جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 1351
رابطه نفس و بدن از دیدگاه ارسطو و ابن‌سینا با تأکید بر نفس نباتی و حیوانی
نویسنده:
حسین زمانیها
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
بر اساس تفسیر رایج، تفاوت اصلی ابن‌سینا با ارسطو بر سر چیستی و حقیقت نفس ناطقۀ انسانی است؛ اما دربارۀ نفس نباتی و حیوانی میان این‌دو اختلاف‌نظر آشکاری وجود ندارد؛ چه اینکه هر دو، نفس نباتی و حیوانی را از سنخ صورت منطبع در ماده ­می‌دانند. ما در این نوشتار می‌کوشیم تا با توجه به مبانی متافیزیکی ایشان و تفسیر خاصی که هر یک از این دو فیلسوف از رابطۀ ماده و صورت ارائه می‌دهند، نشان دهیم، حتی دربارۀ رابطۀ نفس نباتی و حیوانی با بدن نیز میان این دو اختلاف‌نظر آشکاری وجود دارد. ارسطو صورت - و به تبع آن - نفس را نه جوهر به معنای شیء، بلکه اصل یا ساختاری می‌داند که بر اساس آن ماده به عنوان یک شیء خاص مد نظر است. به همین دلیل در تحلیل ارسطو از حقیقت موجود زنده، با دو جوهر به منزلۀ دو شیء روبه‌رو نیستیم؛ بلکه موجود زنده جوهر واحدی است که دارای قابلیت یا ظرفیت خاصی است که به واسطۀ آن مبدأ اعمال حیاتی می‌شود. دقیقاً بر همین اساس است که بسیاری از ارسطوپژوهان معاصر دیدگاه عرض‌گرایانه دربارۀ نفس را بر دیدگاه جوهر‌انگارانه ترجیح می‌دهند؛ درحالی‌که در فلسفۀ ابن‌سینا صورت و مادۀ دو جوهر به معنای دو شیءاند که با هم ترکیب شده‌اند. به عبارت دیگر، در فلسفۀ ابن‌سینا در تحلیل موجود زنده - اعم از نبات، حیوان و انسان - به نوعی دوگانگی میان نفس و بدن می‌رسیم؛ هرچند این دوگانگی الزاماً به معنای تجرد و مفارقت نفس نباتی و حیوانی از بدن نیست.
صفحات :
از صفحه 115 تا 138
مقاومة أهل السنة للفلسفة اليونانية - خلال العصر الاسلامی؛ ق:2-13هـ
نویسنده:
خالد كبير علال
نوع منبع :
کتاب
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
دار المحتسب,
چکیده :
موضوع هذا الكتاب هو مقاومة أهل السنة للفلسفة اليونانية ، خلال العصر الإسلامي، من النصف الثاني من القرن الثاني إلى القرن الثالث عشر الهجري . و اقصد بالفلسفة اليونانية ، كل التراث اليوناني الذي تُرجم إلى اللغة العربية ، مع ما أضافه إليه الفلاسفة المسلمون و الذميون في العصر الإسلامي ، من شروح و تلخيصات ،و زيادات و إثراءات و دراستنا هذه خالية-تقريبا –من تحقيق الأسانيد وفق منهج علم الجرح و التعديل ، لأن معظم مادتها العلمية ليست ذات أسانيد لأنها كُتبت بدونها .و أما مصادرها ، فهي متنوعة تغلب عليها المصادر السنية ، لأن الموضوع يقوم عليها بالدرجة الأولى .
بدن و رابطۀ آن با علم و ادراک از منظر ملاصدرا
نویسنده:
علیرضا حسن پور ، زهرا امامی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
فیلسوفان اسلامی،‌ به­ خصوص مشائیان، براساس تبیینی که از رابطۀ نفس و بدن و ماهیت این دو به ­دست می­ دهند، علم و ادراک را فعل نفس و نه بدن می‌دانند. از نظر ایشان، علم نفس به بدن از سنخ علم حصولی است. اما براساس دیدگاه ملاصدرا علمِ نفس به بدن همانند خودآگاهی نفس است و از سنخ علم حضوری به­ شمار می‌آید. طبق نگرش صدرایی نه تنها بدن متعلَّق علم حضوری و خودآگاهی نفس قرار می‌گیرد، بلکه در تمام مراتب ادراک نیز حضور دارد و در هر کدام از آنها نقشی ایفا می‌کند؛ تا جایی که اگر اختلالی در بدن ایجاد شود تمام مراحل ادراک و حتی ادراک عقلی نیز دستخوش تغییر و تحول قرار می‌گیرد. در این نوشتار ابتدا به ذکر انواع بدن از منظر ملاصدرا می­ پردازیم و سپس مسئلۀ علمِ نفس به بدن و نقش بدن در ادراک از نظرگاه صدرایی را تبیین و تحلیل می کنیم و در نهایت به این نتیجه خواهیم رسید که بدن، مرتبه‌ای از مراتب نفس و نه جوهری جدای از آن است. این امر به ما امکان می‌دهد تا بپذیریم که حضور و نقش بدن در ادراک اگرچه به اندازۀ نفس نیست، اما کمتر از آن هم نیست و از این دیدگاه جمهور فلاسفه که معتقدند فقط نفس در ادراک نقش دارد فاصله بگیریم. در واقع، علم‌النفس صدرایی، فقط بررسی نفس نیست، بلکه تبیینی از ماهیت انسان است که بدون توجه به بُعد جسمانی او ناکافی است.
صفحات :
از صفحه 57 تا 78
یادداشتهای استاد مطهری جلد 1
نویسنده:
مرتضی مطهری
نوع منبع :
کتاب
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: صدرا,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
این مجموعه شامل یادداشتهای استاد شهید در بخش حروف الفبایی می باشد و مشتمل بر مطالب گوناگونی است که از نظر اختصار و طولانی بودن مختلف اند ، به طوری که گاه در حد فیش برداری است و اجمالاً به مطلبی اشاره شده و گاه به صورت یک مقاله است.
ارزیابی دیدگاه‌های رایج در مسئلۀ «ذهن - بدن» در دو مسئله «هویت معرفت» و «ارتباط ذهن و بدن»
نویسنده:
حسین مطلبی کربکندی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مسئلۀ «ذهن – بدن» که در حوزه فلسفی اسلامی و فیلسوفان قدیمی غربی به شکل «نفس – بدن» مطرح شده است، از دیرباز یکی از مسائل محوری در فلسفه، به‌ویژه در میان فیلسوفان ذهن متأخر بوده است. در این میان، دو مسئلة «هویت معرفت» و «نحوة ارتباط ذهن و بدن» را می‌توان از بنیادی‌ترین و محوری‌ترین چالش‌ها دربارة دیدگاه‌های گوناگون طرح‌شده دربارة مسئلة ذهن - بدن دانست. این پژوهش بر آن است که دیدگاه‌های مختلف رایج در مقولة ذهن - بدن را در رویارویی با این دو چالش بنیادین بیازماید. بدین منظور و در گام نخست، یازده دیدگاه را که در حکم دیدگاه‌های رایج در دو حوزة فلسفی اسلامی و غربی هستند، معرفی کرده، سپس هر یک از این دیدگاه‌ها را با دو چالش اساسی معهود، یعنی «ارائۀ تحلیل مناسب از هویت معرفت» و «توجیه مناسب از نحوة ارتباط ذهن و بدن»، روبه‌رو ساخته و پاسخ هر دیدگاه را به این مسائل بنیادین آورده و این پاسخ‌ها را داوری کرده ‌است. در پایان - و با تحلیل دستاورد این مقایسه - چنین نتیجه‌گیری می‌شود که تنها دیدگاه خاص حکمت متعالیه از رویا‌رویی با این دو مسئله سربلند بیرون می‌آید.
صفحات :
از صفحه 179 تا 209
نگرشی نوین به مسئله اتحاد عاقل و معقول
نویسنده:
حسین دیبا
نوع منبع :
کتابشناسی(نمایه کتاب) , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی,
چکیده :
به بررسی مبحث اتحاد عاقل و معقول پرداخته است که در میان مباحث فلسفی جایگاه و اهمیت ممتازی دارد. پیشینه این بخش از فلسفه، بسیار کهن است و طرح این بحث در آثار فیلسوفان از جمله افلاطون و ارسطو دیده می‏شود. نگارنده، نخست پرسشها و موانع و مشکلات این پژوهش را تقسیم‏بندی کرده، سپس به تشریح تاریخچه این بحث از آغاز طرح آن، میان فیلسوفان یونان و نوافلاطونی و نقل آراء و نظریات برجستهترین آنها پرداخته است. به اعتقاد نویسنده نخستین فیلسوف مسلمان که مسئله اتحاد عاقل و معقول را در فلسفه اسلامی مطرح کرده، کندی و ابو نصر فارابی است که به گونهای عمیق‏تر و روشن‏تر به این موضوع می‏پردازد. ابن ‏سینا به رد و انکار این نظریه پرداخته است که مولف ضمن پژوهش و بررسی دیدگاههای او، منابع و مستندات او را در پاورقی ذکر می‏کند. وی در ادامه تعریف و تحلیل واژههای عقل، عاقل و معقول، مفهوم اتحاد، انواع و اقسام اتحاد، ارتباط منطقی و فلسفی این مبحث با علم حصولی و علم حضوری را بیان می‏کند. در پایان، مراتب علم و عقل از منظر حسی و منطقی و فلسفی، دلایل فیلسوفان مسلمان و غیر مسلمان در مورد اتحاد عاقل و معقول، ادله منکران این نظریه و آثار و ثمرات این مبحث فلسفی مورد بحث قرار گرفته است.
خیال خلّاق از نظر ابن‌ سینا
نویسنده:
مهدی نجفی افرا ، فاطمه مرتجی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مبحث خیال که از مباحث مهم و اساسی در فلسفه و عرفان اسلامی است، بعد جهان‌شناختی و معرفت‌شناختی عظیمی دارد. ابن‌سینا از نخستین کسانی است که در این باب سخن گفته است. او خیال را در حوزه جهان‌شناسی واسطه عالم مادی و عقلی دانسته و در حوزه معرفت‌شناسی، با ایجاد تفاوت میان دو قوه ادراکی خیال و متخیله، با دو رویکرد متفاوت خیال معطوف به حس و خیال معطوف به عالم عقول را مورد توجه قرار داده است. ویژگی اتصاف به اوصاف و عوارض مادی، متعلق به خیال متصل معطوف به حس است و خیال متصل معطوف به عالم متعالی از ویژگی‌های متعالی، از جمله قدرت خلاقیت، تصرف در نفس و تصرف در عالم طبیعت برخوردار است. در این مقاله با روش اسنادی‌ـ‌تحلیلی تلاش کرده‌ایم منزلت معرفت‌شناختی و وجودشناختی خیال را در اندیشه ابن‌سینا به تصویر کشیده و اثبات کنیم که تمام آنچه در عرفان و فلسفه‌های پس از وی در این باب گفته شده به‌نحوی متأثر از اندیشه‌های این بزرگ فیلسوف بوده است.
صفحات :
از صفحه 7 تا 24
مفهوم خدا در اندیشۀ ابن‌ سینا
نویسنده:
مستانه کاکایی ، حسن عباسی حسین آبادی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ابن‌سینا بر اساس وجودشناسی، خداشناسی را تبیین می‌کند و برای اثبات خدا استدلالی مبتنی بر وجودشناسی بیان می‌کند. اصل مهم وجودی او تمایز میان وجود و ماهیت است. بر اساس این تمایز، موجودات به دو قسم واجب و ممکن تقسیم می‌شوند. در واجب‌الوجود تمایز وجود و ماهیت بی‌معناست و در ممکنات چنین تمایزی برقرار است. پرسش اولیه این است که ابن‌سینا چه تصوری از خدا دارد؟ مفهوم خدا نزد او چیست؟ ویژگی‌های آن کدام است؟ مفهوم خدا نزد ابن‌سینا با دو بیان مطرح شده است «الحقیقه الأول الإنیه» و نیز «واجب‌الوجود ماهیته آنیته». حال پرسش اصلی این است که این دو عبارت در نتیجة بحث چه تفاوتی باهم دارند؟ آیا این‌که یک‌بار ابن‌سینا واجب‌تعالی را «انیّت محض» می‌داند و در جای دیگر از عینیت وجود و ماهیت او سخن می‌گوید به تناقض‌گویی دچار نشده است؟ در این نوشتار برآنیم پس از بررسی این دو عبارت به حل این مسئله بپردازیم و برای این امر، از تحلیل ویژ‌گی‌های واجب‌الوجود نیز بهره می‌گیریم.
صفحات :
از صفحه 1 تا 36
بررسی و سنجش برهان وجودشناختی بر مبنای دو نظریة معقولات ثانیه و نفس الأمر در فلسفة اسلامی
نویسنده:
مهدی عباس زاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
برهان وجودی یا وجودشناختی به دسته‌ای از استدلال‌های عقلی بر اثبات وجود خدا در فلسفة غرب اطلاق شده است که در آن‌ها کوشش می‌شود از خود مفهوم خدا یا واجب‌الوجود در ذهن انسان، و نه از ویژگی‌های مخلوقات خارجی، مستقیماً وجود خارجی خدا نتیجه گرفته شود. طرح برهان وجودی به معنای دقیق کلمه، با آنسلم در قرون وسطای مسیحی آغاز شد. این برهان با تقریراتی از سوی برخی از متفکرین غربی همراه بوده است. همچنین متفکران غربیِ دیگری این برهان را به چالش کشیده‌‌اند. در جهان اسلام نیز نقض و ابرام‌هایی در باب برهان وجودی انجام شده است. در نوشتار حاضر، دو تقریر دکارت از برهان وجودی مطرح خواهد شد. کانت بر دو تقریر این برهان، سه نقد وارد ساخته است. آیت‌الله جوادی آملی ضمن نقد و رد نقدهای سه‌گانة کانت، مهم‌ترین نقد را بر برهان وجودی وارد کرده و نهایتاً آن را مغالطه دانسته و رد کرده است. به‌نظر می‌رسد تقریر اولِ برهان وجودی، قابل رد است، بااین‌حال می‌توان با اتکا به نظریة معقولات ثانیه و نظریة نفس‌الأمر در فلسفة اسلامی به نحوی از تقریر دوم این برهان دفاع کرد.
صفحات :
از صفحه 87 تا 108
طرحی برای برون رفت از معضل ارزش صدق ؛ بر مبنای معرفت شناسی فلسفة ملاصدرا
نویسنده:
اکرم عسکرزاده مزرعه، جلال پی کانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
از نظر برخی از منتقدان اعتمادگرایی، نظریه‌های معرفت‌شناختی اعتمادگرایانه دچار معضل ارزش هستند. زاگزبسکی اعتقاد دارد برای حل این معضل باید رابطة میان بستر و زمینه و فرایند شکل‌گیری باور با باور را درونی کرد تا دچار معضل ارزش نباشد. این پژوهش درصدد بررسی این مسئله که آیا نظریة معرفت‌شناختی ملاصدرا قابلیت حل معضل ارزش را دارد؟ با آن‌که فلاسفة اسلامی معرفت را مانند معرفت‌شناسان غربی به عنوان باور صادق موجه مورد توجه قرار نداده‌اند ولی خصایصی در نظریة اتحاد عالم و معلوم ملاصدرا وجود دارد که به نظر می‌رسد توانایی حل معضل ارزش را دارد؛ ازجمله اتحاد وجودی دانستن رابطة میان فاعل ‌شناسا با باور، که موجب درونی بودن رابطة میان آن‌ها می‌شود. همچنین ملاصدرا برای تبیین درونی بودن رابطة میان فاعل ‌شناسا با باور، فرایندهای شناخت را از نوع علّی و معلولی و ماده و صورت می‌داند و معتقد است ارزش‌مندی فاعل ‌شناسا بر حصول باور صادق مؤثر است.
صفحات :
از صفحه 45 تا 66
  • تعداد رکورد ها : 1351