جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر مجموعه مقالات سمینار بین‌المللی کانت است که در دویستمین سالگرد درگذشت این فیلسوف در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در 28 تا 30 آذر‌ماه 1383 برگزار شده بود. ویراستار این مجموعه ضیاء موحد، فیلسوف و منطقدان ایرانی است که دبیر علمی این سمینار نیز بود. این مجموعه دو‌زبانه، شامل یازده مقاله انگلیسی و نه مقاله فارسی است. در میان نویسندگان مقالات انگلیسی این مجموعه می‌توان به کانت‌شناسان برجسته‌ای چون پل گایر، مانفرد باوم، اوتفرید هوفه، سلی سجویک، فیلیپ استراتون-لیک،َ دانیل ساذرلند اشاره کرد. به این ترتیب، مجموعه مقالات شامل آثاری از پژوهشگران جوان و نیز استادان کانت‌پژوه مجرب است که هرکدام از دیدگاهی خاص به اهمیت فلسفه کانت پرداخته‌اند. برخی از مقالات این مجموعه، عبارتست از: قضایای ترکیبی ماتقدم در کانت، ابن‌سینا و ملاصدرا/ نظریه کانت درباره کرامت انسانی و حقوق ذاتی بشر/ زمان در فلسفة کانت؛ بازیگر نقش وجود/ کانت، اخلاق سیاسی یا سیاست اخلاقی/ آشنایی ایرانیان با فلسفه کانت/ برهان در فلسفه کانت/ فلسفه تربیتی کانت و مبانی آن/ روشنگری چیست؟/ فلسفه تاریخ کانت: پیشرفت نوع انسان بر پایه غایتگرایی/ دشواری سنتز خیال در کانت/ سوژه استعلایی در برابر خود تجربی/ حق و اخلاق در فلسفة عملی کانت/ کانت پس از دویست سال/ امکان صلح پایدار/ نظریه پیشرفت کانت در کتاب ایده/ فلسفه ضد کانتی مایکل هنری/ تأثیر کانت بر فلسفة ذهن کارنپ در ساختار منطقی جهان/ فرمالیسم تهی در اوامر مطلق کانت: بازبینی نقد هگل.ََ

در جلد نخست، از سرچشمه‌های فلسفه قاره‌ای در کانت و نخستین واکنش‌ها به فلسفه انتقادی وی آغاز می‌شود، و تصویری کلی از ایده‌آلیسم آلمانی -جنبشی مهم در فلسفه از اواخر سده هجدهم تا اواسط سده نوزدهم- ارائه می‌شود. دوره‌ای که در جلد نخست بدان پرداخته می‌شود، افزون بر کانت، زیر نفوذ فیشته، شلینگ و هگل قرار داشت، و آثار ایشان نه تنها فلسفه، بلکه هنر، الهیات و سیاست را نیز تحت تاثیر قرار داد. در این مجلد به هردر نیز پرداخته می‌شود، چرا که از هم‌روزگاران جوان‌تر کانت بود و خوانندگان آثار او، یعنی شیلر و شلگل در شکل‌گیری بخش بزرگی از تاثر بعدی هنر، ادبیات و زیبایی‌‌شناسی از کانت موثر بودند. هم‌چنین به "هگلیان جوان" -برونو بائر، لودویگ فویرباخ و داوید فریدریش اشتراوس- پرداخته می‌شود که نوشته‌هایشان بر انگلس و مارکس اثر می‌گذاشت؛ هم‌چنین به سنتی از تفکر آرمان‌شهری فرانسوی نزد چهره‌هایی چون سن‌سیمون، فوریه و پرودون پرداخته می‌شود. افزون بر منتقدان متقدم کانت- مانند یاکوبی، راینهلد و مایمن- هم‌چنین توجه ویژه‌ای به منتقد متاخر ایده‌آلیسم آلمانی، آرتور شوپنهائر شده که نقد و از آن خودسازی وی نسبت به نظریه‌های شناخت، تاثیری قطعی بر فریدریش نیچه داشت.

این کتاب علاوه بر اینکه به بررسی مفهوم امر والا در نقاشی‌های دوران گوتیک از منظر فلسفه ایمانوئل کانت می‌پردازد، تلاش دارد برای پیوندی به مفاهیم فلسفی کانت با آثار هنری گوتیک و بررسی نحوه تجلی امر والا در این آثار برقرار کند. امر والا (Sublime) یکی از مفاهیم کلیدی در فلسفه زیبایی‌شناسی کانت است که به احساسات شدید و فراتر از زیبایی مربوط می‌شود. کانت این احساس را مرتبط با اموری می‌داند که بزرگ، بی‌کران یا هراس‌آور هستند، به طوری که انسان را در برابر عظمت آن‌ها خُرد و ناتوان جلوه می‌دهند. این کتاب تلاش می‌کند تا نشان دهد چگونه این مفهوم در هنر گوتیک، که اغلب به کلیساها و معماری مذهبی می‌پردازد، به تصویر کشیده شده است. به طور خاص، نویسنده به تحلیل نمادها، فرم‌ها و سبک‌های نقاشی گوتیک پرداخته و نشان می‌دهد که چگونه این آثار، احساس امر والا را در مخاطب برمی‌انگیزند و با نظریه‌های زیبایی‌شناسی کانت هماهنگ هستند.

«روشنگری چیست؟» مقاله ای از فیلسوف امانوئل کانت در سال 1784 است. در نشریه دسامبر 1784 برلینیشه موناتشریفت (ماهنامه برلین) که توسط فردریش گدیکه و یوهان اریش بیستر ویرایش شده بود، کانت به سوالی که یک سال پیش از آن توسط کشیش یوهان فردریش زولنر، که همچنین یکی از مقامات دولت پروس بود، پاسخ داد. مقاله کانت همچنین به علل فقدان روشنگری و پیش شرط های لازم برای ایجاد امکان روشنگری برای مردم پرداخته است. او ضروری می‌دانست که پدرگرایی کلیسا و دولت ملغی شود و به مردم آزادی داده شود تا از عقل خود استفاده کنند. کانت فردریک دوم پروس را به خاطر ایجاد این پیش شرط ها ستایش کرد. کانت بر مسائل دینی تمرکز کرد و گفت: «حکام ما» علاقه کمتری به این دارند که به شهروندان بگویند در مورد مسائل هنری و علمی چه فکری کنند. حال این کتاب "روشن نگری چیست، روشنی یابی چیست؟" اثری است که توسط "آرهارد بار" گرداوری شده است. نویسنده در این کتاب همین مباحث منطقی و فلسفی را پی گیری می کند و سعی دارد با گزینش مقالات مخلف فهم تازه ای را از موضوع مطرح شده ایجاد کند. این کتاب توسط نشر "آگاه" منتشر شده است.