جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تربیت عبارت است از مجموعه اعمال هدفدار مربی به منظور تاثیر گذاری بر شناختها، اعتقادات ، احساسات و رفتارهای فرد یا افراد دیگر بر اساس برنامه ای از پیش طراحی شده ، تربیت عبادی آموزش اعمال عبادی به متربیان و نیز پایبند نمودن آنان به انجام این تکالیف عبادی می باشد.دوره کودکی اول که از بدو تولد تا هفت سالگی است، برخی از امور تاثیر گذار بر تربیت عبادی عبارتند از خواندن اذان واقامه ، غسل کودک و انتخاب نام نیکو آغاز آموزش اکثر عبادات از دوره کودکی دوم که از هفت الی چهارده سالگی بوده آغاز می شود. از جمله راهکارهای مهم تربیت عبادی در این دوره تشویق و تنبیه کودک و نیز حلم و بردباری مربیان در امر آموزش عبادی می باشد.مبانی مهم در تربیت عبادی کودک عبارت‌اند از مبانی هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و اصول تربیت عبادی شامل اصل سهولت، اصل تدریج، اصل استمرار و آگاهی‌بخشی می باشند.انجام اعمال عبادی در دوره اول و دوم کودکی (هفت سال اول و دوم) بر اساس شناخت ، رفتار را از حالت تقلیدی به حالت انجام باآگاهی از حسن آن تبدیل می کندو مفاهیم دینی به کودکان را باید به صورت تدریجی با مفاهیم دینی آشنا نمود. مهمترین روشهای تربیت عبادی کودک عبارتند از: روش زمینه ساز، پرورش عادت های مطلوب اخلاقی، پرورش بصیرت اخلاقی و القای مفاهیم عبادی. معصومین (ع) بر آموزش قرآن تاکید داشته و آن را به عنوان اولین و مهم ترین ماده درسی به کودکان و بزرگسالان آموزش می دادند و نیز به کودکان سفارش می کردند که به صورت مرتب به تلاوت قرآن بپردازند و والدین را موظف به آموزش نماز می کردند و آموزش نماز را قبل از سن تکلیف و از هفت سالگی شروع می نمودند و در انجام آن نسبت به کودکان سخت گیری نمی نمودند و اهمیت ماه رمضان را تذکر داده و با توصیه های لازم آنان را برای ورود به ماه رمضان آماده می کردند و روش آنها در آموزش روز داری ، تمرین دادن به کودکان بود تا به روزه داری عادت کنندهمچنین از طریق تعلیم برخی ذکرهاو دعاها و نیز از طریق عادت دادن کودکان به ذکر و دعا، به کودکان دعا و ذکرها را آموزش می دادند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش مادر در تربیت فرزند در دوران کودکی از دیدگاه قرآن و سنت و علم، به رشته تحریر در آمده است. والدین و به خصوص مادران، مسئولیت تربیت کودکان خود را بر عهده دارند و باید با طرح و برنامه صحیحی تلاش کنند تا فرزندان شان را از گمراهی و فساد برحذر داشته و آنان را افرادی برومند و ارزنده بار آورند. تربیت ضروری ترین نیاز جامعه بشری بوده و از مهم ترین حقوق فرزندان بر والدین است. این پژوهش با استفاده از منابع تفسیری چون نور و نمونه، جوامع روایی مانند وسائل الشیعه، نهج البلاغه و غررالحکم و کتاب های روان شناسی تربیتی به روش کتابخانه ای تدوین شده است. بدین منظور ابتدا واژه تربیت که معنای آن فراهم کردن زمینه ها و عوامل برای به فعلیت رساندن و شکوفا نمودن استعدادهای انسان در جهت مطلوب و همچنین انتخاب بهتر روش ها برای تامین نیازها است، تبیین شده و سپس به ملاحظه نقش مادر در تربیت فرزند، و به خصوص اهمیت رسالت مادران پرداخته شده است. در ادامه مفاهیمی چون: تغذیه کودک، تربیت دینی کودک، آسیب شناسی کودک و .... ، و نقش مادر در هریک از این موارد مورد نقد و بررسی قرار گرفته اند. در این پژوهش آغاز دوران تربیت از کودکی در نظر گرفته شده است و اعمال روش هایی چون محبت، تکریم شخصیت و الگو برداری برای تربیت کودک به تفصیل تشریح شده اند. آموزش کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است و آموختن نظم و انضباط برای تربیت کودک ضروری است . مادران از روش های تشویق و تنبیه نیز در این دوران می توانند استفاده کنند. البته در این خصوص باید حتما نکات بیان شده را در نظر داشت. مادران نباید زیان خشونت های بی مورد را از یاد ببرند ؛ چرا که این موارد مانع پیشرفت فرزندان می شود، مادران باید به سوالات کودکان با صبر و حوصله گوش فرا داده و به آنها توجه کنند. یکی از روش های آموزشی در دوران کودکی قصه گویی است . نقش قصه در تعلیم و تربیت و تقویت قوه تخیل کودک بسیار قابل تأمل است . قصه های مناسب می تواند کارگاه آموزشی خوبی برای این دوره سن بوده و باعث افزایش خلاقیت کودک شود. تغذیه کودک نیز دارای اهمیت است و رشد جسمی و روحی فرزندان تحت تاثیر غذا و لقمه حلال می باشد. شیوه خوردن غذا و رعایت آداب آن در رشد روحی کودک تاثیرگذار است. دقت در سلامت جسمی و روحی نونهالان از وظایف پدر و مادر است. با دقت در آموزه های دینی و سیره معصومین ( ع) در می یابیم که زمان تربیت دینی فرزندان از همان دوران کودکی است و مادران باید از همین زمان با دقت فرزندانشان را با مفاهیم و آموزه های دینی آشنا کنند. مادر است که می تواند با تربیت اخلاقی خود، فرزند را به عفت، حق دوستی، خیرخواهی، نیک اندیشی و .... سوق داده و او را با تقوی سازد. وظیفه مادر است تا پیش از آنکه ذهن کودک مغشوش و آلوده شود، به تربیت پرورش مذهبی و اخلاقی کودک خود مبادرت نماید. بازی برای کودک یک نیاز طبیعی است و از آغاز زندگی تا پایان عمر همواره پایدار است. اسلام به این نیاز طبیعی توجه داشته و دستور داده اطفال را تا هفت سال آزاد بگذاریم. پس بازی حق فرزندان است و والدین و به خصوص مادران باید شرایط مساعد را برای برخورداری کودکانشان از این حق طبیعی فراهم سازند. البته باید به نوع بازی ها و اسباب بازی هایی که برای او تهیه می کنند توجه داشته باشند. موضوع مهم دیگر آسیب شناسی کودکان از جمله کم رویی، لجبازی، ترس، دروغگویی، دزدی و غیره است که باید بدان توجه داشت. البته در این پژوهش به علت گستردگی بحث و کمبود وقت، فقط به مسأله کم رویی ، علل آن و نیز درمان و پیشگیری از آن پرداخته شده و به مباحث دیگر به صورت گذرا اشاره شده است.

از جمله موضوعات در مباحث انسان پژوهی، تحقیق درباره تفاوت های طبیعی و تکوینی زن و مرد است، چه آنکه بررسی این تفاوت ها، همان گونه که وحدت انسانی آنها را می رساند، بیان گر ناهمگونی کارکردهای آنان خواهد بود. از سوی دیگر علاوه بر آموزه های دینی، تفاوت های طبیعی و تکوینی متعددی از نظر علوم پزشکی و روان شناسی میان زن و مرد به اثبات رسیده است. در این پژوهش ابتدا به تحلیل تفاوت های طبیعی زن و مرد از منظر علوم طبیعی و مفاهیم دینی پرداخته و در نهایت تحلیلی درباره پیامدهای رویکردهای یگانه انگارانه زن و مرد ارائه خواهد شد.

پژوهش حاضر با هدفبررسی تربیت اخلاقی کودکان با تأکید بر دیدگاه امام علی (ع)مورد بررسی قرار گرفت در این تحقیق ضمن ارائه تعریف مختصری از اخلاق و برداشت‌های امام علی (ع) به بررسی مبانی، اصول، روش، هدف‌ و همچنین بررسی صلاحیت حرفه‌ای معلم برای تربیت اخلاقی کودک پرداخته‌شده است. این تحقیق از جنس اسنادی است؛ روش تجزیه تحلیل اطلاعات تحلیل محتوا و نیز استنتاجی، روش گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای با استناد به پایان‌نامه‌ها، و سایت‌های اینترنتی و کتب مذهبی از جمله : نهج‌البلاغه، قرآن و متون اسلامی است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که در مبانی تربیت اخلاقی کودکان به پرهیزگاری، اعمال عبادی، نظم حسابرسی، آزادگی، دادگری و ظلم‌ستیزی، زهدورزی و زخاف فریبای دنیا، عمل صالح و خدمت به خلق، تعقل و تفکر در امور و دانش‌اندوزی در اصول تربیت اخلاقی به شرایط محیط انسان، عزت، تعقل، تداوم در عمل، تذکر، فضل و عدل در روش تربیت اخلاقی به زمینه‌سازی، معاشرت و مجالست، الگوسازی، احترام گذاشتن، تعافل، تزکیه و تهذیب نفس، تمرین، تکرار و عادت دادن، محاسبه، موعظه، عبرت‌آموزی، عفو مبالغه، مبالغه در تشویق و توبه در اهداف تربیت اخلاقی تقوا، قناعت، سماجت و پرورش روح عدالت‌خواهی و هم‌چنین در تعیین صلاحیت معلم برای تربیت اخلاقی اخلاص در نیت و عمل، تقید به عمل صالح حسن خلق و فروتنی، علو همت و عفت نفس، عالم به مقتضیات زمان، توجه به مسئولیت و ایجاد زمینه برای شکوفایی و رشد تفکر و تعقل و معنویت در متربیان مورد توجه قرار گیرد.

در قانون مجازات اسلامی، خصوصاً ماده 49 آن، بین مراحل رشد اطفال و میزان مسئولیت کیفری آنان هیچ تفکیک و تمایزی قائل نشده اند. در حالی که اشخاص قبل از رسیدن به سن بلوغ شرعی از مسئولیت کیفری مبرا می باشند، و به محض رسیدن به سن بلوغ مسئولیت کامل پیدا کرده و مانند بزرگسالان مورد مجازات قرار می گیرند. سؤالی که در اینجا مطرح می شود این است که در فاصله یک روز چه اتفاق مهمی رخ می دهد که دیدگاه قانونگذار نسبت به فرد عوض می شود و آثار و پیامدهای مهمی متوجه شخص می گردد. سؤال دیگر اینکه آیا سن بلوغ اعلام شده مربوط به پسر و دختر می تواند دقیقاً معیار بلوغ قرار گیرد یا نه؟ در این مقاله مسئولیت کیفری کودک در فقه امامیه و قانون بیان، به تفکیک سن اهلیت جنایی و مسئولیت کیفری پرداخته شده و مقاله با نگاهی به کنوانسیون حقوق کودک به پایان رسیده است.

ازجمله مسائل مهم و البته ضروری که می توان در خانواده آن را پی گیری نمود ارزیابی اخلاقی تنبیه بدنی کودکان است. بر اساس معیار های اخلاق اسلامی و در مقایسه با نگرش روانشناسان و دیدگاه های رقیب که همواره از تنبیه تحذیر نموده و آن را امری غیر اخلاقی و مخالف اصول و موازین تربیتی می دانند - هر چند دیدگاه هایی هم با آن موافقند - تنبیه در برخی مواقع نادر و جهت تربیت اخلاقی کودک توصیه و تجویز شده است. البته اصل در نظام تربیتی اسلام تکریم و تشویق است ولی در مواردی که تنبیه براساس شرایط و ضوابط تعریف شده ای کارگشاست از این شیوه تربیتی استفاده می گردد. این روش در نظام اخلاقی اسلام و دیدگاه های رقیب مواجه با چالشها و تعارضاتی است که مبتنی بر اصول، قواعد و معیارهای اخلاق اسلامی قابل توجیه و تبیین است. توجه به اقسام روش های تربیتی، بررسی معنای تنبیه به ویژه در تعالیم اخلاقی، فقهی و حقوقی اسلام، اقسام تنبیه و مقایسه آن با دیگر روشهای تربیتی و نیز تحلیل دیدگاه های رقیب به ویژه روانشناسان در این مسئله، ما را به دیدگاه مذکور مدد می رساند.

دعا امری فطری است و تنها به نوع بشر اختصاص ندارد. دعا حوزه معنایی گسترده ای را دربر می گیرد و در فرهنگ های مختلف، از معانی و مفاهیم کمابیش یکسانی برخوردار است. از معانی مشترک می توان به ایجاد رابطه با خدا و درخواست نیازها از او اشاره کرد. دعا مراتب و اهداف گوناگونی دارد؛ گاهی برای رفع گرفتاری و خواسته های مادی است و گاهی به هدف والای خود، یعنی ارتباط و اتصال با دوست می رسد؛ به گونه ای که انسان خود را فراموش می کند و خدا را تنها به واسطه خدا بودن و عشق او می خواهد. دعا در اسلام و مسیحیت جایگاه ویژه ای دارد و قرآن و کتاب مقدس همواره مردم را به آن سفارش کرده اند؛ کودکان هم که از این قاعده مستثنا نیستند دعا و نیایش را می آموزند و به درگاه خداوند دعاهایی می کنند که بیانگر اعتقاد آنها به قادری مطلق است. هدف از پژوهش حاضر بررسی مفهوم خدا در دعاهای کودکان شرقی و غربی (ایرانی و آمریکایی)، بر اساس اسماء افعال و صفات خداوند است؛ از این رو، مقاله به شیوه تحلیل محتوای کیفی به بررسی شش منبع در این زمینه پرداخته است. دستاوردها نشان داد خدا در دعاهای کودکان شرقی، بیشتر با اسماء افعالش، مانند رازق، شافی و به طور کلی اسمایی که بیشتر دربردارنده جنبه درخواست و نیازهای مادی است معنا می شود؛ درحالی که در دعاهای کودکان غربی خواسته های مادی کمتر به چشم می خورد. در دعاهای کودکان غربی، خدا انسان وارتر است؛ ادبیاتی که آنها در گفت و گو با خداوند به کار می برند دلیلی بر این ادعا است. سپاسگزاری و اذعان به قادر مطلق، فیاض و خیر مطلق بودن خداوند از دعاهای مشترک است. تاثیر آموزه های دینی بر نوع دعاها نیز اجتناب ناپذیر است. این جستار در برگیرنده دو بخش است: 1- دعاهای کودکان شرقی و غربی و اسماء افعال خداوند؛ 2- دعاهای کودکان شرقی و غربی و اسماء صفات خداوند.

امروزه اهمیت آشنایی و نزدیکی اقشار مختلف جامعه با هنر و آثار و میراث هنری و همچنین فرهنگ و هویت خودی و تاثیرات بارز و مثبتی که به لحاظ روحی ، روانی و شناختی بر افراد مختلف می‌گذارد ، ثابت شده است. مسلماً اگر این شناخت از دوران خردسالی آغاز شود ، سودمندتر و موثرتر خواهد بود.هرچند ما در کشورمان با کمبودهای اساسی در زمینه‌ شناخت و آموزش هنر روبه‌رو هستیم ، اما به هر حال اقدامات مثبتی نیز صورت گرفته است.یکی از مباحثی که تحت عنوان یک علم و روش نوین آموزشی در بسیاری از کشورها سال‌هاست که پس از آزمون و خطاهای بسیار در حال اجراست و متاسفانه در کشور ما مورد بی توجهی واقع شده است، بحث "اهمیت و ضرورت آشنایی کودکان و نوجوانان با آثار هنری بزرگ ملی" شان است. این مبحث با آن چه که تاکنون تحت عنوان بررسی و تحلیل آثار هنری تولیدی برای کودکان و مخصوص رده های سنی مختلف انجام می شده است، کاملا تفاوت دارد.در این رساله سعی شده است تا در کنار بیان تمامی تاثیرات مثبت آشنایی با هنر از جنبه های گوناگون بر رشد و شکل گیری شخصیت کودک و نوجوان به لحاظ روحی و جسمی، به راهکارها و روش های نوین و کارآمد نیز پرداخته شود.به این ترتیب که پس از اثبات ضرورت این آشنایی می بایست به دنبال روش و زبانی ساده و مناسب برای بیان توصیفی و تحلیلی از آثار هنری معاصر و میراث هنری کهن برای کودکان و نوجوانان بود. در این راستا از نظریات اهل فن و متخصصین و همچنین تحقیقات و تجربیات انجام شده در سایر کشورها نیز بهره برده شده است. خلاصه کلام این که تمامی تلاش‌ها، روش‌ها و برنامه ریزی‌ها صرفاً نه به جهت تربیت هنرمندان آینده، بلکه درراستای کمک به رشد صحیح و همه‌جانبه کودکان و نوجوانان و پرورش نسلی سالم، خلاق و کاردان می باشد.

در این جستار کوشش شده است با رجوع به نمونه های برجسته از ادبیات کودک، به بررسی تطبیقی مفهوم خدا در ادبیات کودک ایران و آمریکا در ابعاد دینی، روان شناختی و فلسفی پرداخته شود. ازآنجاکه کودک قادر به درک مفاهیم انتزاعی نیست، در هر دو ادبیات سعی شده خدا به صورت عینی تداعی شود؛ از این رو، از پدیده های عینی مانند طبیعت استفاده شده است. در هر دو ادبیات، خدا با صفات جمال و جلال معرفی می شود و در مواردی خدا با پاسخ پرسش ها و تصور خود کودک ارائه می شود؛ هرچند، در ادبیات کودک ایران بر جنبه های تنزیهی خداوند نیز، تأکید شده است. البته این پاسخ ها حاصل رشد فکری دوره بزرگسالی و درک مفاهیم انتزاعی است که به کودک القا می شود. این مقاله در پی پاسخ به سه پرسش بنیادی است که عبارت اند از: 1- از دیدگاه کودک خدا کجاست؟ 2- ماهیت خدا از دیدگاه کودک چگونه است؟ 3- کودک خدا را با چه صفاتی می شناسد؟ کودک خدا را در آسمان و در ذات هستی و همه پدیدها می بیند و ماهیت او را با عضق و مهربانی در می یابد. او خدا را با صفات جمال و جلالش می شناسد. اما هم سو با نیازهای عاطفی کودک، صفات جمال در زندگی او سهم بیشتری دارد.

در این مقاله به تعریف «خشونت» با توجه به چهار حوزه فلسفه، سیاست، جامعه شناسی و روان شناسی پرداخته می شود که این که آیا منشا و ریشه اش در نهاد انسان است و یا بیرون از آن. ابزارهای اعمال خشونت (حوزه فکر، زبان و عمل) مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین در این باره بحث می شود که راه مبارزه با خشونت، سرکوب غرایز انسانی نیست، بلکه کنترل و هدایت آن هاست. سپس تعریفی از مدارا و ظرایفی که در مفهوم آن قرار دارد ارایه می گردد. محور اصلی مقاله بررسی خشونت و مدارا در ادبیات کودک است. نگارنده همچنین بر آن است که نشان دهد افسانه های اژدها، و دیو و جن،‌ پری مصداق خشونت در ادبیات کودک نیستند. در خاتمه به تحلیل و بررسی خشونت در دو نمایشنامه کودکانه پرداخته می شود.