جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 1358
ذهنی (پیشینی) بودن تجرد و مادیت در فلسفه صدرایی
نویسنده:
سید علی علم الهدا
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
مسئله مجرد و مادی و معیار تمایز این دو از نگاه معاصرین در حوزه فلسفه ملاصدرا، بصورت امری تشکیکی و طیف گونه مطرح می‌شود و لذا مرز عینی و مشخصی به جز قابل اشاره حسی بودن یا نبودن بعنوان ملاک تمایز مجرد و مادی تعیین نمی‌گردد. این مقاله نشان داده است در فلسفه ملاصدرا تجرد و مادیت وابسته به مراتب وجودی موجودات است. و بر همین اساس نشان داده که هر موجودی متصف به مجرد بودن و مادی بودن، بصورت توأمان می‌شود. پس مرز خارجی‌ای میان تجرد و مادیت تحقق ندارد. پس عامل اتصاف موجودات به ایندو ذهن و نوع نگاه و اعتبار کردن آن می‌باشد و لذا تجرد و مادیت وابسته به ذهن هستند و از تقسیمات پیشینی ذهن در نگاه به واقعیت (وجود) می‌باشند. و لذا تقسیم موجودات به مجرد و مادی براساس مبانی حکمت متعالیه تقسیمی سوبژکتیو است و این نوع نگاه به مسئله تجرد و مادیت، بحث‌های بنیادین دیگر مانند ربط حادث به قدیم و رابطه نفس و بدن و بقای نفس و معاد را نیز تحت تأثیر مستقیم خویش قرار می‌دهد.
صفحات :
از صفحه 311 تا 330
تحویل‌ناپذیری دو معنای «توانایی» و مسئلۀ علت ناقصه
نویسنده:
بهرام علیزاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
دو معنا از «توانایی» در سنت تفکر اسلامی رایج است. در تعریف فیلسوفان از «توانایی» مفهوم ضرورت و در تعریف متکلمان مفهوم امکان مندرج است. مطابق دیدگاه نخست، همین که فاعل در وضعیتی باشد که اگر کاری را بخواهد آن را انجام دهد و اگر نخواهد آن را انجام ندهد و نیز مانع یا رافع بیرونی او را از تحقق خواسته­اش باز ندارد، توانا محسوب می­شود. در نقطه مقابل، دسته­ای از متکلمان معتقدند که فاعل در صورتی توانا محسوب می­­شود که از «امکانِ فعل و ترک» برخوردار باشد. فخر رازی این دو تعریف را قابل ارجاع به یکدیگر می­داند. خواجه نصیر این صلح را «صلح من غیرتراضی طرفین» می­داند. او با تفکیک میان دو گونه از فاعل ـ فاعل­های امکانی و فاعل تامّ ـ مدعی می­شود که این دو تعریف در خصوص خداوند غیرقابل تحویل به یکدیگر و در مورد فاعل­های امکانی (انسانی) تحویل­پذیر به یکدیگر هستند. در این مقاله بعد از ذکر دلایل این مدعا خواهم گفت که این دو تعریف حتی در مورد فاعل‌های امکانی نیز تحویل­پذیر به یکدیگر نیستند. زیرا تنها راه حل برای جمع­پذیری این دو تعریف ـ توسل به علیت ناقصه ـ با اشکالات متعددی مواجه است.
صفحات :
از صفحه 331 تا 348
کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد
نویسنده:
الخواجة نصیر الدین الطوسی
نوع منبع :
کتاب , شرح اثر , حاشیه،پاورقی وتعلیق
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم : موسسه نشر الاسلامی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
كشف المراد فى شرح تجريد الاعتقاد(مع التعليقات)، توسط علامه حلى، به زبان عربى و در موضوع كلام اسلامى، به انگيزه حل مشكلات و باز كردن پيچيدگى‌هاى عبارات تجريد الاعتقاد خواجه نصيرالدين طوسى، تأليف شده است. تعليقات استاد حسن‌زاده آملى بر اين كتاب، در آخر آن ذكر شده است. فاضل قوشچى، در اهميت اين كتاب، مى‌گويد: اگر كشف المراد علاّمه نبود، ما نظريّات خواجه طوسى را درك نمى‌كرديم.
بررسي آراي معرفت‌شناختي ويلفرد سلرز
نویسنده:
عباسعلي اميري، محمد حسين‌زاده يزدي
نوع منبع :
نمایه مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
در طول تاريخ معرفت‌شناسي حملات فراواني به نظريه مبناگرايي شده است. به‌جرئت مي‌توان گفت که هيچ‌کدام آنها به اندازه حمله‌اي که سلرز به مبناگرايي کرده، از اهميت برخوردار نيست. در واقع سلرز با نقد «داده» و اسطوره خواندن آن، که بنيان مبناگرايي تجربي را تشکيل مي‌دهد، اساس باورهاي غيراستنتاجي را براي منتهي شدن به معرفت فرو مي‌ريزد. در پي نقدهاي سلرز به «داده» بحراني عميق دامن‌گير مبناگرايي تجربي‎مسلکان مي‌گردد که سلرز مي‌کوشد با طرح مبـاحث بديعي مانند فضـاي مـنطقي دلايل، نوميناليــسم روان‌شـناسانه و رفتارگرايي روش‌شناسـانه در معرفت‌شناسي، راه‌حل مناسبي براي بحراني که خود آن را پديد آورده بيابد. بارزترين نتيجه حملات سلرز به مبناگرايي تجربه‌گرايان نفي «آگاهي مسـتقيم» فاعل شناساست. فيلسوفان مـسلمان بر اين باورند که نفي «آگاهي مستقيم» اساس هرگونه معرفتي در فاعل شناسا را ويران خواهد کرد و دسترسي به معرفت را از جانب وي مخدوش مي‌سازد. بررسي ديدگاه سلرز در نفي «آگاهي مستقيم» و ارزيابي راه‌حل جاي‌گزين آن از اهداف مقاله حاضر است.
بررسي و نقد براهين فيلسوفان اسلامي بر ابطال مذهب ذره‌گرايي
نویسنده:
محمدمهدي کمالي، محمدمحسن کمالي
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
بحث حقيقت جسم يکي از مباحث مهم فلسفي است که ديدگاه‌هاي بسياري درباره‌اش مطرح شده است. يکي از مهم‌ترين اين ديدگاه‌ها که سابقه‌اي ديرين دارد، مذهب ذره‌گرايي است که منسوب به ذيمقراطيس است. در اين ديدگاه جسم حقيقتي متشکل از هزاران جزء ريز منفصل و جدا از هم است که قرار گرفتن آنها کنار يکديگر موجب به وجود آمدن اجسام بزرگ شده است. اين اجزاي ريز اگرچه قابليت تقسيم در وهم يا توسط عقل را دارند، ولي امکان تقسيم خارجي در آنها نيست. اين ديدگاه در تقابل با نظريه بيشتر فيلسوفان مسلمان است که جسم را نه متشکل از اجزاي منفصل، بلکه جوهري مرکب از ماده اولي و صورت جسميه دانسته، آن را امري ممتد و ذاتاً متصل مي‌دانند که قابل هرگونه انقسام حتي انقسام فکي تا بي‌نهايت است. ازآنجاکه بسياري از براهين اثبات هيولا اولي متوقف بر ابطال نظريه ذيمقراطيس و اثبات قابليت انقسام فکي در اجسام است، فيلسوفان مسلمان براهين مختلفي در رد اين نظريه اقامه کرده‌اند. در اين مقاله به بررسي و نقد پنج برهان از براهين مذکور پرداخته و در نهايت همه آنها را مخدوش دانسته‌ايم.
معرفت شناسي مفاهيم فلسفي در انديشه علامه طباطبائي و آيت‌الله مصباح
نویسنده:
زينب درويشي، محمدحسين ايراندوست، حسن معلمي
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
تحليل و بررسي معقولات ثاني از گذشتۀ دور در ميان فيلسوفان مطرح بوده است. معرفت‌شناسي مفاهيم فلسفي به بررسي نحوه انتزاع اين مفاهيم مي‌پردازد و در نوشتار حاضر، با روش توصيفي ـ تحليلي، معرفت‌شناسي مفاهيم فلسفي در انديشه علامه طباطبائي و آيت‌الله مصباح واکاوي شده است. از رهگذر اين جستار مشخص مي‌شود که علامه طباطبائي نخستين فيلسوفي است که نحوه انتزاع مفاهيم فلسفي از جمله مفهوم وجود و عدم را مطرح ساخته است. به باور وي، مفاهيم فلسفي با بهره‌گيري از علم حضوري انتزاع مي‌شوند. آيت‌الله مصباح برخلاف علامه طباطبائي، علم حضوري و تجربه دروني را براي انتزاع هريک از نخستين مفاهيم فلسفي کافي نمي‌داند، بلکه معتقد است که علاوه بر آن بايد با هم مقايسه شوند و رابطه خاصي ميان آنها در نظر گرفته شود. به باور آيت‌الله مصباح، روش علامه طباطبائي در انتزاع مفاهيم فلسفي از عموميت برخوردار نيست.
جبر فلسفي در انديشه محقق اصفهاني
نویسنده:
عليرضا کاوند، محمدعلي اسماعيلي، حسن رضائي هفتادر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
«جبر فلسفي» بيانگر جبرگرايي در سايه مسائل فلسفي همچون «تسلسل اراده‌ها»، «قاعده ضرورت سابق» و «تعلق اراده الهي به افعال ارادي انسان» است. محقق اصفهاني با ژرف‌نگري به تحليل و ارزيابي اين مسائل پرداخته و سازگاري اين مسائل فلسفي با اختيار فاعل را اثبات کرده است. از رهگذر اين جستار مشخص مي‌شود که در انديشه وي، معيار اختياري بودن فعل، مسبوقيت آن به اراده است نه مسبوقيت اراده به اراده ديگر، تا تسلسل اراده‌ها لازم آيد. قاعده ضرورت سابق نيز نه‌تنها با اختيار فاعل ناسازگار نيست، بلکه مؤيد و مؤکد اختيار اوست. اراده الهي نيز به افعال ارادي انسان، مقيد به اراده وي تعلق مي‌گيرد. در نوشتار حاضر با روش توصيفي ـ تحليلي به دسته‌بندي، تنظيم، تبيين و ارزيابي ديدگاه محقق اصفهاني در مسئله جبر فلسفي پرداخته شده است.
بررسی روش‌شناسی بنیادین و کاربردی علم اقتصاد اسلامی در مقایسه با نام‌گرایی روش‌شناختی اقتصاد متعارف
نویسنده:
محمدعلی فراهانی فرد، حمید پارسانیا، علی اصغر هادوی نیا
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
این مقاله به بررسی نام‌گرایی معرفت‌شناختی و آثار آن در علم اقتصاد متعارف می‌پردازد. نام‌گرایی تأثیراتی بر روش کاربردی علم اقتصاد دارد که تفکر فرضیه‌ای و فردگرایی روش‌شناختی از جمله آنهاست. این روش کاربردی موجب آثاری مانند شکل‌گیری نظریه جامعه مدنی، تغییر معنای عدالت توزیعی و نظریه مطلوبیت و تمرکز بر اقتصاد خرد در تحلیل‌ها گشته است. در مقابل، حکمت عملی اقتصاد اسلامی می‌تواند با بهره‎بردن از روش بنیادین حکمای اسلامی، به روش کاربردی متناسب با خود دست یابد. حکمت اسلامی به‏ویژه حکمت متعالیه با نقد نام‌گرایی، کلیات را دارای صدق و حکایت از خارج می‌داند. روش کاربردی اقتصاد اسلامی بر اساس هستی‌شناسی موضوعات شکل می‌گیرد و در هر موضوع تابع نوع هستی آن موضوع است. بنابراین تنها در موضوعات مادی که قابلیت تجربه دارد، از روش تجربی و قیاس استثنایی استفاده می‌کند و دیگر روش‌ها در موضوعات دیگر کاربرد دارد. از سوی دیگر ادله نقلی در روش کابردی اقتصاد اسلامی دارای جایگاه ویژه‌ای است. این روش کاربردی آثاری در پی دارد که شناخت جوهر انسان و ارتباط آن با کنش اقتصادی از جمله آنهاست. این نوشته با روش کتابخانه‌ای و تحلیلی انتقادی نام‌گرایی و آثار آن را در اقتصاد متعارف بررسی نمود، روش کاربردی جایگزین مناسب را برای حکمت عملی اقتصاد اسلامی پیشنهاد می‌دهد.
صفحات :
از صفحه 67 تا 101
بررسي تأثير مباني صدرالمتألهين در حل اشكالات حركت جوهري
نویسنده:
محمدجواد نصر آزاداني، مهري چنگي آشتياني
نوع منبع :
نمایه مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
اعتقاد به حرکت جوهري در عالم ماده، يکي از بنيادهاي فکري فلسفه صدرالمتألهين است. اثبات اين نظريه توسط او در قدم اول در گرو پاسخ به ادله استحاله حرکت جوهري است که عمدتاً خود مبتني بر برخي مباني مطروحه در حکمت متعاليه است. دو مبناي مهم تأثيرگذار در رفع اشکالات حرکت جوهري عبارت‌اند از وجودي شدن بحث حرکت در فلسفه صدرالمتألهين و اعتقاد به حرکت قطعيه توسط او. تحقيق پيش‌رو با توضيح اين دو مبنا، پاسخ دو اشکال برگرفته ازکلام ابن‌سينا را که عبارت‌اند از عدم بقاي موضوع و لزوم فعليت انواع نامتناهي در بين حاصرين، تبيين کرده است؛ چراکه با توجه به مباني فوق، مقوله در حين حرکت داراي يک فرد است، اما فردي ممتد و سيال به طول مدت زمان حرکت و حرکت نيز چيزي جز سيلان وجود همين فرد نيست؛ يعني فرايندي ممتد و متصل و سيال است و ازآنجاکه اتصال و پيوستگي از اموري است که ملاک وحدت شخصي هستند، حرکت خودبه‌خود يک فرايند واحد شخصي است و وحدت آن ذاتي و بي‌نياز از حافظ وحدت است، نه عرضي نيازمند حافظ وحدت. همچنين هرچند انواع ماهيت از مراحل مختلف وجود سيال از طريق بستن مرزهاي آن انتزاع مي‌شوند، اما وجود انواعِ بالفعل از ماهيات لازم نمي‌آيد؛ زيرا اصالت با وجود است و وجودِ واحدِ متصلِ تدريجي است که انواع ماهيات نامحدود بالقوه در آن حضور دارند و چون بالقوه هستند، حصر نامتناهي در بين دو حاصر پيش نمي‌آيد.
اصل عليت
عنوان :
نویسنده:
عبدالرسول عبوديت
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
قضيه «هر ممكن بالذاتي نيازمند علت است» را بايد تعبير دقيق اصل عليت به‌‌شمار آورد؛ زيرا بنا بر اصالت ماهيت، امكان ذاتي مناط نياز ماهيت به علت است و بنا بر اصالت وجود، نشانه احتياج وجود آن به علت است. اين اصل در خصوص صفات اشيا با تعبير «العرضي يعلل» بيان مي‌شود در برابرِ «الذاتي لا يعلّل» كه به بي‌نيازي صفات ذاتي شيء از علت اشاره دارد. اصل عليت خود بيان حالت خاصي از اصل امتناع ترجح بلامرجح است و به آن فرو کاسته مي‌شود؛ لذا از جهت بداهت و عدم بداهت و اثبات‌پذيري و اثبات‌ناپذيري تابع آن است، و همانند اصل مزبور بديهيِ اثبات‌ناپذير است. از اصل امتناع ترجح بلامرجح اصل ديگري منشعب مي‌شود: اصل امتناع ترجيح بلامرجح كه بيان اصل امتناع ترجح بلامرجح در خصوص فاعل مختار و افعال اختياري اوست و مانند آن بديهيِ اثبات‌ناپذير است.
صفحات :
از صفحه 1 تا 17
  • تعداد رکورد ها : 1358