جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تاريخ الفرقة الزيدية بين القرنين الثاني و الثالث للهجرة اثر نويسنده معاصر عرب فضيلة عبدالأمير الشاعي است كه در آن به بررسى چگونگى پيدايش و نمو فرقه زيديه و ريشه‌هاى تاريخى و عقايد آن در محدوده زمانى بين قرن دوم و سوم هجرى پرداخته است. كتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب در چهار فصل تنظيم شده است. نويسنده بحث پيرامون تاريخ اين فرقه را در دو وجه سياسى و اعتقادى دنبال كرده است زيرا به اعتقادى وى، اساس وجود اين فرقه، در حقيقت سياسى- دينى مى‌باشد؛ چراكه ائمه زيديه همانگونه كه رجال علم و فقاهت بودند، رجالى سياسى و اهل جهاد نيز بوده‌اند. نويسنده در تدوين اين اثر از نسخه‌هاى خطى، منابع چاپ شده تاريخى، مقالات فرقه‌ها و شرح حال، كتب جغرافيايى، منابع جديد و برخى كتب فارسى و عربى استفاده نموده است

چکیده: 1 - به پیروان علی (علیه السلام) که معتقد به امامت بلافصل او از طریق نصب و نصب پیامبر (صلی الله علیه و آله) هستند شیعه گفته می شود. این اصطلاح در زمان پیامبر هم مطرح بوده و تعبیر شیعة علی به کار رفته است. 2 - نخستین دوره حیات شیعه، زمان حیات پیامبر (صلی الله علیه و آله) است. روایات متعددی در نزد شیعه و سنی هست مبنی بر اینکه عبارت شیعة علی توسط پیامبر (صلی الله علیه و آله) رواج یافته است. کما اینکه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در طول عمر خویش بارها علی (علیه السلام) را به عنوان جانشین خویش معرفی فرمودند که اولین دفعه پس از نزول آیه و انذر عشیرتک الاقرین بود. در پایان عمر ایشان هم که واقعه غدیر خم اتفاق افتاد این معرفی تکرار شد. 3 - مرحله دوم حیات شیعه مربوط به پس از وفات پیامبر (صلی الله علیه و آله) است. در حالی که عده ای در سقیفه مشغول تعیین خلیفه بودند شیعیان علی (علیه السلام) با اعتقاد به جانشینی او گرد او جمع آمدند که در رأس آنها مقداد، سلمان، ابوذر و عمار قرار داشتند لکن به جهت حفظ اسلام سکوت اختیار نمودند و با حاکمان وقت همراهی کردند. 4 - دوره سوم پس از قتل عثمان و به خلاف رسیدن علی (علیه السلام) شروع می شود. در این دوره امامت علی (علیه السلام) فعلیت بیشتری یافت و شیعه در حاکمیت سیاسی هم نقش پیدا کرد. پس از شهادت علی (علیه السلام) و صلح امام حسن (علیه السلام) دوره حیات شیعه در عصر اموی آغاز می شود که سخت ترین دوره حیات شیعه است. شیعیان در این دوره متحمل آزار و شکنجه و قتل و غارت می شوند و در همین زمان است که قیام کربلا اتفاق می افتد. 5. اولین اختلاف در شیعه زمانی اتفاق افتاد که مختار که به خونخواهی امام حسین (علیه السلام) قیام کرده بود محمد حنفیه را به عنوان امام مهدی (عج) معرفی کرد و در اینجا اولین انشعاب در شیعه پیدا شد. به پیروان مختار و این اعتقاد کیسانیه می گویند. 6 - جریان دیگری که به پیدایش فرقه ای دیگر انجامید قیام زید فرزند امام سجاد (علیه السلام) بر ضد بنی امیه بود. پس از آنکه او به شهادت رسید پیروان او که امامت او را قبول داشتند به زیدیهمعروف شدند. 7 - سومین انشعاب در زمان امام صادق (علیه السلام) رخ داد، زیرا عده ای اسماعیل فرزند ارشد او را به عنوان امام هفتم پذیرفتند و اسماعیلیه نامیده شدند. 8 - از اوایل قرن چهارم تا اواخر قرن پنجم که خاندان بویه شیعی مذهب در دستگاه حکومت عباسی نفوذ کرد شیعه آزادی عمل بیشتری در بیان عقاید خود پیدا کرد و بسیاری از متکلمان و فقهای شیعه مانند شیخ صدوق، شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی در این زمان پدید آمدند. گسترش شیعه با حکومت حمدانیان و فاطمیین ادامه یافت ولی در دوره ایوبیان مجدداً سخت گیری بر شیعیان آغاز شد. 9 - در حکومت مغول در قرن هفتم در برخی نقاط مذهب شیعه رواج یافت. بزرگانی چون محقق حلی، علامه حلی و خواجه نصیرالدین طوسی در همین زمان می زیسته اند. با حاکمیت شاه اسماعیل صفوی بر ایران مذهب شیعه به عنوان مذهب رسمی اعلام شد و تلاشهای زیادی در ترویج آن صورت گرفت. علمایی چون شیخ بهایی، میرداماد، ملاصدرا، فیض کاشانی و علامه مجلسی در همین زمان می زیسته اند. اما در همین وقت با حاکمیت دولت عثمانی در برخی مناطق دیگر، شیعیان مورد آزار و اذیت قرار گرفتند و مذهب شیعه که زمانی در سوریه و مصر و ترکیه رواج داشت از آن مناطق رخت بربست. 10 - در کتب فرق و مذاهب، فرقه های متعددی برای شیعه ذکر شده که اکثراً جعلی است، و تنها فرقه های مهم موجود شیعه سه فرق امامیه، زیدیه و اسماعیلیه هستند که از این میان اکثریت شیعه را امامیه یا شیعیان اثنی عشری که قائل به امامت علی (علیه السلام) امام حسن (علیه السلام) امام حسین (علیه السلام) و نه فرزند معصوم آن حضرت هستند، تشکیل می دهند.

کتابی است در مورد اصول دین بر اساس دیدگاه فرقه زیدیه. همچنین شرحی است بر کتاب مصباح العلوم احمد بن حسن بن محمد رصاص. کتاب مذکور، سی مساله از مسائل اصول دین مثل عدل، توحید را بیان می کند./ ساختار و گزارش محتوا: در اين كتاب سى مسأله از مسائل اصول دين مورد بررسى واقع مى‌شود: ده مسأله در توحيد، ده مسأله در عدل و توابع آن و ده مسأله در وعد و وعيد و آنچه بدان مرتبط است. در باب توحيد به مسائلى چون: اثبات صانع و مدبّر برای جهان آفرينش و اثبات صفات علم، قدرت، حيات، سمع، بصر، غنا و بى‌نيازى خداوند و نيز استحالۀ رؤيت خداوند پرداخته شده است. / در باب عدل، به عدالت و دادگرى خداوند اشاره شده و از اختيار بندگان در انجام افعال سخن به ميان آمده و مذهب جبريه باطل شمرده شده است. همچنين از عدم تكليف بما لا يطاق بندگان از سوى خداوند، معناى عدالت و حكمت خداوند سخن گفته شده و از قرآن كريم به عنوان لطف خداوند بر بندگان ياد شده و به مناسبت اين كه قرآن از جنس كلام است، به بيان حقيقت كلام و فاعل كلام؛ يعنى متكلّم پرداخته شده است. همچنين حادث بودن قرآن اثبات و كلام نفسى نفى مى‌شود. سپس به مسألۀ نبوت پرداخته شده و حقيقت آن بيان گشته است. مؤلف معتقد است ما بين رسول و نبى هيچ فرقى نيست. در باب وعد و وعيد هم به بيان حقيقت وعد و وعيد پرداخته شده و خلف وعده و وعيد(هر دو) از جانب خداوند محال دانسته شده است، چرا كه به اعتقاد نويسنده خلف وعده و وعيد مستلزم كذب است و كذب از خداوند متعال محال است. در اين باب همچنين به بيان جايگاه شخص فاسق پرداخته شده و مؤلف برای وى به جايگاهى فيما بين جايگاه مؤمن و كافر قائل شده و از آن به المنزلة بين المنزلتين تعبير كرده است./ در ادامه به بيان موضوع شفاعت پرداخته شده و تحقق آن دربارۀ كفّار و فساقى كه سزاوار آتش جهنم گشته‌اند، نفى شده و مؤلف برآنست كه شفاعت ويژۀ مؤمنان (چه مؤمنانى كه اصلا مرتكب كبيره نشده و يا اگر كبيره‌اى مرتكب شده‌اند، توبه نموده‌اند) و يا كسانى كه حسنات و سيئات ايشان با یکديگر برابر است، مى‌باشد.سپس به مسأله امر به معروف و نهى از منكر و شرائط وجوب هر یک پرداخته شده و در ادامه موضوع امامت كه از مهم‌ترين موضوعات مورد توجه زيديه است، گرديده است. در اين قسمت «امام» در لغت و اصطلاح تعريف گشته و امامت بلافصل علی‌ عليه‌السلام پس از وفات پيامبر اكرم(ص) اثبات گرديده و امام حسن و امام حسین عليهما‌السلام به‌عنوان امامان واجب الاطاعة پس از على(ع) معرفى گرديده‌اند. مؤلف همانند ساير زيديه برآنست كه امامت منحصر به فرزندان امام حسین(ع) نيست، بلكه در اولاد امام حسن مجتبى(ع) نيز جريان دارد. سپس وى برای مدعى امامت ويژگى‌هايى را لازم مى‌شمارد و از ذكورت، بالغ و عاقل و حرّ بودن، عالم و ورع و شجاع بودن و غيره به عنوان شرايط لازم برای مدعى امامت نام مى‌برد./ نسخه شناسى: نسخۀ حاضر در برنامه با تحقيق و پژوهش عبدالرحمن بن حسین شايم براساس نسخۀ خطى‌اى كه به خط خود مؤلف كتابت شده، در قطع وزيرى با جلد شوميز در 203 صفحه برای بار نخست در سال 1422 ه‍.ق2002/م توسط انتشارات «مؤسسة الامام زيد بن على الثقافية» صنعاء (یمن) منتشر شده است.

سادات کیا بین سده های هشتم تا دهم هـ./ چهاردهم تا شانزدهم م. قسمت وسیعی از گیلان، به ویژه گیلان بیه پیش با مرکزیت لاهیجان را در دست داشتند. این خاندان ابتدا زیدی مذهب بودند و به هنگام قدرت یابی صفویه به تشیع اثنی عشری گرویدند. این مقاله تاریخ و عقاید این خاندان و ارتباط آنها را با تشیع امامیه بررسی می کند.