جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بحث جبر و اختيار یکي از مسائل مهم و معضلات فلسفي است.در طول تاریخ، فيلسوفان شرق و غرب در باب آن به تاملات بسيار پرداختند. فيلسوفان اسلامي در لابالی مباحث مربوط به کيفيات نفساني، اصل عليت و صفات الهي به بحث دربارة این مسئله پرداختند. علامه طباطبائي، هم در آثار فلسفي خود و هم در تفسير الميزان ابعاد مختلف جبر و اختيار را مورد بررسي و توجه قرار داده است.علامه با فطری دانستن مسئلة اختيار در ابتداء نظر ماده گروان در باب جبر در افعال آدمي را نقد کرده، سپس با طرح فرضهای مختلف افعال انسان، اراده و اختيار آدمي را مورد بررسي قرار داده است. علامه بر اساس روش فلسفي خود با تحليل مفاهيم سه گانة اراده، اختيار و ضرورت، روابط آنها را با یکدیگر با کاوشهای فلسفي خود تجزیه و تحليل کرده است. وی در لابالی بحث های خود هم به نقد نظریات متکلمان اشعری و معتزلي پرداخته و هم آراء برخي از اصوليين در باب اولویت (در تحليل اختيار) را نقادی کرده است.