جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع اصلی این تحقیق بررسی اندیشه های اخلاقی تربیتی خواجه نصیرالدین طوسی می باشد. هدف این تحقیق ارائه دیدگاه اخلاقی و تربیتی این مربی بزرگ و استخراج اصول، مراحل، اهداف و روش های تربیتی و اخلاقی وی و بیان راهکارهای ارائه شده در اندیشه وی برای استفاده در تعلیم و تربیت امروز می باشد. خواجه نصیرالدین طوسی به لحاظ زندگی در برهه خاصی از زمان و جایگاهی که در نزد حکومت ها دارد، در ابعاد مختلف از جمله تربیت و اخلاق دارای آرایی است که وی را از دیگر فیلسوفان مسلمان متمایز می کند. محقق طوسی کسی است که توانسته است عنان حکمران مغول را در دست بگیرد و اهداف سیاسی، علمی و فرهنگی مورد نظر خود را با استفاده از امکانات حکومت به مرحله اجرا برساند. وی متکلمی شیعی مذهب است که کتاب اخلاق ناصری را در حکمت عملی به رشته تحریر درآورد و در آن به ابعاد مختلف انسان شامل تهذیب اخلاق، تدبیر منزل و سیاست مدن پرداخته است. خواجه در این اثر خود نفس انسان را شامل سه قوه شهوت، غضب و نطق می داند، و تربیت این سه قوه را در سه مرحله تادیب، تعلیم و تفهیم برای رسیدن انسان به سعادت که هدف غایی آفرینش است، ضروری می داند. خواجه روشهایی را برای تربیت از جمله: عادت دادن، تشویق و ترغیب، داشتن الگو، محبت، تغافل، تربیت دینی و... در نظر می گیرد و تربیت را برای انسان ضروری می داند، زیرا که نفس به علت وجود قوه شهوت و غضب تمایل به بدی دارد. خواجه عوامل تربیت را شامل وراثت، تغذیه، خانواده، معلم و معاشرین می داند. از نظر محقق طوسی جامعه سالم برای رساندن انسان به سعادت ضروری است و میل انسان را به حیات اجتماعی ناشی از همین ضرورت می داند و معتقد است که در جامعه باید سیاستی حاکم باشد که بتواند همه انسانها را به سعادت برساند. بنابراین اصولی مانند محبت و عدالت را لازمه حیات اجتماعی می داند. اما بنیان های تعلیم و تربیت نوین با تکیه بر نظرات نظریه پردازان آن در قرن بیستم گذارده شده و این نظریه پردازان اصولی مانند توجه به طبیعت، علاقه، تجربه و کارآمدی آموزش در جامعه را ضروری می دانند. آنها ارتباط جامعه و آموزش را دو سویه دانسته و فلسفه وجودی آموزش و پرورش را تربیت انسانهایی که برای جامعه مفید باشند، تعریف می کنند. ایشان تربیت انسان کامل را مغایر با تربیت شهروند کامل دانسته و تعریفی اخلاقی از تربیت را ناکارآمد می انگارند. بر این اساس تعلیم و تربیت نوین دارای اشکالاتی است که راه حل آنها در آرای خواجه طوسی به روشنی دیده می شود. با توجه به یافته های تحقیق باید گفت که خواجه نصیرالدین طوسی نه تنها دارای آرای معینی در تعلیم و تربیت است بلکه می توان آرای او را در تقسیم بندی جدید قرار داد و بر مبنای آن تقسیم بندی در علم تعلیم و تربیت از آن بهره برد و به وسیله آن اشکالات تعلیم و تربیت نوین را برطرف کرد و حتی ساختاری کامل و بومی برای تعلیم و تربیتی اسلامی در کشور بنا کرد.

---