جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه که پژوهشی است در زمینه بازتاب علوم قرآنی در تفسیر المیزان شامل دو بخش است: دربخش اول موضوعات وحی الهی، اعجاز قرآن، تحریف ناپذیری قرآن، جمع آوری قرآن، شأن نزول، نسخ،محکم و متشابه، تأویل، تفسیر به رأی، حروف مقطعه، وظاهر و باطن بر اساس تفسیر المیزان بیان شده و دربخش دوم مآخذ این تفسیر استخراج و معرفی گردیده است. اهم آین مآخذ عبارتند از: الاتقان سیوطی،الاحتجاج طبرسی، بحارالانوار مجلسی، تفسیر قمی، تفسیرطبری، الدر المنثور سیوطی، روح المعانی آلوسی، صحاح سته، الکافی کلینی، مجمع البیان طبرسی، المحاسن برقی،معانی الاخبار صدوق، مفردات راغب ... .

این پایان نامه با این پیش فرض که علوم قرآن در آیات قرآن به تصریح یا تلویج بیان شده اند، به انجام رسیده و شامل هشت فصل با این عناوین است: فصل اول، چگونگی اسماء و اوصاف قرآن؛ فصل دوم، چگونگی اعجاز قرآن؛ فصل سوم، نزول قرآن؛ فصل چهارم، چگونگی تحریف ناپذیری قرآن، فصل پنجم، چگونگی تفسیر قرآن؛ فصل ششم، چگونگی تأویل قرآن؛ فصل هفتم، چگونگی نسخ در قرآن؛ فصل هشتم، هماهنگی و تناسب آیات و سور قرآن.

احراز وثاقت هر متنی اعم از آسمانی و غیر آسمانی، شرط نخست برای اعتبار فهم مخاطب است. این احراز در گرو عناصری متعدد از جمله حصول اطمینان به بقای متن بدون کاهش و افزایش یا تغییر و تبدیل در اجزای آن است. وثاقت متن قرآن در مقام بقا، با سه شیوه «ابطال تغییر در متن»، «تدارک تغییر متن» و «تفکیک در اجزای متن» احراز شده است. شیوه نخست با دو اهرم ایجایی در اثبات تحریف ناپذیری قرآن و سلبی در ابطال ادله تحریف، شکل گرفته و نظریه رایج میان فریقین به شمار می آید. شیوه دوم «حجّیه بین الدفتین» را پیشنهاد می کند که در آن، احتمال تحریف متن موجود، با دستور معصومان (ع) برای رجوع به همین قرآن، تدارک می شود. در نظریه سوم وثاقت هر بخشی از قرآن به طور جداگانه و براساس نیاز مستنبط تحصیل می شود. شیوه اول و دوم پیشینه کهن دارند. شیوه سوم به طور سربسته در قرن 11 قمری مطرح شده و سپس در قرون اخیر میان برخی از دانشمندان بزرگ علم اصول بسط یافته و ارکان آن مدلل شده است. احراز وثاقت متن قرآن در میان شیوه های مذکور جز یا ابطال احتمال تغییر متن، امکان پذیر نیست و در شیوه دیگر با چالشهای جدی روبروست.

در این پژوهش روش استاد محمد صادقی در تفسیر صالفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة مورد بررسی قرار گرفته و مطالب آن در سه فصل تنظیم گردیده است. فصل اول: کلیات، که شامل دو بخش است؛ ابتدا زندگی نامة مؤلف براساس مصاحبه با خود ایشان و منابع موجود، گزارش شده و در بخش دوم منابع مورد استناد مفسر همراه با توضیحی از مهم ترین آنها و نحوة بهره گیری مفسر از این منابع توضیح داده شده، سپس توصیف مختصری از تفسیر صالفرقان ارائه گردیده است. فصل دوم: که اصلی ترین و محوری ترین فصل تحقیق است شامل سه بخش می شود؛ بخش اول مربوط به مبانی تفسیر الفرقان است و ابتدا دو واژة تفسیر و تأویل و مباحث پیرامون آن، مورد بررسی قرار گرفته و به دیدگاه مفسر در این زمینه پرداخته شده و سپس مبانی تفسیر الفرقان نظیر: حجیت ظواهر قرآن، بواطن قرآن، محوریت قرآن (عدم نیاز به بررسی سندی روایات به عنوان پیامد این مبنا شرح داده شده است)، عدم اعتماد قرآن بر باطل و عدم تواتر قرائات سبع کاویده شده است. در بخش سوم به روش تفسیری الفرقان پرداخته شده است و با توجه به عمده ترین مستندات مورد استفادة مفسر یعنی قرآن و سنت، موارد ونحوة به کارگیری این مستندات ارزیابی گردیده و به این نکته اشاره شده است که مفسر، تفسیر قرآن با قرآن را راهی برای دستیابی به نخستین معانی و مفاهیم قرآنی در چارچوب دلالت مطابقی آیه می داند و روایات به عنوان وسیله و ابزار، جهت ارائه نمونه ها ومعانی پنهان آیات و بیان مصادیق مورد استفاده قرار گرفته است. بخش سوم به گرایش های تفسیر الفرقان اختصاص دارد و مهم ترین گرایش های مفسر همچون: علمی، فقهی، اجتماعی وکلامی به پژوهش نهاده شده است. در این میان نظرات فقهی مفسر در نوع خود بدیع و تازه است. و بالاخره در فصل سوم عمده ترین مباحث علوم قرآنی در تفسیر الفرقان، مورد بررسی قرار گرفته است که عبارتند از: محکم و متشابه، اعجاز، اسباب نزول، تحریف ناپذیری قرآن، نسخ در قرآن./