جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این تحقیق در تلاش است تا با بررسی اجمالی موضوعات مختلف کلامی و فلسفی که با علیت رابطه‏ای مستقیم دارند، دایره بسیار گسترده این بحث را روشن کند تا در پرتو آن به اهمیت شگرف بحث علیت برسیم. روشن است که از یک سو میان مسأله علیت با مسائل کلامی‏ مانند اراده الهی، اختیار انسان و اعجاز و از سوی دیگر میان آن و برخی مسائل فلسفی و عرفانی چون قاعده الواحد و وحدت وجود، ارتباطی وثیق وجود دارد لذا شایسته است که به بحث علیت نگاهی ویژه شود تا با فهم دقیق مسئله علیت و ضرورت علی، دشواری و نکات مبهم بسیاری از این موضوعات آشکار شده و سوالات و شبهات فراوانی پیرامون آنها از میان برداشته شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 55 تا 80

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

منشأ الزام در مفاهیم و گزاره های اخلاقی

نویسنده:

عنایت الله شریفی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها : دانشگاه معارف اسلامی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

نسبت اخلاق و عقل , خداوند , آیات و روایات , الزامات اخلاقی , بایدها و نبایدها , دین و اخلاق , عقل , اصطلاحنامه اخلاق اسلامی , عقل گرایی(مقابل تجربه گرایی)

کلیدواژه‌های فرعی :

ثواب و عقاب , آیه 013 اسراء , آیه 073 انبیاء , اراده تشریعی , اراده تکوینی , نظریه امر الهی (فرا اخلاق) , وجدان , جایگاه عقل در اسلام , آیه 61 یونس , آیه 19 غافر , آیه 13 حجرات , آیه 220 بقره , آیه 33 مائده , آیه 12 مائده , نظارت خدا , نظریه وجدان ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

خواجه نصیرالدین طوسی , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , علامه جعفری: محمدتقی جعفری

چکیده :

الزام و بایستگی در مفاهیم و احکام اخلاقی از مسائل مهم فلسفۀ اخلاق است. بسیاری از دانشمندان اسلامی عقل و مدرکات آن را سرچشمه الزامات اخلاقی دانسته و معتقدند مفاهیم اخلاقی خصوصیتی دارد که عقل، آن را دریافته و به الزامی بودن آن حکم می کند.نظریاتی مانند نظریه برکسن فرانسوی ـ وجود دو نیروی فشار اجتماعی و گرایش های پر جاذبه درونی انسان ها ـ امرالهی و وجدان گرایی از دیگر نظریات مطرح در منشاء الزام است. منشاء الزام بودن خداوند در مفاهیم و احکام اخلاقی مسئله این مقاله است. شارع و قانون گذار در احکام ثابت اسلام، خداست که بر اساس پشتیبانی مصالح و مفاسد، احکام و قوانین را جعل می کند. ازاین رو هر فرد طالبِ سعادت در دنیا و آخرت در می یابد که باید از قوانینی پیروی کند که این سعادت را تضمین، و لذا خود را ملزم می کند که الزامات الهی از جمله الزامات اخلاقی را رعایت نماید.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 105 تا 128

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

حقیقت ارادة الهی از منظر حکمت متعالیه

نویسنده:

محسن عمیق، لیلا فهیمی

نوع منبع :

مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

حکمت متعالیه , اراده تکوینی , اراده تشریعی , اراده الهی در مذاهب , اراده اجمالی , اراده تفصیلی , اراده تشریعی , اراده تکوینی , اراده اجمالی , اراده تفصیلی

چکیده :

مسئلة ارادة الهی از جمله مباحثی است که از دیر باز در اندیشة خردورزان خداباور مطرح بوده است، در قلمرو تفکر اسلامی نیز این موضوع همواره محل تضارب آراء واقع شده است. از نظرگاه حکمت متعالیه، ارادة الهی، جزء صفات کمالیه ذاتی و همان علم به نظام احسن می باشد، گرچه به عقیدة این گروه ارادة خداوند نیز همانند برخی دیگر از اوصاف او دارای مراتب است و لذا خداوند در مرتبة فعل نیز متصف به این صفت می باشد. البته در میان این گروه از فلاسفه، علامه طباطبایی ارادة الهی را فقط جزء صفات فعلیه بر می شمارد و با تفسیر آن به علم الهی مخالف است. تقسیم بندی ارادة الهی به مراتب اجمالی و تفصیلی و نیز تکوینی و تشریعی از جمله مباحث مهمی است که حکیمان متأله در تبیین این مسئله بدان پرداخته اند.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نظریه اعتباری بودن احکام شرعی با رویکردی به نظریه امام خمینی

نویسنده:

ابوالقاسم نقیبی

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

حکم شرعی , اعتباری , اراده تکوینی , اراده تشریعی , اراده تشریعی , اراده تکوینی , حقیقی , اتحاد طلب و اراده

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

امام خمینی

چکیده :

در این جستار اعتباری یا حقیقی بودن احکام شرعی مورد بررسی قرار گرفته و فرضیه اعتباری بودن آن با امعان نظر در معنای حقیقت و اعتبار و ماهیت اراده تشریعی حق تعالی که ناظر به افعال فاعل مختار می باشد اثبات شده است. امام خمینی معتقدند که انشائیات از امور اعتباری اند که تنها در وعای اعتبار تحقق دارند. معقول نیست که از انشائیات امور حقیقی ایجاد گردد، زیرا اصل سنخیت ایجاب می کند که حکم شرعی نیز به تبعیت از انشائیات، امری اعتباری باشد. احکام شرعی مبتنی بر مصالح و مفاسد نفس الامری است؛ لذا ورای هر اعتبار شرعی حقیقتی است چنانکه ورای جعل احکام شرعی اجتماعی، تسهیل در تفاهم و معیشت اجتماعی انسانها قرار گرفته است؛ لذا نباید بین اعتباری بودن احکام شرعی و ورای آن خلط شود.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

آیا معنای این سخن امام علی(ع) «أَبَى اللَّهُ إِلَّا خَرَابَ الدُّنْیَا وَ عِمَارَةَ الْآخِرَةِ» به معنای نابودی دنیا و آبادانی آخرت است؟!

نوع منبع :

پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی

پاسخ تفصیلی:

امام علی(ع) در این فراز از نامه خویش می‌فرماید: «وَ اعْلَمْ أَنَّ مَنْ کَانَتْ مَطِیَّتُهُ اللَّیْلَ وَ النَّهَارَ فَإِنَّهُ یُسَارُ بِهِ وَ إِنْ کَانَ لَا یَسِیرُ أَبَى اللَّهُ إِلَّا خَرَابَ الدُّنْیَا وَ عِمَارَةَ الْآخِرَةِ أَیْ بُنَیَّ فَإِنْ تَ بیشتر ...

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

دنیا گرایی , اراده الهی , دنیاگرایی در نهج البلاغه

کلیدواژه‌های فرعی :

اراده تشریعی , اراده تکوینی ,

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

اراده ی خدا نسبت به افعال انسان از منظر فخر رازی و طبرسی

نویسنده:

حسن نقی زاده، اکرم ده پهلوان

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

صفات الهی , عمومیت اراده الهی , خلق افعال , اراده الهی به شر

کلیدواژه‌های فرعی :

جبر و اختیار(کلام) , اشاعره (اهل سنت) , معتزله (اهل سنت) , هدایت الهی , امتناع اراده الهی به قبیح , امر بین امرین , علم ازلی الهی , اراده تشریعی , اراده تکوینی , خلق کفر , قضا و قدر , رابطه علم الهی واراده انسان , اضلال الهی , انحصار اراده خدا به ایمان , حب تشریعی , هدایت الهی در قرآن , اضلال الهی در قرآن ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

محمد بن یعقوب کلینی , ابن بابویه، محمدبن علی: شیخ صدوق , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , امام خمینی

شاپا (issn):

2251-6123

چکیده :

دیری است که متکلمان مسلمان در خصوص تعلق اراده خداوند به افعال انسان به منازعه برخاسته اند و این نزاع در کاوش های تفسیری نیز به ظهور رسیده است. در این میان، رویکرد دو مکتب اشعری و شیعی در نگاه دو مفسر، «فخر رازی» و «طبرسی» نسبت به موضوع یادشده در خور تامل است. از نظر فخر رازی، خداوند خالق همه کائنات و از جمله اعمال انسان و تحقق بخش همه آن هاست و بی آن که فرقی بین اعمال خوب یا بد انسان باشد، همه آن ها مشمول قضا و اراده الاهی واقع شده اند. اما طبرسی تعلق اراده خدا به شرور (و از جمله اعمال ناپسند انسان) را مطلقا نفی می کند. جای این پرسش است که آیا اختلاف پدیدآمده لفظی است یا واقعی، اگر به فرض، مراد اشاعره از تعلق اراده خدا به کفر و ایمان، اراده تکوینی باشد و مراد طبرسی از عدم تعلق اراده خدا به کفر، اراده تشریعی، کلام هر دو در جای خود صحیح خواهد بود. این مقاله، ضمن بحثی کلامی ـ قرآنی، به تبیین و تحلیل دیدگاه های دو مفسر پرداخته است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 83 تا 110

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ارزیابی فلسفۀ اخلاق سکولار و روش شناسی مواجهۀ آن با اخلاق دینی

نویسنده:

مسلم محمدی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اخلاق , اخلاق سکولار , اخلاق دینی , مسایل جدید روش شناسی , رابطه دین و اخلاق نزد کانت , 1. ادیان religions , فلسفه اخلاق (عام) , نواندیشی دینی

کلیدواژه‌های فرعی :

از خود بیگانگی , 03. انسان شناسی Human nature , اراده تشریعی , جبرگرایی , نسبی‌گرایی , تعارض دین و اخلاق , نسبیت اخلاق , نسبیت اخلاق توصیفی , نسبیت اخلاق هنجاری , نسبیت معرفت شناختی اخلاقی , سکولاریسم , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , تعامل اخلاق و دین , اخلاق وظیفه ‏گرایانه , انواع عبادت , ایمان گرایی کی یرکگور , تفکر کمونیستی , تمایز دین و اخلاق , تزاحم دین و اخلاق , ادله اخلاق سکولار , حدیث مکارم اخلاق , تقدم عقل بر دین , اخلاق منفعت طلبانه ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , مرتضی مطهری , محمدتقی مصباح یزدی , ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

اخلاق سکولار که به تعبیر های مختلفی مانند اخلاق دین زدایی شده، انسانی یا عرفی از آن یاد می شود، در مقابل اخلاقی دینی و الهی قرار دارد و پدیده ای برآمده از تفکر سکولاریسم است که خود را بر مدار نیاز و حرکت جامعۀ بشری تطبیق می دهد. با این نگاه در اخلاق سکولار، قبض و بسط شناور و نسبی خواهد آمد و نمی توان آن را از جهان بینی الهی منبعث دانست.سؤال اصلی پژوهش آن است که اخلاق غیرمبتنی بر دین بر چه مستندات و ادله ای متکی است و چگونه می توان در یک مواجهۀ منطقی به ارزیابی آن پرداخت؟با این فرضیه که اشکال های طرح شده بر اخلاق دینی هم در مبنا و هم در روش به تأمل فراوان نیاز دارد، باید میان اعمال دینداران در عدم التزام کامل به اصول اخلاق دینی، با بنیادهای اساسی دین فرق گذاشت؛ چه آنکه برخی از ایرادهای روشنفکری به برخی اباحه گری های افراد جامعۀ دینی برمی گردد نه اصل دین.در گفت وگوی پیش رو میان این دو رویکرد، پس از طرح نظریات ادلۀ اخلاق سکولار از زبان روشنفکران مسلمان و وطنی در قالب چند دستۀ هم افق، ابتدا این موارد به صورت مختصر و مورد پژوهانه تحلیل و نقد خواهند شد. در ادامه مواجهه ای کلی تر ناظر به مبانی و مؤلفه های معرفتی اخلاق سکولار صورت خواهد گرفت.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 341 تا 374

مشخصات اثر

ثبت نظر