جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چكيده فهم روش‌شناسي، منوط به فهم ماهيت‌شناسانه و معرفت‌شناسانه متعلق آن است. در بحث حاضر، فلسفه سياسي به عنوان متعلق روش‌شناسي، در جست‌وجوي كشف حقايق امور سياسي است؛ همان‌گونه كه فلسفه براساس سرچشمة اصلي آن به دنبال كشف حقايق امور است. شهود، عالي‌ترين روش كشف حقايق امور است و عقل براساس مراتب تشكيكي، در مرتبه طولي بعدي قرار دارد، فهم اين امر موجب مي‌گردد فلسفه سياسي در مقام تمايزشناسي، هم به لحاظ مفهوم‌شناسي و هم از منظر روش‌شناسي با تركيب‌هايي همچون فلسفه علم، علم سياسي، نظريه سياسي، فلسفه سياست، ايدئولوژي سياسي و ديگر موارد مشابه متمايز گردد.

چكيده تأمل در آثار و منابع علمي قدما، كه غالباً به طور پيشيني توجه درخوري به مقولة متدولوژي و اعمال آگاهانه روش‌ها و تكنيك‌هاي پژوهشي، قواعد بازي و استانداردهاي مطالعات علمي به سبك و سياق امروزي‌ها مبذول نمي‌كردند، فعاليتي ارزشمند است كه در جامعة علمي ما از سابقة چنداني برخوردار نيست. اين نوشتار، درصدد است تا با تعمق و ژرف كاوي در يكي از منابع گرانسنگ علمي، يعني «مقدمه ابن‌خلدون»، قواعد و اصول روش‌شناختي مورد استفادة مؤلف آن در مقام گردآوري اطلاعات، تحليل داده‌ها، ارزيابي و نقد آراي ديگران و منقولات تاريخي در چارچوب علم جديدالتأسيس خود موسوم به علم «عمران» را شناسايي، استخراج، طبقه‌بندي و شرح و تفسير نمايد. پيش از ورود به بحث روش‌ها، مباني معرفت‌شناختي و رئوس كلي انديشه‌هاي جامعه‌شناختي و تاريخ نگاشتي مؤلف كه نقش مقدمي دربحث روش‌ها دارد، به اجمال بررسي شده‌اند.

چکیده ترجمه عبارت است از انتقال معنی و مقصود، از زبان مبدأ به زبان مقصد. در هر زبانی دو رکن اساسی وجود دارد: یکی «صورت» و دیگری «معنی». «صورت زبانی» همان ساختار دستوری و قالبی است که معنی در آن ابراز می‌شود. «ترجمة معنایی» ترجمه‌ای است که در صدد است «معنی» را از زبان مبدأ به زبان مقصد منتقل سازد و تمام تلاش مترجم را برای جلوگیری از انتقال «صورت زبان مبدأ» به زبان مقصد به کار می‌گیرد. برای رسیدن به ترجمة معنایی، فرایندهایی باید طی شود که مهم‌ترین آنها «فرایند کشف معنی» است که برای دست‌یابی به آن، مترجم باید علاوه بر دانش زبانی، به اطلاعات دیگری نیز مجهز باشد. توجه به انواع معنی، انواع ترجمه، مراحل اساسی در ترجمه، و... مترجم را در رسیدن به ترجمة معنایی مدد می‌رساند. این مقاله، به اختصار می‌کوشد این نظریه را که در روش‌شناسی ترجمه، روشی نو، بسیار پرکاربرد و اثرگذار است، به اهل فن ترجمه به ارمغان آورد.

چکیده تبیین علمی پدیده‌ها به صورت قیاسی و استنتاج قضایایی از قضایایی عام‌تر، یکی از روش‌های بسیار مهم برای کشف فرایندهای علّی و ارتباط ضروری میان پدیده‌هاست. تبیین در عین اینکه، خود با بهر‌گیری و ارجاع به قوانین عام صورت می‌پذیرد، از جمله شیوه‌های کشف روابط و نیل به قوانین عام است. تبیین علمی عمدتاً با هدف یافتن پاسخ برخی چرایی‌ها صورت می‌گیرد؛ سؤالاتی که مطلوب در آنها روشن ساختن اصل و چگونگی ضرورت وقوع حادثه‌ای، فرایندی یا نظم خاصی در شرایط معین است. به عبارت دیگر، معین کردن شرایط اولیه و زمینه‌های آفاقی و انفسی خاص که با فرض وجود آنها، تحقق مبین ضرورت و قطعیت می‌یابد. به بیان روشنی‌تر، تبیین استدلالی قیاسی است که مقدمات آن از یک یا چند قانون عام آزمون پذیرد و یک یا چند گزاره شخصی و آزمون پذیر و حاکی از خارج تألیف یافته و نتیجه آن، کشف رابطه یا نظم خاصی است که محقق درصدد شناسایی و تبیین آن بر آمده است. مؤلف در این نوشتار درصدد است تا با ذکر نمونه‌های گویایی، جایگاه تبیین در کشف و توضیح روابط میان وقایع و پدیده‌های اجتماعی را تشریع کند.

چکیده روش‌شناسی به عنوان یک علم درجه دوم سطوح مختلفی دارد: شیوه‌های مطالعه، روش‌شناسی کاربردی، روش‌شناسی بنیادین و روش‌شناسی عام یا همان شیوة تفکر به صورت عام وکلی. آنچه که در این مقاله مورد تحلیل قرار گرفته است، روش‌شناسی بنیادین است. در این مقال به این سؤال اساسی پاسخ داده شده است که چگونه می‌توان بر اساس انگاره‌های کلی برگرفته از آموزه‌های دینی، نظریه ای تولید کرد که روش خاص به خود را داشته باشد. به طور کلی، نظریات مربوط به علومی، که به موضوعات خاص می‌پردازند، در خلأ شکل نمی‌گیرد، بلکه بر اساس یک مجموعه اصول موضوعه ومبادی خاصی تدوین می‌یابد. شناخت آن فلسفه و چارچوب برای بازشناسی نظریه‌ها ضروری است. چنین به نظر می‌رسد که، بر اساس انگاره‌های معرفت شناختی وحی، عقل، نقل، تجربه و حس می‌توان روش‌شناسی بنیادین خاص خود جهت تولید نظریات علمی را داشت.

چكيده تحليل محتوا يكي از مباحث مهم و كاربردي است كه پژوهشگران با استفاده از اين روش، به وارسي داده‌هاي خود مي‌پردازند. روش تحليل محتوا كمّي است و در مباحث علوم اجتماعي كاربرد زيادي دارد. از اين طريق مي‌توان به تحليل گفتار، نوشتار، از قبيل مقالات، كتاب‌‌ها، سنخراني‌ها، فيلم، تصاوير، حركات، نحوۀ اداي كلمات، تكرار كلمات، لحن به‌كار رفته در كلام و غيره پرداخت. تحليل محتوا به محقق كمك مي‌كند تا لايه‌هاي پنهان و زيرين پديده‌هاي مرتبط با موضوعِ پژوهش را بدست آورده، به اهدافي كه پژوهش در راستاي آن انجام مي‌گيرد، نزديك شود. اين مقاله با رويكرد تحليلي و اسنادي به بررسي كم و كيف تحليل محتوا مي‌پردازد.

چکیده اقتصاد پژوهش با در نظر گرفتن رابطة دوسویه اقتصاد و پژوهش، به بررسی و آسیب‌شناسی فعالیت‌های پژوهشی با استفاده از ابزار تحلیلی علم اقتصاد ـ موسوم به ابزار تحلیل بازاری ـ می‌پردازد. در این بررسی، بازاری رقابتی برای تولید و عرضة آثار علمی در نظر گرفته می‌شود که در آن تلاش افراد برای حداکثر کردن مطلوبیت حاصل از انتشار آثار خود، موجب می‌شود که ایده‌ها و نظریه‌های غلط جای خود را به اندیشه‌های درست بدهند. بر اساس این تحلیل، ایجاد فضای رقابتی شدید در یک نظام علمی دارای مشکلات حاد ساختاری، می‌تواند ضمن کاستن از انگیزه‌های درونی برای پژوهش، منجر به بروز پدیدة شکست بازار پژوهش شده، آسیب‌های اخلاقی همچون سرقت، کم‌فروشی و ظاهرسازی علمی را به بار آورد. در مقابل، اگر این فضای رقابتی دچار آفت کمی‌گرایی و انحصار نشود، می‌تواند در بلندمدت موجب مرزبندی تحقیق‌های علمی از پژوهش‌های سطحی شود و بازار پژوهش را کاراتر سازد.

چکیده این نوشتار به اختصار درصدد تبیین نقش پارسایی در پژوهش است. همچنین در پی آن است که نشان دهد نظام اعتقادی و ارزشی پژوهشگر، نه تنها موضوعات و مسائل پژوهشی او را تحت تأثیر قرار می‌دهد و موجب می‌شود مسائل خاصی برای او مهم جلوه کند و مسائلی دیگر برای او بی‌اهمیت و فاقد ارزشی پژوهشی باشند، بلکه در فرایند پژوهش، و همچنین در نتایج پژوهشی‌اش نقش بسزایی ایفا می‌کند. تقوا و پارسایی سبب می‌شود یک پژوهشگر حتی در حوزة علوم تجربی و پایه، بهتر و دقیق‌تر واقعیت‌های عالم را بفهمد و کشف کند.

چکیده تحلیل محتوا از کاربردی‌ترین روش‌های پژوهشی در علوم انسانی، اجتماعی و رفتاری است. این روش برای توصیف عینی، منظم و کمی محتوای ارتباطات، برای تفسیر و پی‌بردن به نگرش درونی به کار برده می‌شود و در صدد است با شناخت چرایی، اهداف و سبک‌های ارائه پیام، نظر یا عقیده‌ای خاص را، که محور اصلی هر نوشته یا اثری است، با استفاده از مدل‌های عملکردی ـ ارتباطی، توصیف، و تبیین کند. که در این راستا، خوانایی متن بیش از هر چیزی مد نظرش است. تأکید بر خوانا بودن به معنی روش تخمین احتمال موفقیت خواننده در خواندن و درک یک متن یا نوشته است که در تحلیل محتوا به ویژه در بررسی منابع مکتوب ارتباطی اعم از کتاب‌ها، نشریات، سخنرانی‌ها، اخبار و اسناد و مدارک کاربرد بیشتری دارد. این مقاله، ضمن بررسی روش تحلیل محتوا، مهم‌ترین روش‌های سنجش خوانایی از جمله فرمول فلش، گانینگ، کلوز، فلش ـ کین کید، پاور؛ سامنر؛ وکرل و روش تعیین میزان دعوت به پژوهش یا ضریب درگیری ویلیام رومی را تفصیل مورد بررسی قرار داده است.

چکیده دانشمندان بر این باورند که پیشرفت‌های شگرف بشر در علوم گوناگون، از جمله سیاست‌گذاری‌ها در سطح دولت، مرهون استفاده از روش‌های تحقیق مناسب در آنهاست؛ اما اینکه چه روش‌های وجود دارند و کدام روش، متناسب با کدام علوم است، به مباحث روش‌شناسی نیاز دارد تا از طریق آنها و ارائة اصول و مبانی، روش متناسب با علوم را مشخص کرد. در این نوشتار ابتدا مکاتب روش‌شناسی ـ روش‌شناسی اثبات‌گرایی، روش‌شناسی تفسیری و روش‌شناسی انتقادی ـ و مبانی فلسفی آنها ـ هستی‌شناسی، انسان‌شناسی، معرفت‌شناسی ـ بررسی، و به تأثیر این مکاتب بر سیاست‌گذاری دولتی پرداخته شده است. روش‌شناسی اثبات‌گرایی مقتضی این نوع سیاست‌گذاری است که سیاست‌ها و قوانین حاکم بر رفتار اجتماعی انسان‌ها در عالم خارج وجود دارند و کار سیاست‌گذاران این است که آنها را کشف کنند و در اختیار مراکز مرتبط برای مشروعیت بخشیدن به آنها قرار دهند؛ اما روش‌های تفسیری و انتقادی که تقریباً نتایج مشابه دارند، مقتضی سیاست‌هایی است که از طریق تعامل میان صاحبان قدرت و گروه‌های سیاسی و یا از طریق طبقة حاکم و کسانی که ابزار تولید را در اختیار دارند، به دست می‌آیند.