جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رشد و تحولات سریع زندگی بشر و بروز مسائل مستحدثه و نوظهور در زندگی اجتماعی، پیامدهای فقهی و حقوقی خاص و پیچیده­ای به دنبال دارد. اسلام به عنوان مکتب جامع، جاودان و جهان­شمول باید پاسخ­گوی این مسائل در تمام عرصه­ها باشد.این نوشتار با تأکید بر نواندیشی دینی، ضمن رد نظریه­های لیبرال دموکراسی و پای­بندی به اصول اسلام، به نظریه­های اجتهاد متناسب با مقتضیات زمان و مکان (نظریه حضرت امامŠ)، اجتهاد شورایی (نظریه آیت الله هاشمی رفسنجانی) و تجربه موفق آن در مجمع بین­المللی فقه اسلامی و نظریه منطقۀ الفراق اشاره دارد.

با به چالش کشیده شدن مولفه ها و عوامل تشکیل دهنده دوران صلح مسلح (1914-1871 م) جنگ جهانی اول (1918-1914 م) چهره مهیب خود را آشکار نمود و بسیاری از دولت ها و ملت ها را به ورطه جنگ ناخواسته کشانید. دولت و مردم ایران نیز از این قاعده مستثنی نبودند، زیرا علیرغم اعلان بی طرفی دولت ایران، این سرزمین مورد هجوم دولت های متخاصم قرار گرفت و مناطق کردنشین ایران یکی از کانون های اصلی این کشمکش ها گردید. البته فرمان جهاد شیخ الاسلام عثمانی سبب توجه برخی از کردهای اهل سنت ایران بدان شد. مقاله حاضر بر آن است تا ضمن بررسی دیدگاه کردهای ایران نسبت به فرمان جهاد، پیامدهای عکس العمل ایشان را در قبال فرمان مزبور نیز مورد بررسی و مداقه قرار دهد.

از دیدگاه آیات و روایات، «توجه انسان به علم خدا» آثار نیک فراوانی برای او دربردارد. در میان این آثار، تاثیرهای اخلاقی این موضوع چشمگیرتر به نظر می رسد. «توجه به علم خدا»، هم سبب «پرهیز از رذائل» است و هم «آراستگی به فضائل». مقصود از «پرهیز از رذائل»، ترک «گناه، ظلم، هواپرستی و مانند آن» است. تعدادی از مصادیق جزئی تر این موضوع در آیات و روایات نام برده شده؛ مانند: پرهیز از بخل، بدگویی، تهمت، خیانت، خودستایی و ریا. با بررسی آیات و روایات، رابطه میان کلید واژه های این حوزه معنایی، قرار داشتن همه آنها در خویشتن داری انسان از گناهان و رذائل است. میان این حوزه معنایی و برخی دیگر از حوزه های معنایی، رابطه ای نزدیک وجود دارد؛ مانند رابطه «آثار توجه به علم خدا» و «آثار ذکر الله» که «عموم و خصوص من وجه» است.

قرآن کریم در فضای فرهنگی نازل شده است که فهم صحیح آن در گروه دستیابی به مفاد واژگان قرآنی متناسب با همان معانی عصر نزول است. شناخت این معانی با استفاده از فرهنگ عامه عصر نزول، روایات پیامبرو امامان، سخنان صحابیان، کتب معنا شناسی و لغوی و نیز تفاسیر نگاشته شده امکان پذیر است. از این رو پژوهش حاضر به «بررسی و تحلیل واژه عجله از دیدگاه قرآن کریم و نقش آن در زندگی انسان» پرداخته است. تمام تلاش افراد عجول بر این است که در عصر خود نتایج کار خود را مشاهده بکنند که همین موجب بی انگیزگی در افراد و خسارات جبران ناپذیر و فراوانو بی کیفیتی می شود. عجله به معنای «نوعی شتاب بخشیدن به کارها و تلاش ها، برای دست یابی به نتایج بیشتر در زمان کمتر است.» به آغاز خلقت انسان و بلکه به دوران قبل از آن برمی گردد؛که قضاوت عجولانه فرشتگان درباره خلقت بشر به آن اشاره دارد.عجله گاهی از صفات نکوهیده و گاهی از صفات پسندیده به شمار می آید. عجله نکوهیده به عنوان یک اخلاق ناپسند در رفتار انسان به صورت‌های گوناگون آشکار می شود که نتیجه آن چیزی جز شکست، نا امیدی و پشیمانی نخواهد بود و نمونه هایی از عمده ترین آن ها عجله در پذیرش خبر بدون تحقیق، عجله در استجابت دعا،...است و نمونه هایی از عمده ترین عجله های پسندیده در قرآن کریم عجله در خیرات، عجله در انفاق و بخشش، شتاب برای نماز جمعه، عجله در مناجات و ملاقات خداوند متعال و ... است. عوامل و زمینه های متعددی سبب بروز عجله می شوندکه از جملهعوامل و زمینه های آن عبارت است از: محدودیت علمی، حسد، وابستگی به دنیا، سرشت و طبیعت انسان، ... و جلب رضایت خداوند و حب رسیدن به پاداش. این عوامل، تأثیرات منفی و مثبت بسیاری در زندگی انسان ها به دنبال دارد. از جمله پیامدهای زیانبار عجله مذموم عبارتند از: محرومیت از برکت علم، ندامت و پشیمانى، فزونى خطاها و لغزش ها و...که در قرآن کریم و روایات معصومان راههایی مانند: صبر، مشورت، توکل به خدا، تفکر قبل از سخن و عمل، ...برای درمان آن گفته شده است. ثمراتعجله پسندیده نیز در زندگی انسان عبارت است از: نجات بی گناهان، عدم انحراف فرزندان، کسب مغفرت و بهشت در آخرت و... .

ظلم پدیده ای است که از دیرباز بین ملل و جوامع بشری چه به صورت درونی و چه به صورت برونی وجود داشته است درباب ظلم فراوان حرف و حدیث و مطلب گفته اند اما هرچه بیان شده بیانگر این است که ظلم امری نکوهیده و ناپسند است و هر فرد وجامعه ای که به آن روی آورده به سوی اضمحلال و نابودی پیش رفته و هر فرد وجامعه ای که به آن پشت کرده به سوی سعادت رهنمون شده است آنچه پیش روی ماست تعریف و تفسیر ظلم است اما نه از هر دیدگاه. بلکه صرفاً از دیدگاه قرآن و سنت. آنچه خداوند در وحی منزلش به رسول گرامی ما فرموده است و آنچه که ائمه و اوصیاء و اولیاء ما در تفسیر این وحی منزل گفته اند و همچنین نمونه هایی از این ظلم که در تاریخ بشریت به واقعیت پیوسته است. این که ظلم چیست؟ و چه عواملی در بوجود آوردن ظلم مؤثرند؟ چراکه ظلم پدیده ای نیست که خودبه خود به وجود آید بلکه صفاتی همچون کفر و بی ایمانی سرمنشأ آن است و کینه و حرص و حسد افزایش دهنده ی آن. بر طبق آیات الهی و روایات اسلامی کفر، خود بالاترین و بزرگترین ستم است. چه ظلمی از این بالاتر که انسان به خالق خود کافر شود و سخنان الهی را تکذیب کند. «إِنَّ الشِرْکَ لَظُلْمٌ عَظیِمٌ». در این باب که ظلم چه مفاسدی را در جامعه به بار می آورد و عقل دراین زمینه چه حکمی می دهد، انواع ظلم کدام است و هر کدام چه اثراتی را در بر خواهند داشت؟ و نیز اینکه ظلم و ستم بر روی خود فرد ظلم کننده چه نتایجی دارد؟ و نیز بر روی اجتماع و همچنین چه تأثیرات تربیتی و اخروی در جامعه به بار می آورد؟ اینکه اگر ظلم در جوامع بشری ریشه کن شود چه سود و بهره ای برای فردفرد آن جوامع از لحاظ تربیتی، سیاسی، معنوی و اخروی خواهد داشت؟ آیا با ترک ظلم به آرامش فردی و اجتماعی و ... خواهیم رسید؟ و به همان مدینه فاضله و جامعه ی آرمانی دست می یازیم. البته امری مسلم است که هر فردی که ظلم کند نتیجه ی ظلم خود را خواهد دید پس آن کس که ظلم می کند در واقع به دیگران ظلم نمی کند بلکه به خویشتن ظلم روا می دارد. «وَ لَکِنْ ظَلَمُوا اَنْفُسَهُمْ» و چه نیکو پاسخی است برای آنها که « وَ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلِبٍ یَنْقَلِبُونَ»

الگوي زندگي مؤمنانه در همه ابعاد سبک زندگي (نگرش، انگيزش، منش) تأثيرگذار است. در نظام اخلاق اسلامي، پيوند ناگسستني ميان رفتارهاي ديني و صفات نفساني (فضايل و رذايل) برقرار است. برخي از اين صفات، تأثيرات مهمي بر انسان و ظهورات بيروني وي دارد. بخل به‌عنوان يکي از اين رذایل اخلاقي، نگرش، انگيزش و رفتارهاي فرد مبتلي را تغيير مي‌دهد. اين مسئله موجب تغيير سبک زندگي وي و فاصله گرفتن از شاخص‌هاي سبک زندگي مؤمنانه مي‌شود. در اين مقاله برآنيم تا به روش اسنادی و کتابخانه‌ای و با رويکرد سبک زندگي پيامدهاي بخل را در سه سطح نگرش ـ شناخت، انگيزش ـ احساس، منش ـ رفتار بررسي کنيم. سؤال اصلي اين پژوهش اين است که پيامدهاي بخل در سبک زندگي ديني چيست؟ نگرش بدبينانه به خدا و آينده، جهل، احساسات ناسالم، اختلال در ارتباطات اجتماعي، تسهيل‌کننده رفتار ناصحيح، برخي از پيامدهاي بخل در سبک زندگي فرد است.

چکیدهعدل میانه و وسط قرارگرفتن ورعایت اعتدال بین دوطرف افراط وتفریط درهمه‏ى اموراست،وبه اعتبارى نهادن هرچیزىدرجاىخودش است. عدالت ازبنیادی‌ترین مفاهیم دراندیشه اسلامی واجرای عدالت ازوظایف همه انبیاءالهی است. دراین بین افرادی ازعدالت سرپیچی کرده یاازآن منحرف شده‌اند. دلایل این انحراف درخلال آیات قرآن کریم به طورپراکنده ذکرشده است.باتوجه به آیات قرآن،دودسته عوامل فردی واجتماعی انحراف از عدالت و پیامدهای ناشی از آن مورد بررسی قرار گرفته است.ازجمله عوامل فردی انحراف ازعدالت می توان به گرایش‌ها ودشمنی‌های افراطی،رشوه وپارتی،گواهی وشهادت دروغ ،نفاقگری، کم‌فروشی،ترک امربه معروف ونهی ازمنکر،اعتمادبه ستمکاران،ربا،خودبینی وخودستایی،آمیختگی حق باباطل وسرپیچی از فرمان حاکم اشاره نمود.موانع اجتماعی عدالت نیزهمچون بدعت‌گذاری توسط مسئولان،محقق نکردن حکم درباره خود،نداشتن جدیت وتلاش، نشناختن ورعایت نکردن حقوق یکدیگر ، عدم احساس مسئولیت وتعهد ودردمندی دربرابرستم، خودداری مردم ازگفتن حرف حق ومشورت باحاکمان،قاطعیت نداشتن رهبردراجرای عدالت وازجمله اهداف منحرفان ازعدالت اجتماعی، حب دنیا، غرور و حفظ موقعیت است.انحراف ازعدالت نیزپیامدهایی دارد؛ازجمله : گمراه یوحرکت درمسیرباطل،مبغوض خداواقع شدن،نابودی برکتها،سلطه ستمگران واشرار، ازدست دادن یاری الهی و از بین رفتن امنیت. کلید واژه: عدالت، عدالت اجتماعی، ظلم، قرآن، انحراف از عدالت، حق، قسط، پیامدها.

ملاصدرا در بحث شناخت خداوند بر اساس مبانی فلسفه خود معتقد است که ذات خداوند و اسماء و صفات او را به صورت اکتناهی نمی توان شناخت. اما هر کس به قدر ظرف وجودی خویش می تواند به صورت غیر اکتناهی شناختی از خداوند داشته باشد. در حوزه دلائل اثبات خئاوند نیز وی سه برهان صدیقین، نفس و حرکت را با تقریر مخصوص به خود ارائه کرده است که آن ها نیز بر اساس مبانی وی استوار هستند.

چکیده: مقایسه و مطالعه آراء اندیشمندان از مسلمان و مسیحی یکی از اساسی ترین مباحث راجع به تبادل و تفاهمات دینی است، که در پژوهش حاضر به معرفی و مقایسه دیدگاه دو اندیشمند، آگوستین و خواجه نصیر، در خصوص هستی شناسی و پیامدهای تربیتی آن پرداخته شده است، که با هدف شناسایی هر چه بیشتر افکار آنان و تبیین وجوه تشابه و تفاوت، با ذکر پیامدهای تربیتی منتج از اشتراکات آن دو انجام گرفته است لذا پژوهشگر با روشی توصیفی، تحلیلی به استناد از نوشته ها و آثار آنان به ترتیب به نتایجی از مقایسه آراء رسیده است. در مبحث خداشناسی هر دو بر اساس دیدگاهی مشترک خداشناسی را سرلوحه دیگر معارف دانسته و همچنین معتقد به وجود صفاتی از جمله خالقیت، رحمت و فیض و اراده و اختیار در ذات الهی هستند، البته تفاوت هایی نیز مشاهده گردید. در رابطه با ویژگی های انسان( اراده، تعقل، تمایل جمعی) در مبحث انسان شناسی هر دو معتقد به وجود اختیار در اعمال انسان بودند با این تفاوت که آگوستین اراده انسان را در خیرات کاملاً مقهور اراده الهی می داند، ولی خواجه اراده انسان را در طول اراده الهی منشا اثر می داند. هر دو وجود قوه ناطقهو حس جمعی را در انسان مورد تاکید قرار داده با این تفاوت که آگوستین ایمان را مقدم بر تعقل دانسته و نیزنسبت به تعاملات اجتماعیچندان خوش بین نیست. در راستای رسیدن به دیدگاه تربیتی مشترک، پیامدهایی از مبانی خداشناسی و انسان شناسی در تعیین اهداف، اصول، روش های تربیتی استنباط گردیده است