جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«الشیعۀ هم أهل السنۀ»، اثر محمد تیجانى سماوى، به زبان عربى در جهت مقایسه اعتقادات شیعه و اهل سنت مى باشد. و این پژوهشى است، در زمینه برخى دیدگاه هاى شیعه به عنوان پیروان واقعى سنت پیامبر اسلام (ص) و قرآن و براى همین پیروى واقعى از پیامبر (ص) نام کتاب «الشیعۀ هم اهل السنۀ» گذاشته شد که بعد فرهنگى آن مد نظر است، نه بعد سیاسى و تاریخى آن، زیرا به غیر از این جنبه اهل سنت در موارد متعدد با سنت پیامبر و قرآن مخالفت کرده اند. تیجانى با روش توصیفى تاریخى و با استفاده از آیات و احادیث شیعه و سنى به معرفى و مقایسه دیدگاه هاى این دو مذهب مى پردازد، از مهم ترین آنها ذکر سه حادثه اى که موجب تقسیم مسلمانان به شیعه و سنى شد، راز انتشار مذاهب چهارگانه سنى، حدیث ثقلین نزد شیعه و اهل سنت، منابع تشریع نزد شیعه و اهل سنت، تقلید و مرجعیت نزد هر دو مذهب، خلفاء راشدین نزد شیعه و اهل جماعت، تحریف کیفیت صلاة على محمد و آله نزد اهل سنت؛ بعد از این بخش، ابتداء مخالفت صحابه نظیر ابوبکر، عمر، عثمان، طلحه، زبیر، سعد بن ابى وقاص، عبدالرحمان بن عوف، عائشه، خالد بن ولید ابوهریره و عبداالله بن زبیر با سنت پیامبر اشاره مى شود و سپس عدم مخالفت شیعه با قرآن و سنت پیامبر را به اثبات مى رساند. دکتر تیجانى بعد از این دیدگاه اهل سنت و جماعت و شیعه را نسبت به صحابه بیان مى دارد و در ادامه از اختلاف شیعه و اهل سنت درباره نظام حکومت در اسلام، اهل بیت (ع)، صلوات ناتمام اهل سنت، عصمت پیامبر (ص) و تاثیر آن بر اهل سنت سخن مى راند و در آخر در مورد کتاب «الشیعۀ» و «التصحیح» که نویسنده آن دکتر موسى موسوى است، بحث مى شود که ثابت مى کند تمام عقاید شیعه صحیح است، زیرا همه آنها را از قرآن و سنت نبوى اخذ نموده است.

از جمله مسائل مهمی که مورد توجه تمامی فرق مسلمان قرار گرفته است، مسئله امامت است. تقریبا تمامی متکلمان مسلمان در این باب قلم زده اند و در تمامی کتب کلامی می توان بحث امامت را یافت. خواجه نصیرالدین طوسی بزرگ فیلسوف و متکلم مسلمان نیز در جای جای تالیفات فراوان خویش به این مسئله پرداخته و سعی در تبیین آن نموده است. از جمله مباحثی که خواجه به آن پرداخته است مباحث امامت عام از جمله تعریف امامت است. اولین و مهمترین گام در تبیین امامت، همین تعریف و روشن شدن محل نزاع است. در این مقاله به نقد تعریف امام از منظر خواجه پرداخته ایم و با تعاریف سایر متکلمان مقایسه کرده ایم و به برخی مسائل در امامت عامه از منظر خواجه اشاره کرده ایم.

فقه مقارن از جمله دانشهای ارزشمند و اساسی فقهی است که در اجتهاد نقش عظیمی دارد، به گونه ای که اجتهاد بدون آن ناقص است. سیر تاریخی این علم گویای آن است که فقیهان سنی و شیعه بدان اهتمام فراوانی داشته و دارند و کتابهای مهمی در این زمینه از ناحیه آنان تدوین شده است. در این مقاله موضوعاتی در محور این دانش از قبیل: تعریف فقه مقارن، تاریخچه فقه مقارن، اهمیت فقه مقارن و ضرورت آن، فواید فقه مقارن، و منابع فقه مقارن مورد بحث واقع شده است. غرض اصلی نگارنده این مقاله آن است که اثبات شود یکی از برترین راهکارهای تقریب و وحدت واقعی مسلمانان و فقیهان مذاهب اسلامی، گسترش این دانش در مراکز پژوهشی فقهی است. در ضمن در این تحقیقات معلوم می گردد که موارد اشتراک بین مذاهب اسلامی بسیار بیشتر از مقداری است که تاکنون تصور شده است.

از ضروری ترین و سازنده ترین مباحث، بحث از انتظار و مسایل مربوط به آن است. هر انسانی یا ملتی که با فرهنگ انتظار رابطه دارد، بیدار، زنده و متحرک است؛ زیرا انتظار ظهور منجی و این که جهان به خوبی و سلامت به پایان می رسد، روح امید را در دل ها زنده نگه می دارد؛ امیدی که موجب قیام انسان در برابر نابسامانی ها می گردد. قیامی که به رهبری عدالت گستر عالم، عدالت را بر جهان حاکم نموده بساط ظلم را برخواهد چید.

ویلفرد مادلونگ نویسندۀ کتاب «جانشینی حضرت محمد(ص)» مستشرقی آلمانی است که مسئله جانشینی پیامبر اکرم(ص) را با رویکرد ویژه‌ای مورد بررسی قرار داده است. دیدگاه وی نسبت به دیگر مستشرقان، منصفانه‌تر و عالمانه‌تر است، اما به‌خاطر محدودیت‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی که داشته موفق به تبیین درست مسئله نشده است. مادلونگ در مقدمه کتاب، دیدگاه قرآن کریم را درباره جانشینی پیامبر اکرم(ص) تبیین کرده و معتقد است قرآن درباره جانشینی پیامبر هیچ آیه‌ای ندارد، اما نسبت به رعایت حال خاندان و بستگان ایشان، سفارشات زیادی دارد. وی شیوه پیامبران پیشین را نیز درباره تعیین جانشین بیان کرده که نشان می دهد آنان معمولاً از ذریه خود کسی را برای جانشینی انتخاب کردند و بر این عقیده است که از این آیات می‌توان استنباط کرد که پیامبراکرم, نیز به این مهم توجه داشته و مایل بوده فردی از خاندان و ذریه خودش را به جانشینی برگزیند، اما قبل از این‌که بتواند به این امر اقدام کند، مرگش به‌طور ناگهانی فرا رسیده و موفق به عملی ساختن این قصد نشده است. علاوه بر این، وی آیاتی را که معمولاً درباره فضائل اهل بیت(ع)مطرح می‌شود، مورد بررسی قرار داده و دلالت همه آنها را رد کرده است. این مقاله درصدد است اولاً دیدگاه وی درباره مسئله جانشینی پیامبر را تبیین و سپس به‌طور منصفانه و مستند، نقد نماید.

امام حسن(رض) پسر علی بن ابی طالب، پسر عبد المطلب، پسر هاشم، پسر عبد مناف است. بنا به روایت مشهور بین شیعه و اهل سنت، امام حسن(رض) در شب نیمه ماه مبارک رمضان، سال سوم هجرت در شهر مدینه دیده به جهان گشود.

در آیات متعدّدی از «قرآن کریم» اشاره شده که خداوند، آسمان­ها و زمین را در شش روز آفرید. در تفسیر این آیات، درباره مقصود از شش روز و چگونگی آفرینش تدریجی آن­ها و تنافی آن با قدرت الهی، اختلاف نظر زیادی میان مفسرین رخ داده است. به باور ملاصدرا، مقصود آن است که طول عمر آسمان­ها و زمین، شش روز ربوبی است که هر روز آن معادل هزار سال است. وی نظریه خود را، که یکی از ابتکارات اوست، بر نظریه حرکت جوهری استوار ساخته است. این مقاله، ضمن یادآوری نظرات مفسّرین شیعه و اهل سنّت در این باب، به شرح سخن صدرالمتألهین پرداخته است

كتاب «أكذوبة تحريف القرآن بين الشيعة و السنة» پيرامون مساله عدم تحريف قرآن نوشته شده است. مؤلف در اين كتاب موضوع فوق را از زواياى مختلف مورد بررسى قرار داده و هر گونه موردى كه بتوان از آن براى عدم تحريف قرآن استفاده كرد، ذكر نموده است. و در حقيقت هدف از تاليف اين كتاب دو نكته اساسى مى‌ باشد، يكى اصل مساله عدم تحريف، كه در اين زمينه با ارائه دليل‌ هاى مختلف آن را اثبات نموده، ديگرى پيرامون اتهامى است كه برخى از اهل سنت به شيعه وارد نموده كه شيعه قائل به تحريف قرآن مى‌ باشد و به برخى از روايات موجود در كتب روايى استناد نموده‌ اند كه آن را بررسى و اثبات مى‌ نمايد كه شيعه قائل به تحريف نمى‌ باشد و شيعه را از اين اتهام مبرا مى‌ كند. وى مطالب كتاب را بدين‌ گونه بيان كرده كه ابتدا واژه تحريف را از نظر لغت و اصطلاح معنا كرده، آنگاه ادله عدم تحريف قرآن را از آيات قرآن و روايات بررسى مى‌ كند. سپس تحريف را در نزد شيعه و اهل سنت همراه با ذكر رواياتى از كتاب‌ هاى اهل سنت بيان كرده و نتيجه‌ گيرى مى‌ كند كه برخى از روايات مذكور در صحاح شش‌ گانه اهل سنت و غيره، بر تحريف قرآن دلالت مى‌ كند. آنگاه با ذكر تعدادى از روايات موجود در كتاب‌ هاى روايى شيعه كه ظاهر آنها دلالت بر تحريف قرآن مى‌ كند، آنها را نقد كرده و نتيجه مى‌ گيرد كه از اين روايات مساله تحريف استفاده نمى‌ شود. در بخشى ديگر از كتاب، كتاب معروف فصل الخطاب تاليف حاجى نورى را مورد بررسى و با ذكر ادله ايشان مبنى بر وقوع تحريف در قرآن، آن ادله را جواب مى‌ دهد. در قسمت پايانى كتاب نظرات دانشمندان و علماء شيعه درباره عدم تحريف قرآن ذكر شده است.

در موضوع قیام حسینی غالب اهل سنت جزء موافقان و تأیید کنندگان قیام حسینی هستند و بر این باورند که قیام امام حسین (ع) و خاندان و یارانش بر حق و صحیح بوده است. از بین قدمای این گروه می توان به ابن عماد، تفتازانی، ابن جوزی و... و در سده اخیر به نواندیشان اهل سنت اشاره کرد. البته می توان عده ای دیگر که راه میانه در پیش گرفته اند را تحت عنوان میانه روها یا موافقان محتاط دانست که ضمن بر حق دانستن امام حسین (ع) و قیامش، مقصر بودن یزید و نکوهش او را نمی پذیرند. هر دو گروه برای نظرگاه خود دلایلی دارند که در این مجال به بررسی و تحلیل نظر گروه اول که نظر اکثر اهل سنت است، پرداخته می شود.