جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ششتری از جمله شاعران نامدار سده هفتم هجری در اندلس است که شعر او افزون بر درون مایه های عرفانی، از زبان و ساختاری متفاوت با سروده های سایر عرفا برخوردار است. او مضامین عرفانی و معانی صوفیانه را در قالب زجل و موشح که ساختاری متفاوت با قصاید کلاسیک عربی دارد و زبان آن عامیانه و مورد اقبال مردم است، بیان نمود و از این رهگذر، شعر عرفانی را نه برای طبقه صوفیه که برای عامه مردم سرود. هدف از پژوهش پیش رو، بیان نقش ششتری در شعر عرفانی عربی است؛ به همین منظور، ابتدا به جایگاه ششتری در عرفان و ادب عربی می پردازیم و پس از ذکر نوآوری های او در بیان مضامین عرفانی با به کارگیری گویش های عامیانه و زبانی ساده و صریح و به دور از پچیدگی ها و رمزپردازی های صوفیه، تعریفی از موشح و زجل صوفیانه که ششتری از پایه گذاران آن است، بیان می کنیم و بازتاب مضامین عرفانی را در نمونه هایی از موشحات و زجل های او نشان می دهیم.

شیخ اشراق در کتاب المشارع والمطارحات، خود را وامدار میراث معنوی و حکمی کهنی می‌داند که از خمیره مقدسه (ازلی) نشأت گرفته و در قالب دو شاخه شرقی(ایرانی) با محوریت ذوق و شهود و شاخه غربی(یونانی) با غلبه بحث و برهان تداوم یافته و سرانجام در حکمت ممزوجه حکمای مشرقی تجلی یافته و به او رسیده است. پیشتر برخی سهروردی پژوهان تفسیر و توصیف خود را از این تبارنامه تمثیلی ـ تاریخی به نحوی طرح کرده‌اند که در بعضی مطالب به نظر درست نمی‌آید. این مقاله می‌کوشد نقدهای خود را به خوانش‌ها از این تبارنامه در باب چینش اعلام و اشخاص اساطیری و تاریخی آن نظیر هرمس، قصاب آملی و حکمای مشرقی ایران بیان نماید.

محور همه مباحث عرفانی، وحدت شخصی وجود است؛ بدين بيان كه هستی حقيقی در ذات حق تعالی، خلاصه می گردد و كثرات مشهود، مظاهر وجود واحد حق اند. بنابراین، اگر عرفا از چينش مراتب هستی سخن می گويند، منافاتی با وحدت وجود ندارد، بلكه اين مراتب متعدد، شئون حق اند. در ميان اين مراتب، انسان كامل كه مظهر اسم جامع الله است، با جمع تمامی حقايق الهی و كونی در خود و ويژگی های منحصر به فردش، نسبت به ساير مراتب از جايگاه ويژه ای برخوردار است؛ به گونه ای كه در ارتباط تمامی ذرات هستی با حق، نقش برجسته ای دارد. ارتباط حق با مراتب كثرت از دو راه سلسله ترتيب و وجه خاص می باشد. مراد از سلسله ترتيب، وسايط فيض الهی بوده و وجه خاص، ارتباط بی واسطه با حق است كه حقيقت انسان كامل با هردو طريق مذكور ارتباط حق با خلق، مرتبط است؛ چراكه از يك سو در سلسله ترتيب، در واقع، تنها واسطه فيض الهی اوست و بقيه وسايط، بازوان وی هستند و از سویي ديگر، با نظر به وجه خاص كه ارتباط حقيقت هر شیء با حق است، سرّ ارتباط انسان كامل با وجه خاص روشن می شود؛ زيرا حقيقت انسان كامل با جامعيتش، حقيقت كلّ هستی است و در پرتو قرب به وی، قرب حق و وجه خاص او با هر شیء نيز درك می گردد. پژوهش حاضر، در صدد بررسی تحليلی جايگاه عرفانی انسان كامل در ارتباط بين حق و خلق می باشد.

از پرسش های كليدی و بنيادين كه هماره عرفان شناسان وتـصوف پژوهـان را چـه در «فلـسفه عرفان»، چه در بعد پديدارشناختی عرفـان و تـصوف و چـه در «عرفـان عملـی» بـه خـود مـشغول ساخت و ذهن و زبانها را معطوف به خود كرد، اين بود كه «عرفان بـا اسـلام» چـه نـسبتی دارد؟ نسبت تباين، تساوی، عام و خاص مطلق يا من وجه، كداميك؟آيا اسلام عرفان مستقل و اصيل در ساحت نظری و عملی دارد و در هر حال نسبت «اين همانی» بين عرفان و اسـلام برقـرار اسـت يـا نسبت «اين نه آنی» و يا نه اين و نه آن؟ پاسخ بـه چنـين پرسـش هـا و طـرح و تحليـل نظريـه هـای مختلف در زمينه ياد شده دشوار است و ما با تكيه بر شواهد تاريخی از يك طرف و بازگشت بـه منبع غنی و زلال قرآن و سنت قطعی از طرف ديگـر كـه شـامل آيـات، احاديـث، ادعيـه و سـيره عملی معصومان ع است، پس از گزارش نظريه های مختلف و متهافت به نقد نظريه تفكيك و تباين عرفان واسلام پرداختيم

کتاب حاضر، يکي از شرح‌هاي معروف بر کتاب «فصوص الحکم» ابن عربي است. وي پيش از شرح عبارات «فصوص الحکم» مقدمه‌اي در دوازده فصل آورده است تا خواننده با مطالعه اين فصول با اصول کلي حاکم بر عرفان اسلامي به‌ويژه «ابن عربي» آشنا شود، سپس شرح و توضيح عبارات فصوص را مورد مطالعه قرار دهد. اين مقدمه به آن سبب حائز اهميت است که در فهم عرفان نظري به علاقه‌مندان کمک مي‌کند. از اين مترجم سعي بر آن داشته تا اين مقدمه را به فارسي روان برگرداند. اين کتاب دربردارنده مباحثي از قبيل وجود، اسماء و صفات الهي، اعيان ثابته و اشاره به برخي از مظاهر اسمائي و ... است.