جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این گفتگو، آرکون، عقل گرایی را به سه دوره تقسیم می کند. 1.عقل گرایی ارسطویی که بر پایه اصل منطقی "اجتماع نقیضین محال است" استوار است. 2.عقل گرایی دکارتی یا کلاسیک که آزاد شده از سیطرۀ جزمیت مسیحی است و در عین حال معتقد به یک سری اصول مسلم و تردیدناپذیر و استقلال ذاتی جوهری برای عقل بشری است. 3.عقل گرایی فرامدرن که شعار پایان عصر اصول مسلم و تردید ناپذیر را سر داده است در همین راستا آرکون معتقد است که ما نیز باید همین راه را برویم و در نهایت میراث خود را به بوتۀ نقد بگذاریم، نه اینکه آن را نفی کنیم. او در نقد عقل گرایی غربی می گوید آنها نیز در پیمودن مسیر خود، مرتکب خطاهای بزرگی شده اند که باید با بازنگری مجدد به اصلاح آن خطاها بپردازند.

آن ماری شیمل در سال 1922 در شهر "ارفورت" به دنیا آمد. در سال 1941 در برلین در رشتۀ دکترای فلسفه(شرق شناسی) و در سال 1951 در ماربورگ(رشته تاریخ ادیان) به اخذ دکترا نایل شد. از سال 1954 تا 1959 در دانشگاه اسلامی الهیات آنکارا به تدریس تاریخ ادیان مشغول بود.

اشعار عرفانی حضرت امام(س) از گرانبهاترین مواریث معنوی آن بزرگوار است، نسخۀ دوم دیوان آن حضرت با اهتمام مجدد نویسنده با تصحیح و تکیمل متن اشعار و فهارس به ضمیمه تعلیقات و ملحقات، فراهم آمده که عنقریب در دسترس شیفتگان عرفان علوی و شیدایان اندیشه روح اللهی قرار می گیرد.

نویسنده مقاله پیش از آنکه به بحث دربارۀ خداوند بپردازد نگاهی اجمالی به رابطه علم و دین از نظر فیزیکدانان معاصر غربی دارد و در این رابطه سه دیدگاه: 1- عدم تعارض میان علم و دین 2- اصالت علم یعنی فهم دین بر اساس علم فیزیک 3- همزیستی مسالمت آمیز علم و دین را بیان می کند. پس از آن وارد بحث اعتقاد به خدا در میان فیزیکدانان غربی می شود.

اعضا حلقه وین از جمله کسانی بودند که به روش پوزیتویسم رنگ و شکل فلسفی خاصی بخشیدند. و بعدها نیز آراء آنها به شدت مورد نقد و طرد دیگر فیلسوفان مغرب زمین قرار گرفت و نادرستی بسیاری از آن عقاید آشکار شد. هربرت فیگل (1988-1902) یکی از اعضا این حلقه است که دارای همان دیدگاه های پوزیتویستی است.

برخی از کسانی که قدرت یا فرصت تعمق در اضلال و زوایای تکنولوژی جدید را نداشته اند، به سادگی گمان کرده اند که تکنولوژی جدید و نظام تکنیکی که تکنولوژیی جدید یکی از ارکان آن است، در بطن خود معضلی ندارد، و لذا هم می توان متدین بود و هم می توان از تکنولوژی جدید کمال استفاده را کرد. مقاله حاضر در جهت ابطال این ساده اندیشی، می کوشد اولا دیدگاه مخاطبین خود را به سوی جوانب وجودی –معرفتی- اجتماعی و اخلاقی تکنولوژی جدید معطوف کرده و عدم امکان جمع فعلی آن را با دین و انسانیت بازگو کند و ثانیا راه حلی دینی برای چگونگی جمع دین و تکنیک عرضه نماید. این مقاله از دوقسمت تشکیل شده است که قسمت نخست آن را در این شماره ملاحظه می فرمایید.

آنچه پس از این خواهد آمد، گزیده ها یا فرازهایی از دیدگاههای استاد در باب "علم و دین" است. این مطلب تماما برگرفته از کتابی دربارۀ علم و دین است، که استاد در حال اتمام آن هستند و بزودی آمادۀ طبع می گردد. با سپاس فراوان از محضر ایشان که امکان استفادۀ از این اثر را برای قبسات فراهم ساختند.

کسانی چون مرحوم استاد شهید مطهری، مرحوم دکتر شریعتی و خصوصا شهید محمد باقر صدر از جمله افرادی هستند که هنوز در جامعه فکری ما افکار و دیدگاههای ایشان کمتر فرصت طرح و نقد یافته است. از این رو استخراج نگرشهای متنوع آنها، خصوصا دیدگاهها کلامی و دین شناسانه آن بزرگان و نقد و ارزیابی آنها یکی از اجزاء ضروری پرداختن به مباحث کلامی و دین شناسی در روزگار ما است. امید می بریم این نقیصه، به مرور ایّام، توسط سعی و تلاش فکری اندیشمندان این دیار، جبران شود. نوشتار حاضر نیز به نوبه خویش مدخلی در جهت شناسایی و طرح دیدگاه مرحوم شهید مطهری دربارۀ یکی از موضوعات مهم کلام جدید علم و دین است. نقد و ارزیابی این آراء. خود مقاله مستقل و مستوفایی می طلبد که در فرصت دیگری باید به آن پرداخت.

نویسنده بر آن است که علم و دین بیش از آنکه با یکدیگر در تضاد و تعارض باشند، با یکدیگر متشابهند. از این رو می کوشد، اختلافات ظاهری را بگونه ای تفسیر کند که بنوبۀ خود موجب شباهت علم و دین یاشد. از جمله تشابهاتی که برای علم و دین معرفی می کند این است که: هر دو می خواهند به درک جهان و انسان نائل شوند، هر دو به اموری معتقدند و هر دو برای یافتن حقیقت به نوعی از روش شهود و الهام بهره می برند.