جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مصالح یا مقاصد ضروری که از طریق استقرای شریعت به دست آمده است، پنج قسم است: حفظ دین، حفظ نفس، حفظ عقل، حفظ نسل و حفظ مال. شریعت این مصالح را دو گونه رعایت می کند: از جهت وجودی و از جهت عدمی. از جهت وجودی از طریق احکامی که آنها را حفظ می کند؛ مانند: عبادات، برای حفظ دین و از جهت عدمی از طریق از بین بردم زمینه های نابودکننده این مصالح؛ مانند حکم به کشتن مرتدان. برخی پژوهشگران معتقدند مسئله حقوق بشر «محور مقاصد شریعت» به شمار می رود و تأکید می کنند که بزرگ ترین ارزش حقوق انسان در احترام به اراده آزاد و خرد شاخص اوست و سلب اراده، از سر بریدن نیز بدتر است. برخی دیگر نیز بر آن اند که غرب به حقوق بشر، نگاه واژگونه ای دارد و در حالی بر حقوق بشر تأکید می کند که نسبت به جوهر وجودی انسان و وظایفش در برابر پروردگار، جامعه، خویشتن و تکامل خویش، بی توجهی می کند. این دیدگاه درست به نظر می رسد؛ زیرا شریعت، ضمن فراهم نمودن حقوق انسان، او را به وظایفش نیز آشنا ساخته است؛ از این رو است که امام زین العابدین(ع) در رساله حقوق و صحیفه سجادیه خود، بر درهم آمیزی حقوق و وظایف به شکل باشکوه و با والاترین شیوه اشاره می کند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 30 تا 49

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تاثیر اعتقاد به توحید افعالی بر پذیرش جبر و اختیار از نظر غزالی و ابن عربی

نویسنده:

قاسم کاکایی, آمنه یزدان پناه

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: انجمن علمی عرفان اسلامی ايران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

جبر و اختیار(کلام) , توحید افعالی(کلام) , توحید نظری , امر بین امرین , عرفان نظری , جبر و اختیار در دیدگاه غزالی , جبر و اختیار از نظر ابن عربی , جبر و اختیار در عرفان , 01- لا جبر و لا تفویض بل أمر بین أمرین

کلیدواژه‌های فرعی :

جبریه (مذاهب کلامی) , جبر determinism , کسب , مفوضه (غلات) , امر بین امرین , تفویض , ابن عربی , انسان شناسی ابن عربی , اندیشه ابن عربی , تاریخچه جبر و اختیار , انسان شناسی غزالی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

امام خمینی

چکیده :

هر يك از نظريات جبر و اختيار طرفداران خود را دارد. در اين مقاله بر آن هستيم كه موضع دو تن از مدافعان نامدار توحيد افعالی را دربرابر اين موضوع برررسی كنيم. بی ترديد كسی كه خدا را فاعل مطلق نظام هستی مي داند و معتقد به لا مُوثرَ في الوجود الا الله است، درباره اختيار انسان با فردی كه انسان را فاعلی مستقل و هم عرض خدا می پندارد، نظر مشابهی ندارد. غزالی به نفی نظريه جبر و تفويض پرداخته و معتقد به راه سومی به نام كسب است كه توسط اشاعره مطرح مي شود. ابن عربي نظريه كسب را تاييد مي كند، اما آن را راه حل نهايی بحث جبر و اختيار نمی داند. وی با جمع ميان جباريت حق و تجلی اختيار خدا در انسان از بند جبر و تفويض می رهد و در عين حال حريم توحيد افعالی را نيز حفظ می كند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 30 تا 54

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ترابط عقل و ایمان از دیدگاه غزالی و ملاصدرا

نویسنده:

روح الله شاکری زواردهی، ملیحه محمودی بیات

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه تهران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ایمان , عقل نظری , عقل عملی , شک , عقل و دین , عقل و ایمان , اصطلاحنامه فلسفه

کلیدواژه‌های فرعی :

اشاعره , انسان شناسی , ایمان و عقل , مقومات ایمان , معنای پراگماتیستی ایمان , انتقادات غزالی به حکما , حقیقت ایمان , مساوقت علم و وجود , طور وراء عقل , جایگاه عقل در اسلام , تجرد عقل , فرا عقلی بودن وحی , اختلاف دین و عقل , ابزار سعادت انسان , تلازم عقل و شریعت , تاثیر ایمان بر عقل , اشعری گری غزالی , ایمان در حکمت متعالیه ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

عقل، شأنی از شئون آدمی است که از طریق آن، هم کسب معرفت و هم عمل می کند. ایمان، تصدیقی قلبی به خداوند عالم است که علاوه بر آنکه چشم انداز جدیدی از عالم و آدم فراهم می آورد، انسان را به اطمینان و آرامشی درونی سوق می دهد. اما دو سؤال پیش می آید، اینکه دو عنصر عقل و ایمان چه رابطه ای با هم دارند؟ و آیا اعتماد به یکی از این دو ما را از دستیابی به دیگری بی نیاز می کند؟ نوشتار حاضر، به بررسی این مسئله از دیدگاه دو متفکر بزرگ اسلامی پرداخته که در اندیشه یکی از آنها صبغه ایمان گرایی و در دیگری عقل گرایی بارز تر است. غزالی ایمان را ارزشمندتر از عقل می داند؛ وی گرچه عقل نظری را پذیرفته، آن را در درک و فهم دین ناتوان دانسته است. به همین دلیل، حتی ایمان مردم عوام را به عقل فلسفی ترجیح می دهد. اما ملاصدرا، گرچه به محدودیت های عقل اشاره می کند، به مباحث عقلانی در حوزۀ دین بسیار ارزش می دهد و ایمان را نیز نه تنها مغایر با عقل ندانسته، بلکه آن را نوعی علم و تصدیق معرفی کرده است. در این مقاله پس از بیان تفصیلی دیدگاه های این دو اندیشمند درباره عقل و ایمان، ضمن ارزیابی، نقد و بررسی آنها، به مقایسه تطبیقی این دو دیدگاه می پردازیم.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 691 تا 714

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

عقل مبنای معتزلی؛ عقل قانون‌گذار معتزلی تأملی در نسبت عدالت طبیعی و اراده‌ی تشریعی الهی در مبنای اعتبار هنجار حقوقی

نویسنده:

مهدی شهابی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

عدالت طبیعی تغییرپذیر، قانون طبیعی، اعتبار حقوقی، مطهری، علامه طباطبایی , معتزله (اهل سنت) , اراده الهی , حقوق اسلامی , عقلانیت معتزلی , اعتبار هنجار حقوقی

کلیدواژه‌های فرعی :

عقل شهودی , عقل خود بنیاد , عدالت طبیعی , کثرت گرایی حقوقی , قاعده حقوقی , عقلانیت عملی , اشاعره (اهل سنت) , حسن و قبح , فقه امامیه , هرمنوتیک , فلسفه پوزیتیویسم , محرک , اراده تشریعی الهی , حقوق دینی , عقل گرایی(مقابل تجربه گرایی) , نظام تشریع. , عقل منبع , عقل مبنا , اراده تکوینی الهی , التزام آوری , عقل ربانی , عقلانیت متافیزیکی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , خواجه نصیرالدین طوسی , مرتضی مطهری , عبدالله جوادی آملی , محمدتقی مصباح یزدی , غلامحسین ابراهیمی دینانی

شاپا (issn):

6123 2251

چکیده :

اصطلاح عدالت طبیعی و قانون طبیعی در نوشته‌های متکلمین و اصولیین اسلامی، سابقه‌ی چندانی ندارد، ولی نمی‌توان این امر را به‌معنای عدم پذیرش اندیشه‌ی عدالت طبیعی در اخلاق و حقوق اسلامی دانست. در نگاه اول، نتیجه‌ی پذیرش عدالت طبیعی ورود نوعی کثرت‌گرایی استقلالی در مبنای اعتبار قاعده‌ی حقوقی و آغاز تقابل عقل و وحی است، اما به‌نظر می‌رسد اندیشه‌ی عدالت طبیعی، با تحلیلی که جریان معتزلی از آن ارائه می‌دهد، ورود نوعی کثرت‌گرایی سلسله‌مراتبی را به نظام حقوقی موجب شده، بستر تعامل اراده‌ی تشریعی و عقل ‌مبنا را فراهم می‌آورد. با این‌حال، باید پذیرفت که این تعاملْ نقش اراده‌ی تشریعی الهی را به تفصیل و تکمیل همان قوانین طبیعی ناشی از عقل مبنا تقلیل می‌دهد؛ نتیجه‌ی چنین رویکردی ارتقاء جایگاه عقل در بین منابع و حتی فراتر از کتاب و سنت، اعلامی بودن کتاب و سنت و ارتقاء جایگاه دکترین و اراده‌ی دولت در ایجاد قاعده‌ی حقوقی است؛ آثاری که می‌تواند زمینه‌ساز گذار از حقوق دینی به حقوق مدرن باشد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 97 تا 120

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

شهودگروی اخلاقی قاضی عبدالجبار معتزلی

نویسنده:

عباس دهقانی نژاد

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

فلسفه اخلاق (اِتیک) , کمال عقلی , شهودگروی , بلوغ عقلی , اصطلاحنامه اخلاق اسلامی

کلیدواژه‌های فرعی :

معتزله , حسن و قبح عقلی , الاشاعره , وجوه فعل بد , فعل قبیح عقلی , ذهن گروی اخلاقی , اقسام علوم , مفهوم پایه اخلاق , گزاره پایه اخلاق , علوم بدیهی , بدیهیات اخلاقی , رابطه علوم بدیهی و اخلاق , عینیت ارزش , اخلاق ذهن گرا , نظریه وجوه , فلسفه اخلاق معتزله , فلسفه اخلاق اشاعره ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

2251-6123

چکیده :

شهودگروی اخلاقی مکتبی در فلسفه اخلاق است که در قرن بیستم ظهور یافت و نظرهای بسیاری را به خود جلب نمود. آرای متفکران این مکتب را می توان به سه مدعای اصلی عینیت حقایق اخلاقی، وجود مفاهیم و گزاره های اخلاقی پایه و شرط بودن بلوغ عقلی برای فهم بداهت حقایق پایه اخلاقی فروکاست. قاضی عبدالجبار همدانی، متکلم و فقیه بزرگ معتزلی، در جای جای کتب کلامی خود، مباحثی فرااخلاقی را مطرح کرده که بسیار با نظرهای شهودگرایان اخلاقی مشابهت دارد. سعی ما بر این است که اعتقاد وی به سه اصل اساسی شهودگروی را نشان دهیم.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 61 تا 82

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

جلوه هایی از ارادت غزالی به ائمه اطهار(ع) با استناد به کیمیای سعادت : دوره چهارم، شماره 10 : حبل المتین

نویسنده:

سید هادی میرآقایی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دبیرخانه شورای برنامه ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

امام محمد غزالی , اهل بیت(ع) , کیمیای سعادت , 3- اهل سنت Sunnism (فرق اسلامی) , امامان معصوم علیهم السلام

کلیدواژه‌های فرعی :

حقیقت نماز , خوف و رجاء , دوستی دنیا , لیله المبیت , کلام امام علی (ع) , نامه های غزالی , زهد , ایثار , سخاوت , حق فرزند , آداب تلاوت قرآن , آداب ازدواج , آداب پذیرش میهمانی , آفت زبان , سیره فاطمی (فاطمه زهرا س) , سیره علوی (امام علی ع) , سیره مجتبوی(امام مجتبی ع) , سیره حسینی (امام حسین ع) , سیره جعفری (امام صادق ع) , سیره رضوی (امام رضا ع) , نبرد امام علی با عمرو بن عبدود , ستایش اهل بیت ,

چکیده :

سخنان و اندیشه های گهربار پیامبر مکرم اسلام(ع) و امامان معصوم(ع) هماره منبع و سرچشمه فیضی برای نویسندگان و محققان بوده است زیرا معتقدند که آبشخور گفتار پیامبر و ائمه اطهار از وحی و قرآن نشأت می گیرد و تفکر و اندیشه والای آن بزرگواران چه در زمان حیات و چه بعد از حیات آن ها راهگشای همیشه طالبان معرفت و تشنگان حقیقت بوده است؛ و این پیروی از عقاید متعالی آنان، منحصر به شیعیان نیست بلکه پیروان پاک نهاد اهل سنت نیز از دل و جان گوش به سخنان آن بزرگواران نهاده اند و در آثار قلمی و مکتوب از آن سرچشمه های فیض بهره مند شده اند و با تأسی از افکار آنان برای اشاعه افکار متعالی اسلام و پیشرفت پیروان اسلام کوشش کرده اند. مقاله زیر درصدد است جلوه هایی از ارادت ابوحامد غزالی توسی، یکی از شخصیت های معروف اهل سنت را با تکیه بر یکی از آثار مهم او به اهل بیت(ع) به خصوص امام رضا(ع) نشان دهد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 110 تا 123

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

جایگاه سندی مقاصد الشریعه در فقه مذاهب اسلامی : دوره اول، پیش شماره سوم : حبل المتین

نویسنده:

مهدی گرامی پور

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

متن

وضعیت نشر :

تهران: دبیرخانه شورای برنامه ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

استنباط , مقاصد شریعت , نظام حقوقی اسلامی (فقه امامیه) , مصالح مرسله , جایگاه مقاصد , سند حکم , فقه اهل سنت

کلیدواژه‌های فرعی :

آیه 129 بقره , آیه 043 بقره , آیه 24 انفال , مقصد , شاطبی , آیه 021 بقره , آیه 157 اعراف , آیه ربا , آیه وضو و تیمم , آیه 39 انفال , مقاصد خاص شریعت , مراتب مقاصد , آیه 9 حدید , آیه 25 حدید , تعبدیات ,

چکیده :

مقصود از مقاصد الشریعۀ، اهداف خداوند از تشریع احکام اعتباری و عملی است. اصطلاح مقاصد الشریعة در میان اهل سنت رایج است و کتابهایی از گذشته تاکنون در مورد آن نوشته شده است. ولی در میان شیعه به دلیل نوع منابع و ساختار اجتهاد و نیز شرایط تاریخی کمتر دیده می شود و بیشتر اصطلاح حکمت و علت به کار رفته است. مقاصد شارع و نصوص مبین آن در فقه امامیه نمی تواند به عنوان منبع حکم شرعی قرار بگیرد. اما اهل سنت مقاصد شارع و مصلحت را در قالب قیاس، عقل، عرف، سد ذرایع، استحسان و عمدتاً استصلاح (مصالح مرسله) در سند حکم شرعی به کار می گیرند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 51 تا 70

مشخصات اثر

ثبت نظر