، همدلی و عشق و دوستی. به‌طوری که این عناصر می‌تواند توانایی برای تخیل ایجاد کند که آدمی را به معرفت واقعی برساند.کلید واژه: معرفت‌شناسی اخلاقی، تخیل، مرداک، حساسیت اخلاقی، همدلی.

پژوهش حاضر در صدد تبئین دیدگاه شیخ الرئیس ابن سینا و فلاسفه ی دین در مورد«علم الهی» و بیان اختلاف نظر آنان است.علم در نظام مشائی، کیف نفسانی است.در حکمت مشاء،علم ذات به ذات و علم به صور متقرّره در ذات،حضوری و علم به موجودات خارجی،قبل و بعد از ایجاد،حصولی است.در مقابل،دیدگاه فلاسفه ی دین تحلیلی مطرح است.درمعرفت شناسی فلسفه ی جدید غرب،مفهومی مانند:علم حضوری قابل قبول نیست و علم را به معنای حصولی آن در نظر می گیرند.فلاسفه ی دین موضوع مستقیم علم خداوند را قضایای راجع به موجودات می دانند و معتقدند علم خداوند درباره ی قضایای صادق بوده و به همه ی آنها تعلق می گیرد.مسئله ی دیگری که در این پژوهش مورد بحث و بررسی قرار گرفته،مسئله ی «علم پیشین الهی و اختیار انسان » است. در پایان دیدگاه های ابن سینا و فیلسوفان دین درباره ی موضوعات مطرح شده در زمینه ی علم الهی مورد مقایسه قرار گرفتهو نکات قوت و ضعف و همچنین وجوه اشتراک و اختلافبینآنها نشان داده شده است.

این رساله بعنوان تقلید اعلم مشتمل بر مقدمه و چهار فصل و خاتمه است که در مقدمه اهمیت موضوع تقلید اعلم را متذکر شدیم و در فصل اول این رساله بیان شده که معنی تقلید در لغت و اصطلاح فقهاء چیست که معنی لغوی تقلید قرار دادن قلاده به گردن دیگری است و در معنی اصطلاحی فقهاء اختلاف نظر داشته اند با بررسی اقوال در معنی تقلید قول حضرت علامه حلی و حضرت امام خمینی (ره) را با ادله به اثبات رساندیم که تقلید عبارت است از عملی که مستند به فتوی فقیه معین باشد. و مراد از اعلم در مسئله تقلید اعلم چیست. بیان کردیم که مراد از علم افقه بودن و اعلم به معنی اعرف به دقائق فقه و مبانی استنباط است و مراد از اعلم شخص دارای معلومات بیشتر نیست. در فصل دوم اقسام تقلید بیان شده که عبارتند از: 1- تقلید عرفی 2- تقلید شرعی و ادله جواز تقلید را ذکر و بررسی کردیم که عبارت اند از: 1- فطرت 2- سیره عقلاء 3- آیات قرآنی (آیت نفر و آیت سوال) 4-روایات پنج طائفه بودند که مجموعا قریب به 30 روایات را بااستدلال ذکر کردیم. این بحث ادلیه جواز تقلید به این خاطر بوده که بعضی ها چون قائل به عدم مشروعیت تقلید بودند و بر عدم مشروعیت تقلید ادله را اقامه کرده اند. در فصل سوم بررسی شده که آنچه ادله را مانعین تقلید ذکر کرده اند که عبارت اند از: 1-آیات 2-روایات 3-مقایسه اصول دین با فروعات و بعد از بررسی بیان شده که همه ادله مخدوش و نا تمام اند در فصل چهارم مسئله اشتراط اعلمیت در تقلید و عدم اشتراط اعلمیت در تقلید مورد بحث قرار گرفته در این مسئله علماء دو گروه اند بعضی ها فرمودند تعیینا تقلید از اعلم واجب است و در تقلید اعلمیت شرط است و بعضی ها فرمودند تقلید از غیر اعلم هم مجزی است و در تقلید اعلمیت شرط نیست.ادله اشتراط اعلمیت در تقلید را بیان کردیم که عبارت اند از: 1-اجماع 2-سنت 3-سیره عقلاء 4-دلیل اعتباری و بعد از بررسی به اثبات رساندیم که به جز سیره عقلاء هم ادله مخدوش بودند ادله عدم اشتراط اعلمیت در تقلید را بیان کردیم که عبارت اند از: 1-اطلاق ادله مجوزه تقلید 2-روایات ارجاعیه 3-سیره متشرعه 4-لزوم عسر و حرج 5-استصحاب و بعد از بررسی به نتیجه نهائی رسیدیم که همه ادله مخدوش بودند و نا تمام بودند در خاتمه نتیجه نهایی بحث را ذکر کردیم که فی الجمله تقلید از اعلم رجحان دارد.

در این رساله با هدف قراردادن تبیین موضوع علیت و اختیار انسان از دیدگاه اشاعره تدوین گردیده است. ساختار رساله در 5 فصل طبقه بندی شده که فصل اول آن در بیان کلیات و مفهوم شناسی واژگان اصلی است. و فصل دوم به علیت و فصل سوم به اختیار انسان از دیدگاه اشاعره اختصاص دارد. نتیجه که از فصل دوم بعد از تبیین دیدگاها گرفته شد اینست که اشاعره مخالف علیت و منکر ضرورت علی در طبیعت و رویدادهای آن می باشد. اما نتیجه فصل سوم ضمن تبیین انگیزه مخالفت اشاعره با علیت این شد که خالق همه مقدورات حتی افعال انسان خداوند است و انسان مجبور و هیچ نقشی در وجود فعل خود ندارد. در فصل چهارم به تبیین رابط علت و اختیار انسان پرداخته شده است مبنی بر اینکه آیا از دیدگاه اشاعره بین علیت و اختیار انسان ملازمه ای وجود دارد یا خیر و اینکه نقش اختیار انسان براساس علل اربعه چیست و نتیجه آن شد که میان نفی علت و اختیار انسان ملازمه نیست بلکه میان علت و اختیار انسان ملازمه وجود دارد اختیار انسان مانند علت غایی نقش مکملیت را دارد. فصل پنجم که فصل پایانی رساله را به خود اختصاص داده است. به بررسی علل و ادله عقلی و نقلی اشاعره در موضوع مورد نظر می پردازد. ضمن بیان روش مخالفت اشاعره که اول نقلی بوده و بعد روش عقلی را هم پیشه کردند ادله نقلی و عقلی آنها نقد و پاسخ داده شده اند مبنی بر اینکه هم قرآن و هم ادله عقلی جریان علیت را در طبیعت و هستی تایید و ثابت می کنند.

این رساله کنکاشی تطبیقی پیرامون نفس و مسائل آن از منظر ابن‌سینا در کتاب شفاء و ملاصدرا در کتاب اسفار است. در ابتدا نظرات ابن‌سینا در شفاء بیان شده، سپس مهم‌ترین نظریه‌های ملاصدرا در اسفار پیرامون نفس بیان می‌گردد و در بخش پایانی رساله ضمن معرفی اجمالی نظرات هر دو فیلسوف، نقاط قوت و ضعف نظریه‌های آنها مورد بحث، مقایسه و تحلیل قرار گرفته است.مسائلی چون تجرّد نفس، رابطه نفس با بدن، حدوث نفس، معاد نفس و کیفیّت بدن اخروی از چالش برانگیزترین مباحثی است که محل تضارب آرای این دو فیلسوف واقع شده است. ابن‌سینا در بحث تجرّد نفس، فقط نفس ناطقه را مجرّد می‌داند و بر بقاء آن دلیل اقامه کرده است؛ او حدوث نفس را روحانی ‌دانسته و رابطه نفس با بدن را فقط اشتغالی می‌داند. معاد روحانی را با براهین عقلی قابل اثبات می‌داند، اما از اثبات معاد جسمانی اظهار عجز نموده و در نتیجه آن را تنها از طریق دلایل نقلی قابل پذیرش می‌داند.در مقابل، ملاصدرا در بحث تجرّد نفس علاوه بر نفس ناطقه انسانی، نفس حیوانی نیز مجرّد می‌داند؛ او برخلاف ابن‌سینا قائل به حدوث جسمانی نفس است؛ رابطه نفس با بدن را فطری و طبیعی می‌داند. معاد را روحانی و جسمانی ‌دانسته و برخلاف ابن‌سینا معتقد است که می‌توان معاد جسمانی را با دلایل عقلی ثابت نمود.

یکی از مهمترین مسائلی که هنگام دقت فلسفی ذهن انسان با آن روبرو می شود و در طول تاریخ تفکر همیشه مطرح بوده این است که جهان چگونه از مبدأ هستی پدید آمده است؟ در این تحقیق به بیان نظرات دو فیلسوف(آگوستین و ملاصدرا) در رابطه با این موضوع پرداخته شده است. آگوستین به عنوان یک فیلسوف و متکلم روحانی مسیحی با سعی بر تبیین و توضیح مسأله خلقت، در پی آن بود که بداند خالق این عالم کیست و این عالم را چگونه به وجود آورده است. او قائل به خلق از عدم می باشد و وجود ماده ازلی را رد می کند، خلق از عدم را همراه با زمان می داند. ملاصدرا هم بر اساس براهین فلسفی خاص حکمت متعالیه و مکاشفات درونی این موضوع را در اشکال مختلف تحلیل نموده و با استفاده از نظریه اصالت وجود و نظریه وحدت وجودی به تبیین و بررسی این مسأله پرداخته است. هدف از این پژوهش بررسی چگونگی آفرینش هستی از دیدگاه آگوستین و ملاصدرا و همچنین پی بردن به شباهت و تفاوت های نظرات این دو فیلسوف می باشد. روش پژوهش به صورت توصیفی وتحلیلی صورت گرفته

از میان دانشمندان شیعه و سنی فارابی و غزالی را می توان از سر شناس ترین آنها نام برد که از لحاظ مقبولیت و آثار و اندیشه از اهمیت ویژه ای بر خوردار هستند،در اندیشه فارابی به عنوان متفکر شیعه سعادت حقیقی انسانها مورد توجه است و رهبری برای رسیدن به این سعادت در اجتماع الزامی می باشد،در نزد وی داشتن مشروعیت از پایه های اساسی حکومت عادل است و می بایست از حکومتی که مشروعیت دارد اطاعت نمود وی معتقد است مشروعیت از جانب خداوند است و مردم در این زمینه نقشی ندارند.غزالی به عنوان یکی از شاخص ترین دانشمندان اهل سنت و از تاثیر گذارترین در مذهب شافعی می باشد در خصوص حاکم و مشروعیت کاملاً بر مبنای تفکرات اهل سنت سخن گفته است او بر این اعتقاد می باشد سعادت مهمترین چیزی است که انسان می تواند به آن برسد وی در خصوص حاکم و مشروعیت اعتقاد دارد جامعه می بایست حاکم داشته و دارای مشروعیت باشد خواه این مشروعیت به حق باشد و یا نه از طریق زور و شمشیر هم می تواند مشروعیت کسب نماید در هر صورت مردم می بایست از حاکم اطاعت کنند زیرا سعادتشان در گرو اطاعت از حاکم استت