جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چنانکه می دانیم پیامبر اسلام(ص) پس از بعثت حدود سیزده سال به تبلیغ دین اسلام پرداختند و علیرغم اذیتها و آزار کفار توانستند اصول اعتقادی رسالت نوین خویش را ابلاغ و مردم را هدایت بنمایند. شدت آزار کفار مکه و استقبال مردم مدینه موجب شد که پیامبر همراه تازه مسلمانان به مدینه مهاجرت کنند و حدود یازده سال نیز در آنجا به ابلاغ و اجرای احکام اسلام پرداخته و جامعه و نظام جدیدی را براساس آیین اسلام استوار سازند.

علم توسعه در دهه های بعد از جنگ دوم جهانی به عنوان یک علم جداگانه شکل گرفت. در طی 5 دهه اخیر به شاهد تحولات شگرفی در این علم بوده ایم. توسعه که در ابتدا یک موضوع تکنیکی قلمداد می شد، با کسب تجارب، از محدوده تنگ "تشکیل سرمایه" بدر آمده و با علوم دیگر انسانی ادغام شده است. بحثهای اقتصاددانان در مورد ظهور و افول توسعه، ناشی از بحرانی عمیق در این علم می باشد که بخش مهمی از آن ناشی از ارزشی شدن توسعه و تفاوتهای ساختاری کشورهای مختلف در حال توسعه است.

کتاب حاضر، به بررسی مسائل اقتصادی از دیدگاه حضرت علی بن موسی‌الرضا المرتضی (ع) اختصاص دارد که در دو بخش تنظیم شده است. در بخش نخست سه اصل مبنایی اقتصادی توحیدی از کلام حضرت امام رضا (ع) بیان‌شده و مالکیت حقیقی از آن خداوند و مالکیت مجازی و اعتباری که از سوی مالکیت حقیقی به انسان داده‌شده، توضیح داده شده است. در بخش دوم ابعاد اقتصادی اعم از تولید، توزیع و مصرف در فصل‌های جداگانه‌ای از دیدگاه امام رضا (ع) ارائه گردیده است. لازم به ذکر است علاوه بر ذکر روایات مربوطه از دیدگاه امام رضا (ع)، در اثبات این دیدگاه‌ها، از آیات قرآن مجید نیز استفاده شده است. کتاب، باهدف تحقیق تمدن اسلامی با حیات طیبه و توحیدی و اقتصاد مقاومتی در جهاد اقتصادی برای دفع و رفع جنگ اقتصادی دشمنان تهیه شده است.

نابرابری توزیع و تولید ثروت در تحقیقات متعددی مورد بحث قرار گرفته است؛ اما نحوۀ ایجاد این نابرابری‌ها و چگونگی حل این مشکل کمتر در تحقیقات مورد بررسی قرار گرفته است. در این زمینه یکی از مهم‌ترین عواملی که در پژوهش‌ها کمتر در مورد آن بحث شده است، چگونگی برخورد و حل این مشکل توسط نظام اقتصادی اسلام است. هدف این مقاله بررسی متغیرهای پیشنهادی نظام اقتصاد اسلامی در توزیع عادلانۀ ثروت و رفع فقر است. پژوهش حاضر بعد از تحلیل و بررسی خاستگاه و جایگاه فقر در ادبیات اقتصاد متعارف و اقتصاد اسلامی، به‌بررسی پارامترهای نظام اقتصادی اسلام در زمینۀ توزیع عادلانۀ ثروت و از بین بردن فقر می‌پردازد. پژوهش حاضر با کمک ‌گرفتن از روش تحلیل متون اسلامی و روش عقلی و با استفاده از تکنیک پژوهش کتابخانه‌ای انجام شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که پارامترهای پیشنهادی نظام اسلامی در سه دسته پارامترهای تأسیسی، اصلاحی و احتیاطی قرار می‌گیرند. پارامترهای تأسیسی منجر به افزایش درآمد جامعه اسلامی و توزیع عادلانۀ ثروت می‌شود، پارامترهای احتیاطی تمرکز ثروت را محدود می‌کند و درنهایت پارامترهای اصلاحی برای اصلاح عدم تعادل در توزیع درآمد و ثروت و ارتقاء شرایط اقتصادی استفاده می‌شوند. در صورت اعمال این اقدامات، مشکل فقر و توزیع ناعادلانۀ ثروت می‌تواند به‌صورت ریشه‌ای حل شود.

اسلام با تبیین سیمای حقیقی زن و زدودن غبار اوهام و خرافه، حقوق مالی فراوانی را برای وی ثابت کرد و ترسیم مالکیت مالی زن در سه فرض مالکیت اصلی، تبعی و حمایتی مهم ترین دلیل بر توجه این نظام حقوقی بر حفظ حقوق زنان است. بر اساس این ساختار حمایتی مالی، تمام دارایی های قانونی متعلق به زن (ارث، مهر، نفقه، درآمد حاصل از کسب و ...)، ملک مطلق اوست و در انجام هر گونه تصرفی در آن مختار است؛ برخلاف حقوق مالی متعلق به شوهر که فرزندان، همسر و پدر و مادر، به عنوان افراد تحت تکفل، در مصرف آن شریک هستند و حتی با ضمانت اجرای کیفری، حق مطالبه از درآمدهای مالی وی را دارند. این نوشتار درصدد است تا با مداقه در حقوقی چون ارث، دیه، مهریه، نفقه و تقسیم این حقوق در قالب سه ساختار مالکیتی، نظام حمایتی مالی از زنان در نظام حقوقی اسلام را بر اساس مستنداتی چون آیات و روایت های معصومان(ع) با تمرکز بر روایت های حضرت رضا (ع) مورد بررسی قرار دهد.

نویسنده‌ی کتاب، بندیکت کُهلر، که تحصیلات اقتصادی ـ تاریخی و همچنین تجربه‌ی بانکداری دارد در آخرین اثر خود ثابت می‌کند عناصر اصلی سرمایه‌داری مدرن که ابتدا در ونیز ظاهر شد درواقع از نهادها و رویّه‌های کسب‌وکار اسلامی اقتباس شده‌اند. ازجمله نوآوری‌های مهم مسلمانان: ایجاد نهادهای شرکت و وقف، ابداع فنون مدیریت تجاری، ریاضیات بازرگانی و اصلاحات پولی است. به ادعای نویسنده، اسلام تنها دینی است که بنیان‌گذارش کارآفرین بود و احترام به قراردادها در این دین یک واجب دینی و وظیفه‌ی مدنی شمرده می‌شد. مکه نه‌فقط مکانی مقدس، بلکه مرکزی بسیار مهم برای تجارت بود و تجربه‌ی پیامبر در تجارت، نقشی مهم در اداره‌ی موفق شهر مدینه و مذاکره و جنگ با دشمنان داشت. نویسنده با اتکا به منابع گسترده و با بیانی جذاب، خواننده را از مکه به مدینه، دمشق، بیت‌المقدس، بغداد، قاهره و سایر شهرهای اسلامی می‌بَرد و با شیوه‌های مدیریتی حاکمان آن بلاد آشنا می‌کند و سیر تحول نهادهای اسلامی و علل پیشرفت و سپس افول تمدن اسلامی را با توجه به انگیزه‌های اقتصادی تحلیل می‌کند.