جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مطالعات روان شناسانه ديني شناخت، احساس و رفتار ديني را از منظر نظريه هاي روان شناختي بررسي مي کند و فهمي روان شناختي و نو از شناخت، احساس و رفتار ديني ارائه مي کند. در غرب هم زمان با شروع اين مطالعات، مناقشات نظري دربارة امکان، اعتبار و سودمندي فهم روان شناختي از دين، به ويژه در بين عالمان مسيحي نيز آغاز شده و تاکنون ادامه دارد. در ايران، گرچه اين گونه مطالعات گسترش پيدا کرده است، ولي مباحث نظري توسعه چنداني پيدا نکرده است. اين پژوهش، با هدف گزارش ديدگاه موافقان و مخالفان اين دست پژوهش ها در غرب و ارائه راهکارهايي براي ارتقابخشي به کيفيت پژوهش ها و توسعه مباحث نظري و کمک به اسلامي سازي علم در ايران ارائه شده است. روش پژوهش توصيفي ـ تحليلي است. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد که دلايل موافقان و مخالفان مطالعات روان شناسانه ديني، حول محورهاي جبرگرايي يا عدم جبرگرايي، تقليل گرايي يا عدم تقليل گرايي، تعارض يا عدم تعارض ذاتي تبيين هاي علمي و ديني، سودمندي يا عدم سودمندي عملي، نتايج روان شناسانه ديني و حجيت يا عدم حجيت فهم روان شناختي از مفاهيم و گزارة ديني سامان يافته است.

هدف اين تحقيق، شناسايي نقش مباني معرفت شناختي در دانش روان شناسي است. كه با روش توصيفي ـ تحليلي و با تکيه بر منابع اسلامي و استفاده از منابع روان شناسي، دو مبناي «امکان شناخت» و «تنوع راه هاي شناخت» تدوين يافته است. سپس نقش آنها در کشف واقعيت هاي روان شناختي مورد بررسي قرار گرفت. يافته هاي تحقيق نشان داد که با پذيرش مبناي «امکان شناخت»، امكان شناخت هاي مطلق، تغييرناپذير، فرازماني و فرامكاني با شرايط خاص درباره کنش هاي انساني وجود دارد. در نتيجه، روان شناسي از وضعيت متزلزل و بي ثبات نجات پيدا كرده، و به اصول يقيني و اطمينان آور دسترسي پيدا مي کند. همچنين، با پذيرش اين مبنا، نگاه نقادانه دربارة علوم انساني تقويت شده، و موجب تلاش بيشتر دانشمندان در براي کسب معرفت هاي يقين آور مي شود. اما بر اساس مبناي تنوع راه هاي شناخت، شناخت گسترده و جامع انسان و ويژگي هاي او، با استفاده از کليه روش هاي موجود ممكن است. با تکيه بر يک روش، نمي توان به شناختي درست و همه جانبه از انسان دست يافت. با تنوع روش هاي شناخت، توليد علم ديني و از جمله روان شناسي اسلامي، به ويژه دربارة موضوعات يا مفاهيمي كه در متون ديني به آن توجه شده، امكان پذير است.