جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از ديدگاه شيعه، شناخت ائمه اطهار لازم است. امروزه در دوره غيبت كبراي امام مهدي (عج) ، شيعيان بيش از هر زماني نيازمند كسب معرفت درباره آن حضرت هستند؛ به خصوص اين كه برخي افراد زمينه ساز برداشتهاي ناصحيحي شده و با قابل اثبات ندانستن وجود تاريخي امام مهدي (عج) ، اعتقاد به آن حضرت را ضروري ندانسته اند. مقاله حاضر با روش توصيفي تحليلي در صدد اثبات تاريخي وجود امام مهدي (عج) است؛ از اين رو، با ذكر شواهد تاريخي بي شماري كه در منابع شيعي و حتي غيرشيعي بر وجود تاريخي آن حضرت گواهي مي دهد، وجود تاريخي آن حضرت را اثبات كرده و ضرورت اعتقاد به وجود امام مهدي (عج) را تبيين كرده است.

يكي از نظريه هاي مطرح در موضوع فاعليت انسان، نظريه اي است كه با عنوان «تفويض» شناخته مي شود. در اين نظريه، خداوند قدرت انجام فعل را به انسان واگذار كرده است و خود در افعال اختياري انسان هيچ نقشي ندارد. اين نظريه و لوازم باطل آن با عنوان «تفويض» از سوي اهل بيت (ع) نفي شد. بنا بر مشهور، ديدگاه معتزله در مسئله فاعليت انسان همين نظريه تفويض است. شواهد باقي مانده از آثار معتزله هم اين شهرت را تاييد مي كند. چندي پيش در مقاله اي دلايل انتساب تفويض به معتزله مورد ترديد قرار گرفت، اما بررسي مجدد شواهد و مستندات باقي مانده نشان مي دهد ديدگاه معتزله، همان تفويض مورد نهي در روايات اهل بيت (ع) است.

هدف اين پژوهش تلاش براي حل مسئله «خاستگاه درد و رنج» به عنوان يكي از شرور، از ديدگاه قرآن، تورات و انجيل با رويكردي تطبيقي است. روش اين تحقيق، جستار كتابخانه اي به شيوه تطبيقي است. نتيجه حاصل آمده آن كه از ديدگاه متون ابراهيمي، منشا و خاستگاه شر و رنج ، گرچه دارا ي اشتراكاتي اساس ي مث ل ماهيت زندگي انسان و گنا ه است، ليكن داراي اختلافاتي به ويژه از نظرگاه انجيل مي باشد؛ از جمله اين كه تورات نقش اول را در فرآيند پيدايش شرور به گناهان مي دهد؛ ولي انجيل با پيش كشيدن رنج ها و مصائب مسيح به عنوان فديه گناهان نوع انسان، رنج را با حضرت عيسي معنا كرده، آن را به عنوان يك نعمت ياد مي كند و پيروان خود را رنج مسلك معرفي مي كند. ازنظر قرآن هم، سرچشمه اصلي شرور عبارت است از ماهيت زندگي بشر، گناه، امتحان و شيطان.

طبق باورهاي هندو، پس از گذشت چند دوره از زمان، دوره اي به نام «كلي يوگه» (آخرين مرحله از زمان) فرامي رسد و ظلم و شرارت بر عدل و نيكي غلبه مي كند. در اين دوره، يك منجي به نام «كلكي اوتاره» ظهور خواهد كرد و عليه ظلم و شرارت وارد نبرد شده و با نابود كردن بدكاران، جهان را دوباره از عدل و نيكي پر مي كند و زمينه ورود بشريت به دوره اي جديد از ترقي و پيشرفت را فراهم مي سازد. البته موعودباوري در دين هندو منحصر به انگاره «كلكي» نيست و با توجه به اينكه افرادي در قرون اخير پيدا شده اند و خود را منجي موعود معرفي كرده اند، به نظر مي رسد مفهوم «منجي» نزد هندوها تحت يك گونه شناسي قرار گرفته است. در اين مقاله، ضمن بررسي مفهوم «اوتاره» و همچنين گونه شناسي موضوع منجي موعود در متون هندويي و بيان تاثيرگذاري اين عقيده بر فرهنگ و جامعه هندو، ديدگاه هاي برخي از انديشمندان را در تطبيق او بر شخصيت هاي مختلف نيز، به ويژه بر پيامبر اسلام مورد نقد و بررسي قرار خواهيم داد.

فاعليت انسان و چگونگي ارتباط آن با اراده الهي از ديرباز مورد توجه متكلمان و فيلسوفان بوده است. متكلمان اهل سنت با مباني گوناگون، گرايش هاي جبرگرايانه يا تفويضي را در قالب تقريرهاي مختلفي تبيين كرده اند. اين مقاله با بررسي اين گرايش ها در تلاش است ميزان هم خواني آن ها را با نظريه «امر بين الامرين» روشن سازد. هرچند قرائت هايي كه به صراحت از جبر يا تفويض حمايت مي كنند، هيچ گونه قرابتي با نظريه امر بين الامرين ندارند، اما تبيين برخي متكلمان اگرچه بر فاعليت انسان تاكيد دارد، نهايتا اين تفاسير يا به جبر انجاميده، يا آن كه تبيين آن ها عقيم و بي نتيجه مانده است. تفسير برخي متكلمان ديگر اهل سنت نيز، چيزي جز تناقض گويي نيست، زيرا فعل انسان را هم مخلوق خداوند مي دانند و هم تاكيد مي كنند خود فعل خدا نيست.

اين نوشتار به بررسي حجيت خبر واحد در فروعات اعتقادي مي پردازد. و از آن جا كه حجيت خبر واحد حجيتي تعبدي است و جعل آن، نيازمند اثر شرعي است، تلاش مي كند به اين پرسش پاسخ دهد كه آيا اثر شرعي - وجوب ايمان و عقد القلب نسبت به حجيت اين دسته از روايات وجود دارد تا اين روايات به لحاظ آن اثر حجت باشد؟ براي اين منظور، ماهيت و شروط ايما ن و نيز ادله كلام ي وجوب ايما ن در فروعات اعتقاد ي بررسي مي گردد. اين بررسي ها وجود اثر شرعي را نسبت به روايات اعتقادي نفي مي كند و نشان مي دهد تحقق ايمان مبتني بر وثوق شخصي وجداني است، در حالي كه حجيت خبر واحد مبتني بر وثوق نوعي است. از سوي ديگر، بر اساس ادله كلامي در فروعات اعتقادي، اعتقاد تفصيلي لازم نيست؛ علاوه بر آن كه، اعتقاد بر اساس ادله ظني خلاف احتياط است.