جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جلددوم این کتاب برگزیده‌ای از کتاب روضه بحارالانوار مجلسی(ره) است که اندرزهای رسول خدا(ص) و ائمه معصومین(علیهم‌السلام) را بازگو می‌کند.- به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، احادیث انتخابی در این اثر، مشتمل بر مواعظ و اندرزهای اخلاقی‌اند که می‌توانند برای هر قشری به اندازه سطح فهم و درک آن قشر مفید باشد. فهرست‌های موضوعی آخر کتاب نیز مسیر مطالعه خواننده را سهل‌تر و هموارتر کرده است. کتاب روضه بحارالانوار که به «مواعظ بحار» مشهور است، یکی از کتاب‌های نفیس و ارزشمند شیعه و یکی از ده‌ها اثر گران‌بهایی محسوب می‌شود که به دست توانای غواص بحار علوم اهل‌بیت(علیهم‌السلام) مرحوم علامه مجلسی(ره) تالیف و نگارش شده است. این اثر به خاطر جامعیت و تنوع و سایز ویژگی‌هایی که دارد، از زمان تالیف تاکنون پیوسته مورد استفاده شیفتگان روایات و سخنان خاندان عصمت و طهارت(علیهم‌السلام) بوده است. بر اساس مطالب کتاب، استاد رسولی محلاتی از سال‌های قبل برای گردآوری نوشته‌هایش و تنظیم سخنرانی و بحث در جلسه‌های مذهبی، بسیار به این کتاب مراجعه داشت و روایت‌های جالب و اندرزهای آموزنده زیادی از آن یادداشت می‌کرد و در نهایت، این روایت‌ها و اندرزها را در دفتری جداگانه جمع‌آوری کرد تا در سفر و حضر بتواند از آن بهره‌مند شود و سپس درصدد برآمد که آنها را ترجمه کند و برای استفاده دیگران نیز به چاپ برساند و در دست‌رس عموم قرار دهد. مترجم کتاب در بخش نخست این اثر، اندرزهای رسول اکرم(ص) به امیرالمومنین علی(ع) را گلچین کرده است. در یکی از این اندرزها، وصیت آن حضرت به علی(ع) است که شیخ صدوق در کتاب خصال به سندش از امام صادق(ع) روایت می‌کند. امام(ع) فرمود: «در آنچه رسول خدا(ص) به علی(ع) وصیت کرد این کلمات بود: یا علی! تو را از سه خصلت بزرگ نهی می‌کنم: حسد، حرص و دروغ. یا علی! آقا و سرور عمل‌ها سه چیز است: انصاف تو با مردم نسبت به خویش، مواسات تو با برادر دینی‌ات در راه خدا، ذکر و یاد خدای تبارک و تعالی در هر حال.

جلداول این کتاب برگزیده‌ای از کتاب روضه بحارالانوار مجلسی(ره) است که اندرزهای رسول خدا(ص) و ائمه معصومین(علیهم‌السلام) را بازگو می‌کند.- به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، احادیث انتخابی در این اثر، مشتمل بر مواعظ و اندرزهای اخلاقی‌اند که می‌توانند برای هر قشری به اندازه سطح فهم و درک آن قشر مفید باشد. فهرست‌های موضوعی آخر کتاب نیز مسیر مطالعه خواننده را سهل‌تر و هموارتر کرده است. کتاب روضه بحارالانوار که به «مواعظ بحار» مشهور است، یکی از کتاب‌های نفیس و ارزشمند شیعه و یکی از ده‌ها اثر گران‌بهایی محسوب می‌شود که به دست توانای غواص بحار علوم اهل‌بیت(علیهم‌السلام) مرحوم علامه مجلسی(ره) تالیف و نگارش شده است. این اثر به خاطر جامعیت و تنوع و سایز ویژگی‌هایی که دارد، از زمان تالیف تاکنون پیوسته مورد استفاده شیفتگان روایات و سخنان خاندان عصمت و طهارت(علیهم‌السلام) بوده است. بر اساس مطالب کتاب، استاد رسولی محلاتی از سال‌های قبل برای گردآوری نوشته‌هایش و تنظیم سخنرانی و بحث در جلسه‌های مذهبی، بسیار به این کتاب مراجعه داشت و روایت‌های جالب و اندرزهای آموزنده زیادی از آن یادداشت می‌کرد و در نهایت، این روایت‌ها و اندرزها را در دفتری جداگانه جمع‌آوری کرد تا در سفر و حضر بتواند از آن بهره‌مند شود و سپس درصدد برآمد که آنها را ترجمه کند و برای استفاده دیگران نیز به چاپ برساند و در دست‌رس عموم قرار دهد. مترجم کتاب در بخش نخست این اثر، اندرزهای رسول اکرم(ص) به امیرالمومنین علی(ع) را گلچین کرده است. در یکی از این اندرزها، وصیت آن حضرت به علی(ع) است که شیخ صدوق در کتاب خصال به سندش از امام صادق(ع) روایت می‌کند. امام(ع) فرمود: «در آنچه رسول خدا(ص) به علی(ع) وصیت کرد این کلمات بود: یا علی! تو را از سه خصلت بزرگ نهی می‌کنم: حسد، حرص و دروغ. یا علی! آقا و سرور عمل‌ها سه چیز است: انصاف تو با مردم نسبت به خویش، مواسات تو با برادر دینی‌ات در راه خدا، ذکر و یاد خدای تبارک و تعالی در هر حال.

تفسير فاتحة الكتاب اثر علامه عبدالحسين امينى (متوفى 1390ق)، نویسنده كتاب ارزشمند الغدير است. اين اثر در تفسير و تحليل محتواى سوره حمد با تحقيق و تعليقات فرزند ايشان رضا امينى، به زبان عربى نگارش شده است.

أبكار الأفكار في أصول الدين، تأليف ابوالحسن على بن ابى على بن محمد بن سالم، معروف به سيف الدين آمدى(551-631 ق)، متكلم بزرگ اشعرى است. اين اثر دائرةالمعارفى كلامى است، كه با قلمى شيوا، رسا و به دور از اغلاق در بيان مطالب و نقل و نقد اقوال و نظم فصول و ابواب به شكلى روشمند نگارش يافته است. «ابكار الافكار»، مهم‌ترين اثر كلامى آمدى و بلكه از مهم‌ترين آثار كلامى اشعريان و حتى جهان اسلام به شمار مى‌آيد و بر آثار كلامى اشعرى پس از خود تأثير قابل توجهى داشته است.اين كتاب، به يك اثر مرجع و بنيادين براى دورۀ پس از خود بدل گشت كه به دورۀ كلام متأخران شناخته مى‌شود. آمِدی در ابکار الافکار می‏کوشد تا دیدگاه‏های نحله‏های کلامیِ مختلف اسلامی و گاهی آرای ادیان آسمانی دیگر را نقل کند که از آنها با عبارت مِلّیّون یاد می‏کند. در جایی که اجماع میان همه ملل و نحل را گزارش می‏کند. تعبیر قد اجمع العقلاء را به کار می‏گیرد. گاهی برای نشان‏دادن رأی فرق اسلامی در برابر ملل غیراسلامی می‏گوید رأی اسلامیان چنین است. در برخی موضوعات نام اشخاص را می‏برد؛ مثلاً، جبّایی، نظّام، هشام بن حکم، اشعری، باقلانی، جوینی و... ؛ گاهی به جای اشخاص نام یک فرقه را می‏برد، برای نمونه، خوارج، امامیّه، معتزله، اشاعره، حشویّه، کرامیّه، واقفیه و... ؛ گاهی دیدگاه فلاسفه را با تعبیر مثلاً ذَهَبتِ الفلاسفة نقل می‏کند. تقریبا در اکثر قریب به اتفاق موارد، دیدگاه معتزله یک سویمهم بحث است. گاهی تمامی متکلّمان در برابر فلاسفه قرار داده می‏شوند. در بسیاری از موارد برای اشاره به رأی موردپسند خود، که موافق اسلاف اشعری وی است تعبیر مذهب اهل حق را به خدمت می‏گیرد. همیشه دیدگاه‏ها را به صورت منظم و دسته‏بندی شده و در چندین مسلک و تقریبا به ترتیب تاریخی گزارش می‏کند. از دیگر ویژگی‏های روش آمدی در این کتاب آن است که پس از نقل آرا و اقوال واردِ نقض و ابرام‏شده، از جهات متعددی همچون جهت لغوی، معنایی، نصّ و نقل، اجماع و عقل به نقد و بررسی آنها می‏پردازد. پس از تحریر محل نزاع و نقد و بررسی اقوال یا همه را ردّ می‏کند و رأی تازه‏ای می‏آورد یا در آن توقف کرده، فروتنانه اعتراف می‏کند که این همه آن چیزی است که در بساط و توشه‏اش یافت می‏شود و ادامه راه را بر آیندگان می‏سپارد.ن نتیجه اینکه کتاب ابکار الافکار به یک اثر پایه و بنیادین برای دوره پس از خود بدل گشت که به دوره کلام متأخران شناخته می‏شود. شیوه تحقیق آرا و تقریر مطالب و اخذ موضع آمدی در ابکار الافکار نیز، جالب و خاص اوست. گذشت که وی در خلاف و جدل، منطق و فلسفه دارای تخصص و آثار عدیده است که حاکی از گرایش عقلی و روح نقدیِ او است. نیز، گفته آمد که وی به بررسی پاره‏ای از قواعد مهم فلسفی همت گماشت و با وجود این به جدل و نیز منطق اهتمام ویژه ورزید. این امر یادآور سلف بزرگ او امام محمد غزالی (م504) است که به رغم نقد تند و حتی دشمنی با فلسفه و فیلسوفان توجه فوق‏العاده‏ای به منطق معطوف ساخت که آن هم دانشی برآمده از یونان و ابزار کار فیلسوفان بود. امّا ماجرا به همین جا ختم نمی‏شود. آمدی در مخالفت تند با جریان باطنیّه از یک‏سو و به‏خاطر تمایل به تصوف از سوی دیگر نیز یادآور غزالی است. این امر از یک‏سو تأثیرپذیری وی را از غزالی و تمسک او را به جدل و منطق برای هماوردی با فلسفه و کلامِ عقلانیِ معتزله نشان می‏دهد. از دیگر سو، رویکرد عقلی ـ نقلیِ او را به مباحث کلامی می‏نُمایاند. كتاب در پنج جلد و هشت قاعده تنظيم شده است. شایسته ذکر است که مصحح و محقق کتاب پانوشت‏های مفید فراوانی اعم از ذکر منابعِ مطالب مذکور در متن و نیز ارائه توضیحاتی جهت روشن شدن برخی ابهام‏ها یا معرفی افراد یا مکاتب و فرق آورده و به این نحو بر کمال اثر افزوده است. همچنین فهرست تمام موضوعات اصلی هر مجلّد در پایان آن ذکر شده است.

المرصد السادس:طريق وصول به علم كلام كه در ضمن هشت مقصد بيان شده است:تحديد و تقسيم علم كلام،وجوب شناخت معرف قبل از معرف،أجلى بودن معرف از معرف،روش‌هاى استدلال،قياس،قويترين طريق اثبات مسائل كلام،قضاياى طريق تصديق،دلايل عقلى و نقلى،جايگاه ادلۀ عقلى و نقلى. الموقف الثانى فى الامور العامة:اين موقف شامل مباحث كلى از قبيل واجب،جوهر،عرض مى‌باشد كه شامل يك مقدمه و پنج مرصد است،مرصد اول در مورد وجود و عدم مى‌باشد كه خود مشتمل است بر هفت مقصد همچون تعريف وجود از حيث بديهى بودن،اشتراك معنوى وجود،رابطۀ وجود با ماهيت از حيث عينيت و يا زيادت آن بر وجود،وجود ذهنى،معدوم،شى بودن معدوم،اتحاد وجود و ماهيت،حال.

«مقالات الاسلاميين و اختلاف المصلين» كتابى است به زبان عربى نوشته ابى‌ الحسن على بن اسماعيل أشعرى (متوفاى 324 ق) در موضوع فرقه‌ هاى اسلامى و آراء مختلف كلامى. اين كتاب از منابع كهن ملل و نحل است و از آن جهت كه نويسنده آن پيشواى مذهب اشعرى است، بسيار قابل توجّه است. اشعرى بحث را با اختلاف در امامت آغاز كرده است كه از اولين بحث‌ هاى مفصل وى درباره فرق شيعه است. او شيعه را به سه گروه غلاة و رافضه و زيديّه تقسيم كرده و با ياد كرد فرقه‌ هاى آنان در مورد مسائل اختلافى، از عقايد آن سخن گفته است. او غلاة را از رافضه جدا مى‌ داند؛ اما برخى از فرق غلاة؛ مانند بيانيّه و حربيّه را در ذيل رافضه نيز ياد مى‌ كند. مؤلف با اينكه اتهام معروف و بى‌ بنياد تجسيم را به هشام نسبت داده است؛ تصريح مى‌ كند كه رافضه معتقد به تجسيم نبوده‌ اند. اشعرى در تبيين عقايد فرق، بسيار متعادل‌ تر از بغدادى و امثال اوست. بحث از خوارج و مرجئه در صفحات بعدى آمده است و آنگاه به معتزله اشاره كرده است. مؤلّف پس از تبيين عقايد مختلف به تفصيل از عقايد خود -كه سازنده و پردازنده مذهب اشعرى است- سخن گفته است. از بخش‌ هاى مهم اين اثر، بابى است كه به آراء متكلمان در مباحث جهان شناسانه، نظير جوهر، جسم، حركت‌ و ادراك اختصاص يافته است كه از آن مباحث به «دقيق الكلام» تعبير مى‌ شود. از ويژگى‌ هاى اين كتاب كه بحث‌ هايى را درباره چگونگى تدوين آن برانگيخته است، نداشتن شيوه‌ اى واحد، و تشكيل آن از بخش‌ هاى ناهمگون است، چنانكه باب دقيق الكلام در اواسط كتاب آمده است. آراء و عقايد نيز در برخى موارد بر حسب فرقه‌ ها و در موارد ديگر بر پايه تقسيم موضوعى طرح شده‌ اند.

كتاب «أربعين» نوشته فخر رازي، متکلم مشهور اشعری، يكى از مهم ترين كتب در علم كلام به حساب مى‌ آيد، چنانكه افراد متعددى به اين كتاب مراجعه كرده و از مطالب اين كتاب استفاده نموده و يا گاه بر بعضى از مطالب آن ايراداتى نوشته‌ اند. مباحث اين كتاب در 40 مساله بيان شده است كه مولف هر موضوع كلامى را در مسأله‌ اى بيان كرده و گاه يك مسأله از چندين فصل تشكيل مى‌ شود. اگر كتب كلامى اهل سنت به ويژه اشاعره كه بعد از فخر رازى نوشته شده است ملاحظه شود، در موارد متعددى به اين كتاب استناد شده است. بلكه از بعضى نقل‌ ها چنين استفاده مى‌ شود كه «أربعين» كتاب درسى بوده و در حوزه‌ هاى علميه اهل سنت تدريس مى‌ شده است. ابن رجب در كتاب العقود الدرية مى‌ گويد: «و لازم الشيخ تقى الدين بن تيمية مدة و قرأ عليه قطعة من الاربعين فى اصول الدين للرازى». در نقل‌ هاى ديگران نيز از سيره ابن تيميه چنين بر مى‌ آيد كه او اين كتاب را براى طلاب علم تدريس مى‌ كرده است و در بعضى از كتاب‌ هايش به عباراتى از اين كتاب استشهاد و يا عباراتى از آن را نقد مى‌ كند. مولف در اين كتاب بيشتر به مباحث اختلافى بين اهل سنت، خوارج، معتزله، مرجئه، شيعه و سائر مذاهب اسلامى مى‌ پردازد و كتاب در بيان مباحث بيشتر سبقه فلسفى دارد تا نقلى و روايى.

كتاب «أربعين» نوشته فخر رازي،متکلم مشهور اشعری، يكى از مهم ترين كتب در علم كلام به حساب مى‌ آيد، چنانكه افراد متعددى به اين كتاب مراجعه كرده و از مطالب اين كتاب استفاده نموده و يا گاه بر بعضى از مطالب آن ايراداتى نوشته‌ اند. مباحث اين كتاب در 40 مساله بيان شده است كه مولف هر موضوع كلامى را در مسأله‌ اى بيان كرده و گاه يك مسأله از چندين فصل تشكيل مى‌ شود. اگر كتب كلامى اهل سنت به ويژه اشاعره كه بعد از فخر رازى نوشته شده است ملاحظه شود، در موارد متعددى به اين كتاب استناد شده است. بلكه از بعضى نقل‌ ها چنين استفاده مى‌ شود كه «أربعين» كتاب درسى بوده و در حوزه‌ هاى علميه اهل سنت تدريس مى‌ شده است. ابن رجب در كتاب العقود الدرية مى‌ گويد: «و لازم الشيخ تقى الدين بن تيمية مدة و قرأ عليه قطعة من الاربعين فى اصول الدين للرازى». در نقل‌ هاى ديگران نيز از سيره ابن تيميه چنين بر مى‌ آيد كه او اين كتاب را براى طلاب علم تدريس مى‌ كرده است و در بعضى از كتاب‌ هايش به عباراتى از اين كتاب استشهاد و يا عباراتى از آن را نقد مى‌ كند. مولف در اين كتاب بيشتر به مباحث اختلافى بين اهل سنت، خوارج، معتزله، مرجئه، شيعه و سائر مذاهب اسلامى مى‌ پردازد و كتاب در بيان مباحث بيشتر سبقه فلسفى دارد تا نقلى و روايى.

موضوع کتاب «شرح‏ المقاصد» علم کلام و عقائد است و از مهم‏ترین و بهترین تألیفاتی است که در این موضع نگارش شده است، مباحث عمیق و گسترده کلامى و اعتقادى که در این کتاب مطرح شده است آن را در حقیقت به «دائره ‏المعارف علم کلام» تبدیل نموده است و با توجه به نگاه ژرف و دور از تعصب و جانبدارانه نویسنده اثر، از قدیم مورد توجه پژوهشگران مذاهب اسلامى بوده و به آن توجه خاصى داشته ‏اند. تفتازانى درباره کتاب خود مى ‏نویسد: «تصمیم گرفتم کتابى مختصر با نام مقاصد تألیف کنم که حاوى فایده‏هاى درخشان و دُرهاى یگانه باشد و بر آن کتاب شرحى بنویسم که بازکننده معماها، به همراه خلاصه‏ گویى و تفصیل مجملات و بیان دشوارى‏هاى آن باشد. این تحقیق همراه با دقت فراوان است به گونه‏ای که بیشتر از حد معمول در این مباحث دقت شده است».