جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب اصول اقلیدس با مقدمه ای شامل تعاریف،‌ اصول موضوعه و علوم متعارفه (بدیهیات) آغاز شده است؛ پنج اصل موضوعه، در علم هندسه، توسط اقلیدس بدون هیچ­گونه توضیح و استدلالی ارائه شده است؛ اما با توجه به اهمیت اصول موضوعه که پایه­های اساسی برای اثبات قضایای هندسی هستند، بعضی از شارحان و مترجمان کتاب اصول اقلیدس برخی از اصول موضوعه را توضیح و بعضی دیگر را به گونه­ای اثبات کرده­اند. قطب الدین شیرازی و حاتم بن فضل نیریزی از جمله مترجمانی هستند که توضیح بعضی از اصول موضوعه و اثبات برخی دیگر را ضروری دانسته­ ند.مقاله حاضر به مقایسه روش قطب الدین شیرازی و روش توسط فضل بن حاتم نیریزی، یکی از شارحان متقدم کتاب اصول اقلیدس، می­پردازد.

چکیده روش‌شناسی به عنوان یک علم درجه دوم سطوح مختلفی دارد: شیوه‌های مطالعه، روش‌شناسی کاربردی، روش‌شناسی بنیادین و روش‌شناسی عام یا همان شیوة تفکر به صورت عام وکلی. آنچه که در این مقاله مورد تحلیل قرار گرفته است، روش‌شناسی بنیادین است. در این مقال به این سؤال اساسی پاسخ داده شده است که چگونه می‌توان بر اساس انگاره‌های کلی برگرفته از آموزه‌های دینی، نظریه ای تولید کرد که روش خاص به خود را داشته باشد. به طور کلی، نظریات مربوط به علومی، که به موضوعات خاص می‌پردازند، در خلأ شکل نمی‌گیرد، بلکه بر اساس یک مجموعه اصول موضوعه ومبادی خاصی تدوین می‌یابد. شناخت آن فلسفه و چارچوب برای بازشناسی نظریه‌ها ضروری است. چنین به نظر می‌رسد که، بر اساس انگاره‌های معرفت شناختی وحی، عقل، نقل، تجربه و حس می‌توان روش‌شناسی بنیادین خاص خود جهت تولید نظریات علمی را داشت.

دو نوع اصلی پژوهش در علوم رفتاری به کار رفته است: پژوهش کمی و پژوهش کیفی. پژوهش کمی مبتنی بر پارادایم اثبات گرایی است که به دنبال ارایه تبیین هایی مبتنی بر قوانین جهانشمول و هدف اصلی آن اندازه گیری عینی دنیای اجتماعی، آزمودن فرضیه ها، و پیش بینی و کنترل رفتار انسان است. در مقابل، پارادایم کیفی ریشه در ضد اثبات گرایی و رویکرد پدیدار شناسی داشته، و فردنگر ماهیتا طبیعت گر است و هدف اصلی اش درک حیات اجتماعی و معنایی است که افراد به زندگی روزمره خود می دهند. این مقاله به بررسی زیربنای فلسفی و پرسش های فلسفی مرتبط با پژوهش پرداخته و اصول موضوعه دو پارادایم اثبات گرایی و پدیدارشناسی در پژوهش را مورد کنکاش قرار داده است.

باورهای ما مبتنی بر دو پایه شواهد تجربی و نظریه پردازی اند ولی در ریاضیات اساس کار، برهان عقلی است. برهان عقلی نیز متکی به مقدمات و پیش فرض هاست. ولی نمی توان این فرآیند برهان را تا بی نهایت ادامه داد و بالاخره باید به اصول موضوعه رسید. معمولا همین اصول موضوعه، معرف شاخه ای از ریاضیاتند. مثلا حساب با اصول موضوعه پئانو تعریف می شود. ریاضی دانان، دراواخر قرن 19 میلادی و اوائل قرن 20 میلادی کشف کردند که اصول موضوعه شاخه های مختلف ریاضیات را میتوان به اصولی بنیادی تر، یعنی اصول موضوعه نظریه مجموعه ها، فروکاست. مساله این است که اصول نظریه مجموعه ها را ثابت نمی کنیم، به بداهت ذاتی انها عقدیه نداریم. پس چرا آنها را قبول می کنیم؟ آیا می توانیم این اصول را کم و زیاد کنیم یا آنها را به دلخواه خود تغییر دهیم؟ صدق یا کذب آنها را چگونه در می یابیم؟ از کجا به تمامیت و سازگاری آنها پی می بریم؟ طبیعت گرایی، در حل این مشکلات می کوشد. در این پژوهش تلقی و برداشت نگارنده از طبیعت گرایی مطرح میشود و نظر پروفسور پنه لوپه مدی نقد و رد می گردد.