جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان، تألیف علاءالدین علی بن حسام‎الدین، معروف به متقی هندی (متوفی 975ق)، از مفصل‎ترین کتاب‎های اهل سنت است که درباره مهدویت به رشته تحریر درآمده است؛ تا آنجا که بیش از 270 روایت درباره مهدی موعود(عج) در آن نقل شده است. این کتاب، یکی از منابع مهم در مباحث مهدویت بشمار می‎رود و فتوای علمای چهار مذهب درباره مدعیان و منکران امام مهدی(عج) را متذکر شده است. کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب در سیزده باب، تنظیم شده است. در مقدمه محقق، ضمن شرح ‎حال مؤلف، به موضوعاتی همچون چگونگی طولانی شدن عمر حضرت مهدی(عج)، معجزه عمر طولانی، حکمت طول عمر و چگونگی ایمان به وجود حضرت مهدی(عج) پرداخته شده و در مقدمه نویسنده، به انگیزه تألیف اشاره شده است. نویسنده در ابتدای کتاب، ضمن بیان کرامات مختص به حضرت مهدی(عج)، به ذکر نسب و مشخصات ظاهری آن حضرت پرداخته و سپس علامات ظهور و وقایع مربوط به قیام ایشان را ذکر کرده است. در باب‎های بعد، به چگونگی بیعت با حضرت مهدی(عج)، یاران، فتوحات، مدت حکومت و نازل شدن عیسی(ع) برای یاری آن حضرت، اشاره شده است. برخی از آنچه در این کتاب آمده و برآنیم تا آگاهی مختصری نسبت به آن پیدا کنیم، عبارتند از: اسامی آن دسته از مشایخ و راویان و صاحبان کتاب‎های جامع، سنن و مسانید که احادیث مربوط به عقیده به مهدویت را در کتاب‎های خویش روایت کرده‎اند و مؤلف این کتاب نیز روایات وارده را از ایشان نقل کرده است و نیز اسامی گروهی از علمای مشهور و تابعینی که پس از عهد پیامبر(ص)، این احادیث و اخبار را روایت کرده‎اند و نیز اسامی گروهی از صحابه که خود، بدون واسطه از رسول‎خدا(ص) نقل حدیث کرده‎اند: اسامی مشایخ، اساتید فن و صاحبان کتاب‎های جامع حدیث: طبرانی، ابونعیم اصفهانی، خطیب بغدادی، ابن ابی‎شیبه کوفی، نعیم بن حماد مروزی (یکی از اساتید امام بخاری صاحب «صحیح بخاری»)، حاکم نیشابوری، احمد بن حنبل، مارودی، بزاز، ترمذی، دارقطنی، ابن ‎ماجه قزوینی، ابویعلی موصلی، ابن ‎عساکر، مسلم نیشابوری، ثعلبی، ابوداود سجستانی، ابن‎ جوزی، ابن ابی‎اسامه، تمام بجلی، رویانی، ابن‎ منده، حسن بن سفیان شیبانی، عثمان بن سعید دانی، ابوالحسن حوبی، ابن ‎کثیر، ابن ‎سعد، واقدی، ابوبکر بن مقری، ابن ‎مناوی، ابوغنم کوفی، ابن ‎مردویه اصفهانی، ابن‎ خزیمه، ابوعوانه، ابوبکر اسکافی، دیلمی، قرطبی، ابن ‎لهیعه، ابوبکر احمد بیهقی، ابوالحسن آبری، ابن‎ حبان، ابوبکر احمد بن محمد بن عبدالله بن صدقه. اسامی برخی از مشاهیر از تابعین: عاصم بن عمرو بجلی، سعید مسیب، ابوجعفر محمد بن علی الباقر(ع)، اسحاق بن یحیی، شهر بن حوشب، زهری، مطر الوراق، طاووس، صباح، عمرو بن علی، مکحول، کعب بن علقمه، قتاده، عبدالله بن حارث، محمد بن حبیر، ارطاة بن منذر، حکم بن عیینه، ابوقبیل، ابن ابی‎طلحه، کثیر بن مره، ابن ‎سیرین، مجاهد، خالد بن سعد، ابومریم، شریک، ابوارطاة، ضمرة بن حبیب، حکم بن نافع، خالد بن معدان، محمد بن حنفیه، سدی، سلیمان بن عیسی، بقیة بن ولید، ولید بن مسلم، قیس بن جابر، عمرو بن شعیب، ابوشوذب، دینار بن دینار، معمر، فضل بن دکین، سالم بن ابی‎جعد، محمد بن صامت، حکیم بن سعد، ابراهیم بن میسره، ابوامیه. اسامی روایت‎کنندگان درباره حضرت مهدی(عج) از اصحاب رسول خدا(ص): علی بن ابی‎طالب(ع)، عمار بن یاسر، حذیفه یمانی، ابوسعید خدری، طلحة بن عبیدالله، ابن عمر، عبدالله بن مسعود، جابر بن عبدالله، عبدالرحمان بن عوف، عمر بن خطاب، ابن عباس، ابوهریره، انس بن مالک، ابوامامه، هلالی، ابوطفیل، حسن بن علی(ع)، حسین بن علی(ع)، ثوبان، ابی بن کعب، جابر بن سمره، جابر صدفی، عبدالله بن عمرو بن عاص، عمرو بن عاص، ام‎سلمه، عایشه، اسماء بنت عمیس، ام‎حبیبه. از جمله احادیث مذکور در کتاب، به‎عنوان نمونه، می‎توان به روایات زیر اشاره نمود: أخرج أحمد و ابن أبي‎شيبة و ابن ماجة و نعيم بن حماد، في الفتن، عن علي، قال: قال رسول‎الله(ص): «المهدي منا أهل‎البیت، يصلحه الله في ليلة»[۹]؛ «احمد و ابن ابی‎شیبه و ابن ماجه و نعیم بن حماد، در کتاب فتن از علی(ع)، نقل کرده‎اند که آن حضرت فرمود: رسول خدا(ص)، فرمودند: مهدی(عج) از ما اهل‎بیت است، خداوند امر او را در یک شب اصلاح خواهد فرمود. أخرج أبوداود و ابن ماجة و الطبراني و الحاكم عن أم‎سلمة، قالت: «سمعت رسول‎الله(ص)، يقول: المهدي من عترتي، من ولد فاطمة»؛ «ابوداود و ابن ماجه و طبرانی و حاکم، از ام‎سلمه روایت کرده‎اند که گفت: شنیدم رسول‎الله(ص) می‎فرماید: مهدی(ع) از سلاله من است، از فرزندان فاطمه(س)». أخرج الحاكم و ابن ماجة و أبونعيم، عن أنس بن مالك، قال: سمعت رسول‎الله(ص) يقول: نحن سبعة ولد عبدالمطلب سادة أهل الجنة: أنا و حمزة و علي و جعفر و الحسن و الحسين و المهدي»؛ «حاکم و ابن ماجه و ابونعیم، از انس بن مالک روایت کرده‎اند که وی گفت: شنیدم، رسول‎الله(ص) می‎فرماید: ما هفت نفر از فرزندان عبدالمطلب، سروران اهل بهشت هستیم: من و حمزه و على و جعفر و حسن و حسین و مهدى». أخرج الترمذي - ‎و صححه - ‎عن أبي‎هريرة، قال: قال رسول‎الله(ص): «لو لم يبق من الدنيا إلا يوم، لطول الله ذلك اليوم، حتی يلي المهدي»؛ «ترمذی به طریق صحیح از ابوهریره، نقل کرده است که گفت: رسول‎الله(ص) فرمود: اگر از عمر دنیا جز یک روز باقی نماند، خداوند آن روز را آن‎قدر طولانی می‎کند که مهدی(عج) در پی ‎آید». أخرج الطبراني في الأوسط من طريق عمرو بن علي، عن علي بن أبي‎طالب أنه قال للنبي(ص): أ منا المهدي أم من غيرنا يا رسول‎الله؟ قال: بل منا، بنا يختم الله كما بنا فتح و بنا يستنقذون من الشرك وبنا يؤلف الله بين قلوبهم بعد عداوة الشرك»[۱۷]؛ «طبرانی در الاوسط از طریق عمرو بن على، روایتی را از علی بن ابی‎طالب(ع) نقل کرده که از پیامبر(ص) سؤال کرد: مهدی از بین ماست یا از بین دیگران یا رسول‎الله؟ در جواب فرمود: بلکه از ماست؛ خداوند همچنان‎که به ما آغاز فرمود، به ما هم ختم خواهد کرد؛ به‎وسیله ماست که مردم از شرک نجات می‎یابند؛ به‎وسیله ماست که خداوند بین دل‎های مردم، الفت و پیوند ایجاد می‎کند، بعد از آنکه به دشمنی حاصله از شرک، بینشان جدایی افتاده باشد». در پایان کتاب، رساله مختصری پیرامون طول مدت دنیا از جلال‎الدین سیوطی آمده است که از جمله موضوعات مطرح‎شده در آن، عبارتند از خروج دجال و طلوع خورشید از مغرب.

هذا كتاب في عقائد الشيعة الأثني عشرية، وقد اخترنا دراستها لأنّ عقائد الفرقة تحدّد كيفيّة توحيدها ربَّها وموالاة إمامها، وكيفية إدراكها لنفسها، وطريقة تنظيم إجتماعها، ووجوه معاملة مخالفيها، وهيئة تصوّرها للآخرة ومصير الناس فيها، فدراسة العقائد بهذا التصوّر تقليبٌ لرؤية كونيّة وبحثّ عن أصلِ الإجتماع ومحورِه وعللِ إختلالِه وأسباب إتزانه وإعتداله. واتخذنا الجدل مدخلاً إلى دراستها، وأردنا به ما جرى بين الإثني عشرية والفرق الإسلامية من إختلاف وحجج ومناظرة، وما خالف فيه الإمام الإمام، وما صحَح به علماؤها آراء نظرائهم وأسلافهم من أهل فرقتهم، وما استعمله الأئمّة وأعلام الفرقة لسياسة الأتباع بتثبيتهم على العقيدة حيناً، وإثارة وجدانهم وأمانيهم تارةً، وتخويفهم وإقصاء بعضهم تارةً أخرى، وبيّنا أن الجدل مناظرةٌ بالكلام، وحرمانٌ من الزكاة ومن التقدّم إلى إمامة الصلاة، وإفتاءٌ بمخالطة المخالف ومقاطعته، ومدافعةٌ للحيرة والشكّ، ومقاومةٌ للإنشقاق، وتبشيرٌ بالشفاعة والجنّة، وتخويفٌ من النار، وسمّينا هذه العمليّة المركبة المستمرّة: "هندسة العقيدة". وساءلنا قول الإثني عشرية إنّ عقائدهم وحيٌ إلهيٌّ وتعليمٌ نبويٌّ وتبيين إمام، ففحصنا عن نشأتها وتكوّنها، وجمعها وتأليفها، وتهذيبها وتصحيحها، وتكرارها وشرحها، وبيّنا أن العقيدة صناعةٌ بشريةٌ نشأت أطواراً، وتأليفٌ كلاميٌّ التأم بالإعتراض على المخالف والإقتراض منه، وتدبيرٌ حاذقٌ ألف بين الخبر والنظر والأسطورة لسياسة الأتباع، وأنّ الغلوَّ والإعتدال صوتان في الفرقة يتناوبان ولا يتنافيان، والتشبيه والتترية مذهبان فيها متداخلان، والجبرَ وحرّيّة الفعل مقالتان بها فاشيتان. وألتزمنا في الكتاب الإستشهاد الدقيق والقصد في التأويل والإنصاف في البيان والإستنتاج، فمن أكبر مقاصدنا أن يكون هذا البحث مدخلاً إلى نقد العقائد الكلاميّة نقداً علمياً، وباعثاً لمن ألِفَ التقليدَ على مراجعةِ نفسه وطلبِ الحقيقة في غير الخضوع والتسليم.

کتاب حاضر، به زبان عربی از تألیفات شیخ محمدبن علی آل‌عبدالجبار بحرانی از علمای قرن 13 با موضوع مهدویت است که توسط حامد رحمان الطائی تصحیح و تحقیق شده است. مصحح، در مقدمه خود شرح زندگانی و آثار علمی شیخ آل عبدالجبار را آورده است. سپس متن اصلی ارائه شده است. ابتدا لغت رجعت تعریف و مفهوم‌یابی شده است. سپس در خصوص پیشینه رجعت در میان امت‌های پیشین و وقوع آن صحبت شده است. در ادامه ادله صحت رجعت امام زمان(عج)، غیبت ایشان، کیفیت ظهور، نشانه‌های ظهور و ... بررسی شده است. سپس دلایل عقلی اثبات رجعت به بحث گذاشته شده و به شبهاتی که پیرامون آن وارد شده، پاسخ داده شده است. در نهایت نیز به کیفیت احوال قائم و رجعت ایشان پرداخته شده است.

کتاب«اثبات الهداة بالنصوص و المعجزات» تاليف شيخ حر عاملى، كتابى كلامى به زبان عربى، درباره اثبات امامت امامان دوازده گانه شيعيان عليهم‏ السلام است. كتاب مشتمل بر پنج جلد كه در بردارنده سى و پنج باب مى‏ باشد. كتاب درباره اثبات امامت امامان دوازده گانه شيعيان عليهم‏ السلام، از راه روايت ‏هاى صريح (نصوص) پيامبر اسلام (ص)، درباره ايشان و نص هر امام بر امام بعدى و از راه گزارش معجزات انجام يافته، توسط هر كدام از ايشان مى‏ باشد. وى كتاب را طبق ابوابى چند كه هر يك مشتمل بر فصول ‏مى‏ باشد، مرتب ساخته است و در هر فصل احاديثى چند با تهذيب، نيكو و پسنديده گرد آورده است. مندرجات جلد 1 و 2 عبارتند از: المعجزات للنبي الاكرم (ص) و اميرالمؤمنين و السبطين الحسن و الحسين عليهم السلام. مندرجات جلد 3: من الامام الرابع الي الامام الثاني عشر.

کتاب نقد کتاب اصول مذهب الشیعة، جزء دوم توسط سید محمد حسینی قزوینی به رشته تحریر در آمده است. وهابیون نسبت به بقیه مسلمانان مخصوصا شیعه شبهات زیادی را در دین وارد کرده اند که نه جنبه عقلی دارد و نه جنبه روایی و حدیثی صحیح دارد یکی و مهمترین شبهات وهابیون در زمینه اثبات أدله امامت می باشد. نویسنده درصدد بیان شبهات امامت در بین وهابیت و پاسخ به این شبهات از طریق آیات و روایات می باشد. این کتاب شامل فصل سوم: که شامل شبهات حدیث منزلت دلالت بر امامت امام علی ندارد, حدیث غدیر دلالت بر امامت امام علی ندارد, کتاب نهج البلاغه نفی نص بر امامت می کند, چون در کتاب خدا اسم ائمه شیعه نیامده همین دلالت بر بطلان امامت می کند, اگر صحیح باشد که نص بر خلافت را صحابه انکار کرده اند لذا باید صحیح باشد فضائل بسیار بر امام علی را کتمان کنند, اگر امام علی منصوص بوده از جانب نبوی پس نباید با ابابکر و عمر و عثمان بیعت کند, شبهات مهدویت و ... می باشد. وهابیت با ایجاد هر گونه شبهه و سوال در دین و اعتقادات مسلمانان مخصوصا شیعه سعی بر آن دارد تا اعتقادات آنان خصوصا" جوانان را متزلزل سازند و دست از مکتب اهل بیت بردارند لذا شناخت و محکم کردن اعتقاد هر کسی که پیرو مکتب اهل بیت می باشد واجب است تا دچار انحراف بر اثر شبهات وهابیت نشویم./////

المهدى(عج) به زبان عربى اثر سيد‌‎صدرالدين صدر (1299- 1373ق) مى‌باشد. اثر، مجموعه روايات و احاديث از منابع اهل سنّت در تبيين انديشه مهدويّت و اوصاف امام دوازدهم است. مؤلف در مقدّمه، سبب تألیف را اين گونه بيان مى‌كند: در جلسه‌اى كه بعضى از برادران فاضل و دانشمند شركت داشتند، گفتگو درباره انواع و اقسام حديث مطرح شد تا اين كه ذكر مهدى منتظر به ميان آمد. بعضى از حاضرين در جلسه در خصوص نظر اهل سنت در اين باره جويا شدند كه آيا از طريق ايشان احاديثى وارد شده كه با اخبار و احاديث شیعیان موافق باشد؟ و آيا علماء آنان كتابى در اين موضوع تألیف نموده‌اند؟ شركت كنندگان در جلسه تقاضا نمودند كه شمارساله‌اى در اين باره تهيه و تنظيم نمائيد و اثر حاضر را در اجابت از درخواست آن عزيزان به نگارش درآوردم. پايان نگارش اثر، 14 صفر 1358ق در آخر كتاب رقم خورده است. فطرت بشرى، از ستم و بيدادگرى بيزار و دوست دار عدالت، خواهان عدل و انتظار برقرارى آن را دارد. و چيزى را كه همه افراد بشر جوياى آن هستند، به طور يقين وجود پيدا خواهد كرد و روزى خواهد آمد كه بشر به اين خواسته فطرى خود برسد. حال اين سوال مطرح مى‌شود، شخصى كه مى‌خواهد بشر را به اين هدف عالى برساند و اين رهبر عدل جهانى بايستى داراى چه شرايط و ويژگى‌هايى باشد؟ و اين شخص چه كسى مى‌باشد؟ اين همان مهدى موعود در فرهنگ اسلامى مى‌باشد كه خداى بزرگ او را ذخيره نگه داشته تا روزى كه اراده‌اش تعلّق گيرد، حضور پيدا كند و خواسته فطرى بشر را جامه عمل بپوشاند. مؤلف در يك مقدّمه، هشت فصل و يك خاتمه و ساماندهى مناسبى كه بين اجزاء اثر به وجود آورده با بهره‌گيرى از آيات، مستندات تاريخى و بخشى از احاديث شريف و روايات از رسول اكرم اسلام، اهل‌بيت گرامى ايشان(ع)، ياران و پيروان آن حضرت كه از طريق اهل سنّت نقل شده، هم چنين آثار و نقل قول‌هايى از علماى ايشان درباره امام عصر(عج) كوشيده تا سيماى امام زمان(عج) را از هنگام ولادت تا زمان غيبت كبرا و تا زمان ظهور به تصوير بكشاند. مؤلف در ابتدا با نظر اجمالى به منابع غير شيعى، مسئله مهدى(ع) را از مسائلى مى‌داند كه احاديث متواتر درباره آن وجود دارد. وى با مرورى بر آيات ناظر بر موضوع، به نقل روايات مربوط به نسب، پدران و نياكان امام زمان(ع)، داستان ازدواج امام حسن عسکری(ع) با نرجس خاتون و تولد امام زمان(ع) مى‌پردازد. در ادامه از صفات ظاهرى و اخلاقى، مقام و منزلت و طول عمر، اخبار وارده در غيبت، فلسفه غيبت و چگونگى بهره‌گيرى از امام(ع) سخن گفته مى‌شود. مؤلف در علل غيبت امام(ع)، دلايلى را از جمله تاديب و مجازات مسلمانان، آزاد بودن در دعوت و استقلال در كار، كامل نمودن نفوس و اصلاح آن و امتحان و آزمايش مردم ذكر مى‌كند. در ادامه، غيبت‌هاى مشابه غيبت امام عصر(عج) را از انبياى پيشين آورده است.در پايان ضمن بررسى سندى احاديث و اخبار مربوط به نشانه‌هاى آسمانى آخرالزمان و عصر ظهور، مسائل و بحران‌هاى اجتماعى و قيام‌هاى قبل از ظهور امام(ع)، روايات صحيح را انتخاب و برخى علائم قيام امام عصر(عج) را ذكر نموده است. در فصول پايانى، ظهور حضرت مهدى(ع) با طرح مباحث مربوط به آن چون انتظار، محل و چگونگى ظهور، ياران، سيره، اعمال اصلاحى، فتوحات و مدّت حكومت آن حضرت ادامه مى‌يابد. در خاتمه، مؤلف ليستى از كتب و منابعى كه در تألیف از منابع اهل سنّت سودجسته، براى اطلاع خوانندگان ارائه مى‌دهد.

کَشْفُ الْاَسْتار عَنْ وَجْهِ الغائب عَنِ الْاَبْصار کتابی به زبان عربی درباره امام مهدی(ع) اثر عالم شیعه قرن چهاردهم قمری میرزا حسین نوری (متوفای ۱۳۲۰ق). سبب تألیف کتاب، قصیده‌ای از یک شاعر ناشناس در بغداد بود که به دست علمای نجف اشرف رسید و در آن تخطئه و استهزاء شیعیان به دلیل اختلاف درباره حضرت مهدی(ع) و ظهور آن امام وجود داشت. محدث نوری در صدد پاسخ به وی بر آمد و کتاب کشف الاستار را در سال ۱۳۱۸ق در دو فصل و یک خاتمه نگاشت. نوری کتاب را در سال ۱۳۱۸ق نوشته و در یک مقدمه، دو فصل و یک خاتمه، مرتب ساخته است. فصل اول: درباره اختلاف پیرامون ولادت امام مهدی است و تصریح می‌کند اعتقاد همه شیعیان بر امامت حجت بن الحسن العسکری است که در ۲۵۵ق متولد شده و دارای دو غیبت صغری و کبری است. او در ادامه این فصل، نام چهل تن از علمای اهل سنت را ذکر می‌کند که بر این اعتقاد شیعه صحه گذاشته‌اند. فصل دوم: پاسخ به شبهاتی است که قصیده بغدادیه در بر دارد. خاتمه: در خاتمه به ردّ اتهام درباره اعتقاد شیعه به غیبت امام زمان در سرداب و ظهور ایشان در همان جا پاسخ داده است. ملحقات: سه قصیده از سه عالم شیعه، محمد حسین کاشف الغطاء، شیخ محمد جواد بلاغی و سید محسن امین به همراه زندگی‌نامه آنان.