جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقالة حاضر نقدی است بر خوانش صفایی (۱۴۰۰) از گلوسم‌شناسی یلمزلف به‌مثابه «نقد عقل محض زبانی». صفایی در خوانش انتقادی خود از کتاب تمهیدات، با ارجاع به انگارة شناختی کانت و چند رویکرد دیگر، نظریة زبان یلمزلف را پیشینی، غیرتجربی، محض، عقل‌گرا و متعالی می‌داند. ما، پس از ارائة نکاتی دربارة نسبت تمهیدات با کلیت نظریة زبان و نیز اشاره‌ای به چند مسئله پیرامون ترجمة فارسی اثر، موارد اصلی نقد صفایی را با رجوع به گسترة وسیع‌تری از آثار یلمزلف مورد سنجش قرار می‌دهیم. با اتکا به انگارة معرفت‌شناختی کانتی، به این نتیجه می‌رسیم که معرفت این نظریه، برخلاف خوانش منتقد، «پسینی تحلیلی» است. با بررسی مسئلة «درون‌ماندگاری»، درمی‌یابیم که اطلاق صفات «حلولی» و «متعالی» به این نظریه نادرست است. در مورد «ساختار»، تصریح می‌کنیم که این نظریه «برساختی» است و در آن «ضرورت پیشینی» بر ساختار تحمیل نمی‌شود. در کل، ما نظریة یلمزلف را از حیث روش‌شناسی و معرفت‌شناسی تجربی، پسینی، استنتاجی، خود‌اندیش، برساختی، تجربه‌گرا و درون‌ماندگار توصیف می‌کنیم و نتیجتاً، قراردادن آن در زمرة نظریه‌های «عینیت‌گرا»ی مورد نقد لیکاف را منتفی می‌دانیم. سرانجام، با اشاره به امکان گفتگوی این نظریه با دیگر نظریه‌های زبانی (من‌جمله رویکردهای شناختی)، بر اهمیت امروزی آن در ساحت نظریه‌پردازی زبان تأکید می‌کنیم.

فلسفه معاصر (بویژه فلسفه تحلیلی) را در قیاس با فلسفه های «وجود» محور و «شناخت» محور، فلسفه ای «زبان» محور دانسته اند. با این وجود می توان خاستگاههای تاملات فلسفی در باب زبان را در تاریخ فلسفه دنبال کرد. نخستین تاملات فلسفی جدی در باب زبان در محاورات افلاطون و بیش از همه در محاوره کراتیلوس به چشم می خورد. وی در این محاوره، به نقادی دو دیدگاه عمده در باب رابطه زبان و حقیقت، یعنی دیدگاه طبیعت گرایی افراطی و قراردادگرایی افراطی با بهره گیری از اتیمولوژی و بویژه با اتکاء به نظریه صور (مثل) خویش می پردازد. افلاطون، وصول به ماهیت اشیاء و ایده ها از طریق بررسی واژه ها (دیدگاه کراتیلوس) را نمی پذیرد و این راه وصول را نه راهی زبانی، که فراتر از زبان دانسته و تلقی او فرسنگ ها از این گزاره ویتگنشتاینی دور است که، «مرزهای هستی ما همان مرزهای زبان ماست».

ترجمه ماشینی : یکی از بارزترین ویژگی‌های فرهنگ ما این است که در مورد چیزهای زیادی صحبت می‌شود. همه آن را می‌دانند. هر کدام از ما سهم خود را به اشتراک می‌گذاریم. اما تمایل داریم که این وضعیت را نادیده بگیریم. اکثر مردم به توانایی خود در تشخیص زمان صحبت کردن بسیار مطمئن هستند. بنابراین، این پدیده هرگز نگرانی خاصی ایجاد نکرده است یا باعث بررسی سیستماتیک نشده است. به همین دلیل، ما نمی‌دانیم که حرف زدن چیست، چرا این همه صحبت می‌شود یا چیست. هدفی که در خدمت است.» این مقاله که از سخنرانی نویسنده در دانشگاه پرینستون تهیه شده بود، پیش از انتشار یکی از موضوعات مذهبی دانشگاهی بود. پس از ویرایش، از فرقه به پاپ تبدیل شد و مورد تحسین خوانندگان سراسر جهان قرار گرفت. متن سبک و کنایه‌آمیز نوعی رساله است که جایگاه گفتمان را در زمانه‌ای که بار اطلاعاتی فرا گرفته، دوباره ابعاد می‌دهد. هری جی. فرانکفورت همیشه به اهمیت حقیقت و تغییر شکل های تعمیم یافته آن در جامعه توجه داشت تا اینکه به این نتیجه رسید که حرف بیهوده جدی ترین کار است. اگرچه این نشانه ای از جهان معاصر است، یا احتمالاً به دلیل آن، فیلسوف تصمیم گرفت ماهیت این عمل را زیر سوال ببرد، به نظر او بی ظرافت، بی دقتی و خودافرازی است. نویسنده به نقل از لودویگ ویتگنشتاین و گفتگوی او و یکی از دوستانش می پردازد. فیلسوف بعد از جراحی لوزه هایش به بیمارستان می آید و او زیر لب می گوید: «احساس می کنم سگی که از دستش گرفته شده است». او عصبانی می شود و پاسخ می دهد: "تو نمی دانی چه حسی دارد که سگ رد شده است." واکنش ممکن است غیر قابل تحمل به نظر برسد، اما این یک اثر عملی از تفکر ویتگنشتاین بر زبان است که به عنوان مثال توسط فرانکفورت برای نشان دادن عدم توجه به حقیقتی که در گفتار دوست وجود دارد، در نظر گرفته شده است. او بدون فکر، بدون دقت صحبت می کند. و این بی‌تفاوتی نسبت به شرایط واقعی است که نویسنده جوهره چرندیات را در نظر می‌گیرد. این کتاب همچنین حاوی اشاراتی به سنت آگوستین و مقاله ای است که او درباره دروغ نویسی کرده است. فرانکفورت می خواهد نشان دهد که چرت و پرت دشمنی بسیار بدتر از دروغگویی برای حقیقت است. انتقادی، او سعی می کند به خطر ذاتی چنین عمل معمولی اشاره کند، به ویژه در زندگی عمومی، زمانی که مردم ملزم به انجام مشاهدات هوشمندانه در مورد سؤالاتی هستند که اغلب ناشناخته هستند.

ترجمه ماشینی: این تحلیل از مفهوم ویتگنشتاین از "spielraum" که در آن نویسنده به "trachus logico-philosophicus" هم توضیح داده شده و هم از منظر تاریخ فلسفه و دانش نزدیک می‌شود، چشم‌انداز جدیدی را در پژوهش ویتگنشتاین می‌گشاید. در برقراری ارتباط متقابل غیرمنتظره بین فیزیک، نظریه ادراک و منطق، دیوید هایدر بین فیزیولوژی حسی اولیه و منطق گرایی راسل و فرگه پیوند می دهد و توضیح واضح تر و قابل قبول تری از مفهوم "فضای" معانی ممکن ارائه می دهد. تاکنون در ادبیات ثانویه موجود بوده است. با نشان دادن این مفهوم به عنوان پیش درآمد رسمی برای بازی زبانی، این مطالعه همچنین نکات مهمی را برای تفسیر کار متاخر ویتگنشتاین ارائه می دهد.

"هرش" بر این باور است که نظریه هرمنوتیکی "گادامر" به پلورالیسم و نسبیت انگاری می انجامد. هرش به پیروی از عالمان هرمنوتیکی رمانتیک هدف خوانش متن را دستیابی به قصد مولف می داند، اما در نظر گادامر، فهم عبارت است از تفاهم و توافق با دیگری، نه کشف قصد و نیت دیگری. بنابراین هرش معتقد است معنای متن از قبل تعین یافته است و هدف از خوانش متن کشف این معناست. اما در نظر گادامر معنا از طریق دیالوگ میان مفسر و متن تولید می شود و در نتیجه هیچ معنای از قبل تعین یافته ای وجود ندارد. بر پایه این نگرش، گادامر زبان و امکانات آن را شرط تعین معنا می داند، ولی هرش بر این باور است که زبان صرفا شرط آشکارگی معناست. هرش از سوی دیگر گادامر را متهم به بی معیاری می کند. وقتی معنا امری نامتعین شد دیگر هیچ معیاری برای تمییز تفسیر درست از تفسیر نادرست وجود ندارد. در این مقاله بر آنیم تا ضمن طرح سه انتقاد اساسی هرش به گادامر، پاسخ آنها را از منظر شارحان و مدافعان گادامر بیان نماییم.

ترجمه ماشینی: این کتاب به فلسفه زبان و آنچه در فلسفه زبان مطرح است می پردازد. فلسفه زبان به دلیل شدت و تنوع در این قرن به مقام فلسفه اول دست یافته است. نشان دادن این وظیفه قسمت دوم است. اما این کار تنها در صورتی می‌تواند محقق شود که ابتدا مشخص شود که چگونه زبان در فلسفه و برای آن مشکل ایجاد کرد و چگونه این پیشرفت بر درک ما از زبان تأثیر گذاشته و نتوانسته است تأثیر بگذارد. این در قسمت اول انجام می شود. آنچه امروزه در فلسفه زبان مطرح است، مسئله منشأ معناست. دقیقاً سؤال این است که آیا ما به چنین منبعی دسترسی داریم یا خیر. مجدداً قسمت اول فویل لازم برای قسمت دوم را ارائه می دهد تا نشان دهد که چگونه تصور می شد معنا در تاریخ غرب سرچشمه می گیرد و چگونه ظهور فلسفه زبان و کسوف منشأ معنا به طور مشترک رخ داده است. امروزه مسئله معنا به موضوعی پیچیده و پربار در فلسفه زبان رسیده است و سرنوشت فلسفه زبان با احتمالات آینده معنا گره خورده است.

ترجمه ماشینی: یازده مقاله در این مجلد تمام موضوعات اصلی W.V. فلسفه کواین کواین (1908-2000) شاید برجسته ترین فیلسوف تحلیلی نیمه پایانی قرن بیستم بود. حمله مشهور او به سنت تحلیلی/ترکیبی، منادی تغییر عمده ای از دیدگاه های زبان برخاسته از پوزیتیویسم منطقی بود. مهمترین کتاب او، کلمه و شی، مفهوم عدم تعین ترجمه رادیکال را معرفی می کند، دیدگاهی تیره و تار از ماهیت زبانی که با آن افکار و باورها را به خود و دیگران نسبت می دهیم.

در شکل گیری بحث زبان قرآن باید دوجریان را از یکدیگر تفکیک نمود. یک، جریان اصیلی که از همان دوران نزول آغاز و تا به امروز ادامه داشته و آثار و پیشینه قابل توجهی را به خود اختصاص داده است. دیگر، جریانی که عمدتا از فضای ادبی و فلسفی غرب برخاسته و توسط مستشرقین و روشنفکران مسلمان وارد حوزه مباحث قرآنی شده است. پژوهش حاضر به جریان دوم می پردازد. دو خاستگاه عمده در محدوده این بحث قابل طرح است: خاستگاه های ادبی و زبانشناسی،خاستگاه های ادبی - فلسفی. شیوه ما در این پژوهش تحلیلی توصیفی بوده و با استفاده از منابع کتابخانه ای صورت گرفته است.