جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جایگاه ویژه ایمان در میان مفاهیم دینی، سبب شده است که هریک از سنت های دینی دیدگاهی تفصیلی را درباره معرفت شناسی ایمان، ماهیت ایمان و ویژگیهای آن بپرورانند. امروزه چنین دیدگاهی را نظریه ایمان می نامند. هدف از نگارش این مقاله، استخراج مؤلفه های اصلی نظریه ایمان متکلمان اشعری متقدم است. با مرور دیدگاه های جمعی از مهم ترین متکلمان اشعری متقدم (از ابوالحسن اشعری تا پیش از غزالی) و تحلیل آن می توان به نظریه ای با این ویژگیها مختصات زیر دست یافت: در نظر اشاعره منشأ ایمان، یقین درونی به اخبار رسول است؛ ماهیت ایمان، حقیقتی قلبی و ارادی است؛ متعلَّق ایمان از سنخ گزاره هاست و آنچه آدمی را به سوی آن میانگیزاند، امید به فضل خدا در ثواب و عقاب است؛ علت بیرونی تحقق ایمان، اراده خداست؛ مسلمان بودن با مؤمن بودن تفاوت دارد؛ ایمان، تحتِ عقل (عقلِ مأمور و مؤید با شرع) و فوقِ علم است؛ معرفت، شرط لازم ولی غیرکافی ایمان، و حس درونی و تسلیم قلبی شرط کافی آن است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 5 تا 32

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

کلام الهی: از لوگوس تا کلام نفسی

نویسنده:

اعظم عالی زاد، ابوالفضل محمودی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

لوگوس , کلام الهی , کلام نفسی خدا , کلمه الله یا لوگوس

کلیدواژه‌های فرعی :

رساله تیمائوس , صانع , قرون وسطی , اشاعره (اهل سنت) , معتزله (اهل سنت) , حدوث قرآن , انجیل , تورات , الهیات جامع ادیان , فلسفه یونان , فلسفه نوافلاطونی , مُثُل , قرآن , مصحف ( قرآن ) , شورای نیقیه , عقل الهی , مکتب رواقی , تثلیث مسیحی , منشأ جهان , واحد و کثیر , قدم قرآن , مسیحیان اولیه , الهیات اسکندرانی یهود , نظم عقلانی عالم , عقل درونی عالم , کلام مخلوق ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

کلام الهی از سویی به بحث از ماهیت وحی و شیوه سخن خدا با انسان و از دیگر سو به رابطه حق با خلق و آفرینش آنها که با عنوان «کلمات خداوند» از آنها یاد شده، ارتباط می یابد. به لحاظ تاریخی اولین تاکید بر این مفهوم، تحت عنوان «لوگوس» یا «کلمه» در یونان و در اندیشه هراکلیتوس اتفاق افتاده که گویا، با توجه به ابهامی که در اندیشه او وجود دارد، آن را به معنای اصل عقلانی حاکم بر جهان و یا شاید «خدا» به کار برد. پس از وی، افلاطون نیز هرچند بدون تاکیدی خاص بر این واژه آن را در معنای عقل الهی مورد استفاده قرار داده است. رواقیان با تاکید بیشتر بر مفهوم لوگوس و احتمالا به پیروی از هراکلیتوس، لوگوس را اصل هر عقلانیت، عقل الهی و همسان با خدا پنداشتند. در حدود سال های نخستین میلادی این مفهوم در افلاطونیان میانه و بیش از همه در فیلون یهودی اسکندرانی تاثیر گذارد، به گونه ای که در اندیشه او نقش محوری یافت و واسطه میان خدا و جهان، قدرت برتر خداوند و نمودی از وجود مطلق شد. تاثیر مکتب فیلون به همراه تاثیر اندیشه های رواقی و غیره را می توان در برخی مسیحیان اولیه و نیز در انجیل چهارم و یا نامه های پولس مشاهده کرد. در اینجا مسیح همان لوگوس و یا کلمه الهی است که از طریق او همه چیز خلق شد و سرانجام پس از منازعات آریوسی، ازلیت و نامخلوق بودن آن، باور عمومی مسیحی گشت. این منازعات در باره مخلوق یا نامخلوق بودن کلمه یا لوگوس، به همراه زمینه های موجود در اندیشه اسلامی، بعدها احتمالا زمینه را برای طرح حادث یا قدیم بودن کلام الهی و یا قرآن، فراهم ساخت و منتهی به دیدگاه های گوناگونی شد که از آن میان می توان به دیدگاه های معتزله، اشاعره و دیدگاه ویژه ابن کلاب اشاره کرد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 99 تا 138

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی و نقد نظریه‌ی حسن و قبح شرعی امام الحرمین جوینی

نویسنده:

محسن جوادی، امیر قربانی

نوع منبع :

مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

امام الحرمین جوینی , نظریه‌ی امر الاهی , 09. قواعد کلامی Basic Principles of Kalam , قاعده حسن و قبح شرعی , حسن و قبح شرعی و الاهی , اصطلاحنامه اخلاق اسلامی , فلسفه اخلاق (عام)

کلیدواژه‌های فرعی :

معجزه , نقل , اهل سنت , سبر و تقسیم , امر و نهی الهی , عقل گرا , اخباریان (اهل حدیث شیعه) , صدور فتوا , عینیت گرایی اخلاقی , اشاعره (اهل سنت) , امر الهی , قاعده حسن و قبح عقلی , اراده اجمالی , عدل الهی , مطلق گرایی اخلاقی , نسبی گرایی اخلاقی , حسن و قبح اخلاقی , حسن و قبح ذاتی , اجتهاد , عقل , حسن و قبح افعال , ارادة الهی , صدق مدعی نبوت , 8- اهل حدیث (فرق اسلامی) , نص گرا , اراده گرایی الاهیاتی , امر اخلاقی ,

شاپا (issn):

2251-6123

چکیده :

در جهان اسلام اشاعره‌ی متقدم و به‌ویژه امام الحرمین جوینی در شمار حامیان تقریر علّی از نظریه‌ی امر الاهی یا نظریه‌ی حسن و قبح شرعی محسوب می‌شوند. از منظر جوینی، خوبی و بدی امور براساس امر و نهی الاهی قابل تبیین هستند و در واقع، خوبی و بدی امور چیزی جز امر و نهی الاهی نیست. گرچه نظریه‌ی امر الاهی به طور عام، و تقریر علّی آن به طور خاص، حاوی بصیرت‌های قابل توجهی است؛ اما کاستی‌های فراوان آن، پذیرش این نظریه را به عنوان دیدگاه اخلاقی جامع دشوار می‌سازد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 1 تا 20

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

هفت رهیافت از نظریه کسب و تحلیل آن

نویسنده:

محمد حسن قدردان قراملکی، علی قدردان قراملکی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

کسب , جبر و اختیار(کلام) , اشاعره (اهل سنت) , امر بین امرین , فاعلیت , اختیار انسان , علیت , تقریرهای نظریه کسب

کلیدواژه‌های فرعی :

اطاعت و بندگی خدا , اراده معصیت , تفویض , گناه , امر اعتباری , امر انتزاعی , صفات فعلیه , قدرت واجب , شیعه امامیه Twelver Shiism (فرق تشیع) , قدرت شأنی , قدرت مشروط , جهات فعل , عناوین فعل , قصد و جزم , فعلیت اراده خدا , فعلیت اراده انسان , فاعلیت طولی , فاعلیت عرضی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

جعفر سبحانی

چکیده :

درباره تفسیر فعل انسان از حیث اختیار و جبر، از سوی دین پژوهان رهیافت های مختلفی ارائه شده است. اشاعره و در رأس آنها، ابوالحسن اشعری نظریه «کسب» را مطرح و مدعی شد که نقش انسان در فعل خویش کسب فعل و نه ایجاد آن است. لکن عالمان اشاعره در طول تاریخ در تبیین حقیقت آن دچار اختلاف شده و به تبع آن قرائت های مختلفی ارائه کرده اند. نویسنده با فحص در آثار اشاعره به هفت رهیافت مهم از نظریه کسب دست یازیده است که در این مقاله با تحلیل و ارزیابی تقدیم می شود. در مقاله روشن خواهد شد که نظریات ارائه شده از تبیین حقیقت کسب ناتوانند و در آن آراء به نوعی به جبر یا به تفویض منتهی می شوند، لذا برخی از عالمان اشاعره به انکار نظریه کسب پرداخته و به نظریه «امر بین الامرین» امامیه روی آورده اند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 85 تا 102

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

سیر تاریخی ظاهرنگری در آیات صفات

نویسنده:

محمد حسین موسوی مبلغ

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

خراسان رضوی: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم شعبه خراسان رضوی مرکز پژوهشهای علوم اسلامی و انسانی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اصحاب رأی , قاعده بلاکیف , اصحاب حدیث (فرق کلامی) , صفات الهی , صفات ظاهری , اشاعره (اهل سنت) , عقیده تجسیم , عقیده تشبیه , آیات صفات الهی , آیات صفات خبریه , ابوحنیفه نعمان بن ثابت , اشعری , وهابیت (فرق اسلامی) , بلکفه , حس گرایی (مانع معرفت) , تفسیر آیات صفات , صفات الهی از دیدگاه غزالی , صفات الهی از دیدگاه متکلمان اسلامی , صفات الهی از دیدگاه ابن تیمیه

کلیدواژه‌های فرعی :

فخر رازی , امام محمد غزالی , امام‌الحرمین جوینی , صفات خبریه , آیه 064 مائده , مجسمه (مشبهه صفاتیه) , تدبر در قرآن , صفات ذاتیه ( الهی ) , آیه 30 ق , آیه 5 طه , آیه 115 بقره , آیه 210 بقره , آیه 225 بقره , آیه 22 انبیاء , آیه 11 شوری , آیه 67 زمر , آیه 24 محمد ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , مرتضی مطهری

چکیده :

در این نوشتار، پس از نگاهی اجمالی به آیات صفات خبری خداوند، تفکر ظاهرنگری نسبت به آیات صفات، منشأ پیدایش و شکل گیری این تفکر،اوج و افول های آن در مقاطع مختلف تاریخ، پیامدها و آثار منفی آن در فرهنگ اعتقادی مسلمانان به تصویر کشیده شده است. از صاحب نظران و فرقه های کلامی و مذهبی که در پرورش اندیشه ظاهرنگری و انتساب صفات ظاهری انسان گونه به خداوند تلاش می ورزیدند، یاد می شود. از همفکران جریان ظاهرنگری که در بسترهای گوناگون تاریخی در جهت تعدیل دیدگاه های دیگر همسانان خود تلاش های لازم را به عمل می آورند، نیز سخن گفته شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 176 تا 213

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

امامت از دیدگاه اشاعره

نویسنده:

حمید ملک مکان

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

امامت , الاشاعره , اهل حل و عقد , قهر و غلبه , 17. فرق کلامی , اشاعره (اهل سنت) , امامت

کلیدواژه‌های فرعی :

فخر رازی , علی , امام محمد غزالی , امام‌الحرمین جوینی , فرع انگاری امامت , عقد امامت برای دو نفر , وظایف امام , عزل امام , عصر غیبت کبری , اوصاف امام , طریق ثبوت امامت , بیعت اختیاری , وجوب شرعی امامت ,

شاپا (issn):

2251-6123

چکیده :

امامت یکی از جنجالی‌ترین موضوعات در تاریخ اسلام و از اختلاف برانگیزترین مسایل و سبب شکل‌گیری بسیاری از فرق و مذاهب اسلامی قلمداد شده است. جستار پیش رو بر آن است تا ابعاد و جوانب این موضوع را از منظر اشاعره، یکی از مهم‌ترین مکاتب کلامی اسلامی، بررسی نماید. روی آورد اشاعره به امامت روی آوردی فرع انگارانه و نه اعتقادی است. در نظر آنان امامت، فعلی از افعال مکلفان به شمار می آید و به سبب پیروی از گذشتگان خویش و بنا به تصریح برخی به تأثیر از عقاید و مباحث کلامی شیعه این مباحث را در کلام بحث کرده‌اند. امامت از نگاه آنان، «واجب کفایی» است لذا در نظر آنان وجوب امامت شرعی است و شخص واجد شرایط امامت از سوی مسلمانان به امامت برگزیده می‌شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 85 تا 112

مشخصات اثر

ثبت نظر