جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

به نظر می رسد که بحث درباره روشن سازی و کوشش در حل پارادوکس اقتدار و آزادی یکی از مهمترین مساله های فلسفه ادبیات کودک است. هدف این مقاله آن است که شگردهای جلوه گری مقوله های «اقتدار و آزادی» در داستان های فارسی کودک کشف و بررسی شود. این پژوهش با روش تحلیل تاملی به بررسی شش کتاب داستانی تصویری منتخب فارسی «حقیقت و مرد دانا»، «ماهی سیاه کوچولو»، «توکایی در قفس»، «خاله سوسکه با کی ازدواج کرد؟»، «افسانه سیمرغ» و «کفش های هیپا و شیپا» از مجموعه ده داستان برگزیده فارسی خواهد پرداخت. پرسش های پژوهش عبارتاند از، شگردهای کتاب داستانی تصویری فارسی در تحقق بخشیدن به مقوله های «اقتدار و آزادی» کدام اند؟ آیا نوع شگردهای یادشده و شیوه استفاده از آنها در شش اثر فارسی متفاوت است؟ همچنین کدام شگردها تقویت کننده قدرت تفکر و خلاقیت کودک است؟ نتایج نشان می دهد که شگردها و عناصر داستانی چون درونمایه پنهان، پیام با ماهیت آزادی بخشی، پی رنگ باز، زاویه دید عینی یا نمایشی، چندصدایی در متن و تصویر، شخصیت پردازی پیچیده و پویا و غیرمستقیم، غلبه تصویر بر متن و استفاده هرچه بیشتر از شگردهای تمرکز زدا در جهت تقویت قدرت تفکر، تصمیم گیری، خلاقیت و انتخاب کودک است.

مقاله پیش رو حاصل پژوهشی است که به بررسی برنامه های کودک تلویزیون از منظر توسعه فرهنگی و شاخص های آن می پردازد. به این منظور ابتدا با گزینش چهارچوب نظری مناسب از میان دیدگاه های جامعه شناسان فرهنگی (وبر، پارسونز، و اینگلهارت) به تبیین و تعریف توسعه فرهنگی از دیدگاه انتخابی (یونسکو) پرداخته شده است. سپس بررسی وضعیت موجود با کنکاش در برنامه های کودک سیما و آن چه این رسانه در اختیار کودکان قرار داده از نظر محتوا (شاخص های هویت فرهنگی، میراث فرهنگی، مشارکت فرهنگی، و همکاری های فرهنگی بین المللی) و ساختار (نوع لباس، فضای صحنه، تقلید صدا، موسیقی، شعر، مشارکت کودکان، و شیوه انتقال پیام) مورد توجه قرار گرفته است. واحد تحلیل در این پژوهش «قالب برنامه» و روش مورد استفاده، مطالعه اسنادی، تحلیل محتوای کمی و کیفی و مصاحبه کانونی است. نکته حائز اهمیت آن که دوره زمانی مورد بررسی، به دلیل مصادف شدن چند مناسبت اصلی در ایام سال با محرم، فجر، نوروز، و ایام عادی ظرفیت پرداخت به موضوعات مختلف و قابل طرح را داشته است. همچنین برنامه های انتخاب شده (عمو پورنگ و فیتیله) طبق آمارها درصد بالایی از بینندگان را به خود اختصاص داده اند. یافته ها نشان می دهد که نوع لباس و فضای ارائه پیام در این دو برنامه، مناسب با محتوا و مناسبت بوده است و از سه عنصر شعر، موسیقی، و تقلید صدا درست بهره گرفته شده است. در برنامه های مذکور بیش تر از قالب نمایشی و کارتون خارجی استفاده شده و شیوه انتقال پیام بیش تر به صورت غیر مستقیم بوده است. شاخص های توسعه فرهنگی از دیدگاه یونسکو با اولویت های برنامه سازی ارائه شده در برنامه ها مغایرتی ندارد. در این دو برنامه به برخی از موضوعات بیش تر پرداخته می شود و در عین حال بسیاری از مضامین مورد نیاز کودکان به دلیل عدم آگاهی برخی برنامه سازان حوزه کودک با شاخص های توسعه ای مورد غفلت قرار می گیرد. این در حالی است که برای داشتن کودکی توسعه یافته باید او را با مضامین و محتواهای مختلف و نه یک سویه آشنا نمود. بنابراین معنای روشن، درست، کامل و تاثیرگذاری از توسعه در اختیار کودک قرار نمی گیرد.

هدف از پژوهش حاضر مقایسه مفهوم کودک و نیازهای کودک از دیدگاه کودکان شش تا ده ساله و والدین شهر اصفهان است. جامعه آماری پژوهش شامل همه 129940 دانش آموز در سنین مورد نظر است. 200 آزمودنی به روش نمونه گیری تصادفی از مدارس پنج ناحیه آموزش و پرورش اصفهان به صورت تصادفی انتخاب شدند که شامل 50 دختر و 50 پسر شش تا ده ساله، و از بین والدین نیز، 50 مادر و 50 پدر بودند. روش تحقیق کیفی و ابزار پژوهش مصاحبه حضوری با دو سوال مشخص بود. نتایج تحقیق با استفاده از آزمون «خی دو» نشان داد که بین کودکان و والدین در مفهوم کودک و نیازهای کودک در سطحp<0.5) ) تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین بین کودکان در مقاطع سنی مختلف در مفهوم کودک و نیازهای کودک در سطح (p<0.5) تفاوت معناداری وجود دارد؛ اما بین مادران و پدران، و همچنین بین کودکان دختر و پسر، در مفهوم کودک و نیازهای کودک تفاوت معنادار آماری مشاهده نشد. بر اساس یافته های پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت که، در سنین مختلف شکل گیری مفاهیم متفاوت است و توجه به این تفاوت ها در برنامه ریزی آموزشی اهمیت دارد.

ارتباط با والدین و خویشاوندان از ضروری ترین نیازهای کودک برای رسیدن به رشدی همه جانبه است که گاه به دلایل مختلفی از سوی والدین و خویشاوندان وی نادیده گرفته می شود. این امر ضرورت شناسایی حق کودک بر بودن با والدین و خویشاوندان را ثابت می کند. و از آنجایی که در حقوق ایران چنین حقی برای کودک در قالب دو نهاد حضانت و ملاقات، به رسمیت شناخته شده است؛ لزوم بررسی مبانی فقهی آن نیز احساس می گردد که مهم ترین آنها قاعده لاضرر و لاحرج است، بنابراین پژوهش حاضر در صدد پاسخگویی به چگونگی شناسایی حق کودک بر بودن با والدین و خویشاوندان بر اساس این دو قاعده است.بر این اساس طبق نظر امام خمینی قاعدة لاضرر تنها در صورتی می تواند مبنای حق کودک بر بودن با والدین و خویشاوندان واقع شود، که آن را به معنای نهی حکومتی در نظر بگیریم. لیکن اشکال پذیرش این نظر در این است که ایشان لاضرر را تنها بر قاعدة سلطنت یعنی «الناس مسلطون علی اموالهم» حاکم می دانند که ارتباطی به بحث ما پیدا نمی کند. بنابراین تنها در صورتی که لاضرر را حاکم بر تمام ادلة احکام اولیه دانسته و یا قاعدة سلطنت را شامل تسلط بر «انفس» نیز بدانیم، این مشکل مرتفع شده و چنین حقی برای کودک اثبات می شود و دست قضات به عنوان نمایندة حاکم، برای صدور رأی بر اساس منافع کودک در باب حضانت و ملاقات باز خواهد بود. قاعدة لاحرج نیز این حق را برای کودک اثبات کرده و امام نیز آن را پذیرفته اند.

در این اثر با استناد به آموزه‌های اسلامی برگرفته از قرآن و سنّت، اهمّیت عایله و خانواده تعلیل شده است. این نوشتار در سه فصل و یک مقدّمه سامان یافته است. نویسنده در مقدّمه با تعریف علم جامعه شناسی و ضرورت آن، ارتباط علوم اجتماعی با مسأله خانواده را بررسی کرده‌ است. در فصل اوّل دیدگاه‌های مختلف درباره خانواده و عایله و تنظیم خانواده و نیز ابعاد عاطفی و حقوقی مربوط به خانواده و زن و فرزند از منظر متفکّران اسلامی و غربی بیان گردیده است. در این دیدگاه‌ها همچنین عناصر تشکیل دهنده خانواده و خویشاوندان، ویژگی‌های ازدواج و آثار آن، عوامل تشکیل دهنده قرابت و فامیلی در اروپای امروز، وضعیت اَسفبار خانواده و زن و فرزندان در جوامع غربی به ویژه امریکا، نقش زن و مرد در خانواده برای تربیت فرزندان و اداره خانه، تفاوت جوامع غربی و شرقی در زمینه عایله و خانواده در قبل و بعد از اسلام، تعدّد زوجات در دین اسلام، حقوق زن و حقوق اجتماعی وی و خانواده و فرزندان را می‌خوانیم. در فصل دوم اهمّیت عایله و رسیدگی به زن و فرزندان و تأمین حقوق آنان در قوانین اسلامی واکاوی شده و ابعادی از اهمّیت ازدواج و وجوب و ضرورت آن، حُرمت زنا و روابط غیر شرعی جنسی زن و مرد در اسلام، توجّه فراوان اسلام به رعایت اخلاق در خانواده و سخت نگرفتن بر زن و فرزندان، اهمّیت کسب مال حلال برای تأمین خانواده، تأثیر انجام عبادات، همچون نماز، روزه و حج بر عایله بررسی و به آیات و روایاتی در این زمینه استناد گردیده است. برخی احکام مربوط به امور زناشویی در دین اسلام، مانندِ قیمومیت مرد بر زن و تفسیر صحیح آن، ادلّه، پاسخ شبهه های مربوط و تحلیل برخی روایات در این زمینه، اهمّیت ازدواج و احکام آن در شرع اسلام و شروط ازدواج، از جمله کفویت از مباحث فصل سوم و پایانی محسوب می‌شود

هدف این پژوهش بررسی مشکلات هیجانی و سبک های مقابله کودکان مبتلا به لوکمیای لمفوبلاستیک حاد و مقایسه آن با کودکان سالم بود. به این منظور، 55 کودک بستری در بخش خون و سرطان بیمارستان کودکان مفید و 45 کودک سالم مراجعه کننده برای انجام واکسن، در پژوهش شرکت کردند. شرکت کننده های بیمار و سالم از نظر آزمون تحلیل نقاشی کودکان در بیمارستان و نشانگرهای هیجانی کوپیتس در ترسیم صحنه تزریق، با هم مقایسه شدند. نتایج تفاوت معناداری بین کودکان مبتلا به سرطان و کودکان سالم از نظر تمام زیرمقیاس های آزمون تحلیل نقاشی کودکان در بیمارستان نشان داد. همچنین، شرکت کنندگان دو گروه از نظر نشانگرهای هیجانی کوپیتس با یکدیگر مقایسه شدند. تفاوت دو گروه در استفاده از رنگ سیاه برای رنگ آمیزی، کوچک کشیدن خود، سایه دار کردن صورت، بدن، دست و غیر معمول بودن تصاویر معنادار بود. بر اساس یافته ها، کودکان مبتلا به لوسمی بیشتر از راهبردهای اجتنابی استفاده کردند، در حالی که کودکان سالم روش مقابله رویارویی را به کار بردند. همچنین بر اساس نشانگرهای هیجانی کوپیتس، کودکان مبتلا به لوسمی مشکلات هیجانی بیشتری نشان دادند. این یافته ها به مداخله های بالینی برای کودکان مبتلا به سرطان کمک می کند.

تربیت کودک یکی از مباحث مهم تربیتی است و دوران کودکی از نظر پی‌ریزی اساس زندگی اهمیت فوق العاده‌ای دارد. در قرآن و کلام پیشوایان معصوم، مسئولیت پدر و مادر نسبت به تربیت فرزند ، پیش از تولد آغاز می‌شود؛ وراثت، حالات روحی والدین در حین انعقاد نطفه و غذای پدر و مادر از جمله عوامل مؤثر بر تربیت فرزند در مرحله قبل از تولد است. بررسی رهنمودهای پیشوایان اسلام درباره حقوق نوزاد ، نشان می‌دهد که کودک ، در آغاز تولد نیز حقوقی بر والدین خود دارد که این حقوق عبارتند از: غسل دادن نوزاد، گفتن اذان و اقامه در گوش او، کام برداشتن، پوشش نوزاد، نام نیک گذاشتن، عقیقه، ختنه، تراشیدن سر نوزاد و صدقه دادن برای او. عمل به این آداب توسط والدین، زمینه‌های مساعد تربیت را در فرزند به وجود می‌آورد.در دو سال آغازین زندگی کودک هم ، بهترین غذا برای وی ، شیرمادر است وهیچ چیز برای کودک ، جای شیرمادر را نمی‌گیرد، بنابراین کودک حق دارد که در صورت امکان ، از شیرمادر استفاده کند. و بنا به فرموده پیامبر عزیز اسلام که می‌فرمایند: « کودک تا هفت سال حاکم است و در هفت سال دوم ، مطیع و فرمانبردار و در هفت سال سوم، وزیر و مسئول است.» می‌توان گفت از جمله نیازهای اساسی و مهم کودک در هفت سال اول زندگی(دوران سیادت)، نیاز به محبت، بازی، آزادی وتکریم و احتراماست. در هفت سال دوم (دوران اطاعت ) نیز نظارت و مراقبت بر رفتار فرزند، عدالت و مساوات بین فرزندان، راستی و صداقت با آنان ،تشویق به موقع، پرهیز از تنبیه بدنی و اهتمام به آموزش علمی ، دینی و تربیت جنسی فرزندانتوسط والدین از عوامل مؤثر و زمینه ساز بر تربیت نیکوی فرزنداندر دوران کودکی است.

تربیت یکی از پایه های مهم و اساسی سعادت و به معنای سازندگی و پرورش شخصیت انسانهاست ویکی از حقوق اولیه فرزندان که بر عهده پدر و مادر است ،تربیت دینی می باشد. قرآن کریمدربردارنده روایت ها، زندگی نامه ها، پند ها و نصایح زیادی از پیامبران و افراد خاص می باشد یکی از این افراد لقمان حکیم است خداوند روش وشیوه تربیت اورادرسوره لقمان، به عنوان الگو و منشور تربیتی برای انسان بازگو نموده است.هدف از جمع آوری مطالب در این پژوهش شناخت و آشنایی با آموزه های تربیتی موجود در اینسوره میباشد. روش کار به شکلتحلیل محتواوبا استناد بر منابع معتبر نظیر: کتب، مجلات و روایات صورت گرفته است.چهار فصل ازاین پژوهش، پند های لقمان به پسرش می باشد، که حاوی نکات تربیتی مهمی نظیر: خداپرستی و نداشتن شرک، احسان نسبت به والدین ، دوری از اطاعت کورکورانه ، یادآوری حسابرسی در آخرت، برپایی نماز، انجام امر به معروف و نهی از منکر، صبر و استقامت در برابر مصائب و داشتن اراده قوی، بی اعتنایی نکردن به مردم، و دوری از غرور و تکبر، داشتن اعتدال و میانه روی و پرهیز از افراط و تفریط (در راه رفتن و در صدا و صوت) می باشدودرفصل پنجم سه دوره تربیت از نظر پیامبرگفته شده ودرفصل ششم نتیجه گیری وپیشنهادات آمده است. نتیجه: پس تربیت موفق بر اصول و پایه های خاصی مبتنی است، که با بهره گیری از سوره لقمان و با الگو قرار دادن پند ها و اندرزهای آن حکیم بزرگوار دست یافتنی است.

موضوع اصلی در این تحقیق بررسی شیوه های تربیت کودکان مسئولیت پذیر از منظر قرآن و روایات است . از مهم ترین یافته های این تحقیق می توان به موارد ذیل اشاره کرد. واژه مسئولیت از لحاظ لغوی به معنی توانایی پاسخ دادن و در عرف عام به مفهوم تصمیم گیری های مناسب و مؤثر است. پاسخ مناسب و مؤثر، پاسخی است که کودک را قادر می سازد تا به هدف هایی که موجب اعتماد به نفس او می شوند دست یابد یا به تقویت آنها بپردازد. تصمیم گیری مناسب در چارچوب هنجارهای اجتماعی و انتظارات خانواده و چه بسا جامعه از اوست، پس اتخاذ تصمیم بجا و مناسب موجب ایجاد روابط انسانی مثبت، افزایش ایمنی و موفقیت و آرامش و آسایش وی می شود. مسئولیت پذیری در قرآن وروایات به مفهوم تکلیف شناسی وضابطه پذیری وتهعد باوری ، که ریشه در فطرت و وجدان آدمی دارد ، وسایه روشنی از آن به صورت کلی در ضمیر وباطن انسان نهاده شده و از باورهای وجدانوعقل آدمی است .انسانی که تحت تأثیر تربیت های قرآنی قرار گرفته ،مسئولیتهای خویش رامی شناسد ومسئولیت پذیر است .این انسان به مدد قوه تمیز وتشخیص و وجدان آگاه خود حریم حق وحقوقها را رعایت می کند ،نسبت به همگان احساس تعهد ومسئولیت می کند، واز هرگونه تجاوزگری وقانون شکنی می پرهیزد. مسئولیتهای انسانی ؛ از مسئولیت در برابر خداوند – که خاستگاه اصلی همه مسئولیتها است – آغاز می گردد . انسان باید نسبت به قانون ودین خدا متعهد باشد وبه خرد وکلان احکام الهی گردن نهد، واز اوامر ونواهی دین فرمان برد، از دیگر مسئولیتهای انسان مسئولیت در برابر خویشتن ، مسئولیت در برابر دیگران ومسئولیت در برابر طبیعت می باشد . همه این موارد در قرآن کریم وروایاتبه آنها اشاره شده است . ودر تحقیق حاضر به عنوان شاهد از این آیات ورایات استفاده شده است . از یافته های دیگر این تحقیق روش هایمسئولیت پذیری در قرآن و روایات می باشد . از جمله: مسئولیت پذیری از طریق محبت ، مکلف نمودن فرد به اندازه توانایی وی ، دادن فرصت مناسب برای تصمیم گیری ، تشویق ، بازی،الگوگرفتن کودکان از والدین در همه روشها آیات وروایات به عنوان شاهد درتحقیق آورده شده است.این تحقیق از نوع تحقیقات بنیادی – نظری وروش اجرای آن توصیفی – تحلیلی می باشد که برای جمع آوری اطلاعات و داده های لازم از روش کتابخانه ای استفاده شده است ؛ در این روش پس از جمع آوری مطالب از طریق فیش برداری از اسناد و مدارک مربوط به موضوع اقدام به طبقه بندی آنها نموده وسپس بر اساس سؤالات تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است .