جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابن عربی با رویکردی عرفانی و ملاصدرا به مثابه یک حکیم متأله در آثار خود به بررسی عقل، خواه به عنوان موجودی مستقل از انسان و خواه به مثابه قوه ای ادراکی در انسان پرداخته اند. مقاله حاضر در صدد تحلیل و مقایسه این دو دیدگاه است. از نظر ابن عربی، عقل اول، نخستین مخلوق روحانی و اولین مفعول ابداعی است که همه معلومات علوی و سفلی است که بدون واسطه از خداوند دریافت می کند. وی عقل نظری را در معرفت به حق، ناتوان می‌شمارد و معتقد است عقل در شناخت حق‌تعالی، دو مقام دارد: مقام ادراک و مقام قبول و پذیرش. عقل از ادراک و شناخت ذات حق و بعضی از مراتب تعینات و تجلیات حق، ناتوان است، اما در مقام پذیرش و قبول، قادر به شناخت حق بوده و محدودیتی ندارد. ملاصدرا در برخی آثار خود، عقل را صادر نخستین به شمار می آورد، ولی در برخی آثار دیگر به پیروی از دیدگاه عرفا، وجود منبسط را صادر نخست می‌پندارد. وی هرچند برای عقل، جایگاه رفیع معرفت‌شناسی درنظر می‌گیرد، اما با پذیرش محدودیت‌های آن و ردّ حجیت مطلق برای عقل، مدعی است فرد می‌تواند با شناخت‌های عقلانی به‌سوی استکمال نفسانی خویش پیش رفته و زمینه را برای دریافت‌هایی فراتر از عقل فراهم آورد.

چکیده ماشینی: در این تحلیل دقیق تاریخی، لوئر خوانش‌های سنتی را به چالش می‌کشد که دو تن از مهم‌ترین متفکران ایده‌آلیسم آلمانی را به کاریکاتورهای متضاد تقلیل داده‌اند: هگل، نظام‌گرای سازش‌ناپذیر که نسبت به تازگی و اقتضای زندگی انسانی نابینا است و شلینگ، متفکر پروتایی که به هر نوع شارلاتانگری شبه علمی کشیده شده است. این کتاب با گردآوری پژوهش‌های اخیری که به‌تازگی به مرکزیت شلینگ در سرنگونی متافیزیک و گشودگی هگل در برابر تنوع و نوآوری پی می‌برد، نشان می‌دهد که می‌توان هر دو متفکر را به عنوان مشارکت‌کننده در پروژه کانتی برای نشان دادن ضرورت مطلق و محدودیت‌های آن خواند. دلیل. لوئر در خوانش متونی که زندگی هر متفکری را در بر می‌گیرد نشان می‌دهد که جان بخشیدن به بسیاری از پرشورترین آثار هگل و شلینگ، تشخیص آن‌ها از نیاز نه به قانون‌گذاری عقل و نه به سرنگونی آن، بلکه به «تعلیق» آن است. تمایل مادام‌العمر آنها برای بازنگری در تعاریف عقل و گزارش‌هایشان از نقش آن در فلسفه، به این بحث‌ها سرزندگی و عمقی می‌بخشد که تعداد کمی در تاریخ فلسفه می‌توانند با آن برابری کنند.

سعادت بشر همواره مورد توجه اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان بوده است، آنان درباره سعادت بشر مطالبی نابی پدید آورده اند؛ عالمه طباطبایی، اندیشمند مسلمان، یکی از آنان است که دربارهی سعادت انسان کاوشهای ارزندهای ارائه کرده است. از میان اندیشمندان غیر مسلمان، نویسندگان کتاب عقل و اعتقاد دینی )مایکلپترسون و همکارانش( نیز پژوهشهای شایستهای دربارهی سعادت بشر پیش روی خوانندگان قرار داده اند. برای مقایسهی دیدگاه عالمه طباطبایی و نویسندگان یادشده در مورد سعادت بشر، مسئلهای با این عنوان مطرح شده است: »دیدگاه عالمه طباطبایی و نویسندگان کتاب عقل و اعتقاد دینی درباره سعادت بشر چیست« با بررسی آثار عالمه طباطبایی درباره سعادت بشر و نیز با تحلیل مطالب کتاب عقل و اعتقاد دینی به صورت مقایسهای به سعادت بشر پرداخته شده است. در گرد آوری مطالب این پژوهش از روش کتابخانه ای به کار گرفته شده است، نگارنده با جمع آوری اطالعات و تحلیل و توصیف آنها در پی پاسخگویی مسئله یادشده برخاسته است. با توجه به بررسیهای انجام گرفته، این پژوهش به یافتههایی دست یافته است. از نظر عالمه طباطبایی به خیر وجودی که در آن قابلیتهای انسان به ظهور رسیده است سعادت گفته می شود، سعادت لذت پایداری است که با حیات پس از مرگ گره خورده است و بدون باور به آن، سعادت نهایی قابل دستیابی نیست. مایکلپترسون و همکارانش، سعادت را همان غایت نهایی دانسته اند که به حیات بشر معنا بخشیده است، این غایت نهایی تنها در حیات پس از مرگ قابل ظهور است و بدون باور به حیات پس از مرگ، خلقت بشر عبث محسوب شده است. انسان آفریده شده است که به وصال حق نایل شود. نایل شدن به سعادت بدون شناخت خدا و صفات او و ایمان امکان پذیر نیست. نتیجه ای که از این پژوهش به دست آمده، قابل توجه است، سعادت کمال و لذت پایداری است که فلسفهی وجودی بشر را تشکیل داده است و بشر همواره در پی کسب آن است، سعادت همان غایت نهایی بشر است که با دستیابی به آن به آرامش می رسد، این نکته هم در دیدگاه عالمه طباطبایی و هم از نظر نویسندگان کتاب عقل و اعتقاد دینی مورد تأکید بوده است. سعادت نهایی بشر مشروط به باور به حیات پس از مرگ و بقای روح است که از مشترکات دو دیدگاه محسوب شده است.

این مقاله که با روش توصیفی-تحلیلی فراهم آمده به­دنبال چگونگی تعامل عقل و دین بنا بر علیتی است که در فلسفه ابن­سینا و مالبرانش اثبات شده است. این دو با نگاهی خدامحورانه، به­دنبال ارائه علیتی هستند که ذیل آن خدایی همخوان با دین را به اثبات رسانده و تصویری عقلانی و همخوان با آموزه­های دینی از عالم نشان دهند. عالم ابن­سینا عالمی است که در رأس آن خدای علت­العلل و در طول، علل ثانیه در زنجیره­ای علی و معلولی نقش آفرینند. مالبرانش روابط علّی را به تعاقب پدیده­ها تقلیل داد؛ مقارنه­گرایی مطرح از سوی او همانا علیتی تک­قطبی بود که در یک طرف آن، خدای همه­کاره در مقام علت حقیقی و طرف دیگر آن ماده بی­جان و بی­تاثیر قرار دارد. مالبرانش تمامی تأثیر و تأثرات عالم را به خداوند سپرده است؛ نگاه خدامحورانه مالبرانش و استناد مستقیم فعل ارادی انسان به خداوند، وی را به جبرگرایی نزدیک و راه را بر تجربه­گرایان افراطی چون هیوم باز می­کند. در مقابل، ابن­سینا ذیل اثبات مجردات و عقول عشره طولیه و عقل فعال، اختیار انسان را به رسمیت شناخته و اراده­ی او را در عالم مؤثر می­داند.

ترجمه ماشینی : این کتاب به بررسی روابط نظری نادیده گرفته شده اما حیاتی بین R. M. Hare، Alan Gewirth و Jürgen Habermas می پردازد. نویسنده ادعا می‌کند که گزارش‌های ارزشی آن‌ها، در حالی که نتوانسته‌اند به نقدهای کلاسیک فضیلت-نظری بپردازند، بذرهای حلی را برای این سؤال نهایی دارند که «با ارزش‌ترین چیست؟» این رویکردهای دیالکتیکی، همانطور که ادعا می شود، تفسیر مجدد ارزش و قضاوت ارزشی را بر اساس برداشت کارناپی از چارچوب یا دستور زبان تجربی-زبانی توجیه می کنند. نویسنده از طریق ترکیبی بیشتر با آثار فیلیپا فوت و توماس مگنل نشان می‌دهد که «ارزش» بدون چهار پدیده اساسی که چنین چارچوبی را تشکیل می‌دهند، به معنای واقعی کلمه بی‌معنی خواهد بود: قضاوت منطقی، ترکیب مفهومی، انتزاع مفهومی و آزادی. همانطور که این کتاب توضیح می‌دهد، به‌عنوان بخشی از «دستور زبان نیکی»، برتری این پدیده‌ها، به شیوه‌ای بسیار ملموس، جوهر بزرگ‌ترین خیر را تشکیل می‌دهد.

کار شلینگ متأخر (در سال 1809 و پس از آن) با نیچه مخالف به نظر می رسد: یکی رمانتیک، ایده آلیست و مسیحی، دیگری دیونیزیایی، ضد ایده آلیست و ضد مسیحی. با این حال، گفت‌وگوی بسیار معنادار و آموزنده‌ای بین شلینگ و نیچه درباره موضوعات عقل، آزادی و دین وجود دارد. هر دوی آنها فلسفه خود را با نقدی مشابه از سنت غربی آغاز می کنند که از نظر آنها بیش از حد دوگانه، عقل گرا و ضد ارگانیک است (از نظر متافیزیکی، اخلاقی، مذهبی، سیاسی). در پاسخ، آنها امیدوارند که دیدگاهی زنده تر از واقعیت را القا کنند که در آن درک جدیدی از آزادی در مرکز توجه قرار گیرد. این آزادی را می توان از طریق رویکردی مناسب به دین آشکار و تقویت کرد، رویکردی که نه دین را از عقل جدا می کند و نه آن را تابع عقل می کند. دین، دیگری گفت‌وگو با عقل است، دینی که تلاش‌های ما را برای پیمایش مستقل در جهان تازه و جان می‌بخشد. شلینگ و نیچه با انجام این کار، راه های جدیدی را برای تفکر درباره (رابطه بین) آزادی، عقل و دین باز می کنند.