جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نگرش اسلام به جوان و دوران جوانی، نگرشی مبتنی بر واقعیت است. این نگاه واقع بینانه تصویری کامل از ابعاد و زوایای وجودی انسان در دوره جوانی به تصویر می کشد، به گونه ای که نقاط مثبت و منفی ویژگی هایی انگاشته شده است؛ بدین معنا که اسلام برخی ویژگی هایی را که ما نسبت به آن ها ارزش داوری منفی داریم، مقتضای دوره جوانی و حتی لازم? آن می داند که البته باید هدایت و تربیت شود؛ این ویژگی ها مقطعی و عرضی است و چنان نیست که همیشگی و تا آخر عمر با جوان همراه باشد. از منظر آیات و روایات ویژگی های دوران جوان که عبارتند از: 1.ضمیری بسیار پذیرا و مستعد 2.تنش های روانی شدید 3. گرایش به دین و معنویت 4. جوانی سرشار از نیروهای جسمی 5.جوان، بر خوردار از استعدادها و توانایی های عقلی و ادراکی زیاد 6.جوان و علم و دانش اندک 7.حساسیت و زودرنجی جوان 8. زیبا خواهی و زیبایی جویی جوان9 و10. استقلال خواهی و مشارکت جویی جوان 11.نرم دلی و انعطاف پذیری جوان 12.آرزومندی جوان تبیین شده است و سعی بر آن بوده شناخت و معرفت نسب به جوانی و دوران جوانی ایجاد شود تا بتوان برنامه ریزی صحیحی انجام شود. در بیان موانع رشد و تربیت دینی در دوران جوانی به دو حوزه بسیار مهم اشاره شده است. الف:عوامل محیطی (شامل: خانواده، دوست، اجتماع، سیاست، اقتصاد و محتوای آموزش اعتقادی و روند بستر اخلاقی پیرامون جوان) ب:عوامل فردی (شامل: سعی و کوشش، تقوا، انجام واجبات و تکالیف الهی، دوری از دام های شیطان، دوری از رزائل اخلاقی همچون غفلت، آرزهای دراز، غرور، لجاجت، حب دنیا، تکبر، سوئ ظن، عجله، تعصب بی اساس). با فرض موضوعات مطروحه و آشنایی کامل و وافی مربی نسبت به متربی می توان از ابزارهایی همچون.1- الگوپذیری و محبت خدا و رسول و اهلبیت بهترین روش جذب و تربیت جوان 2- خیرخواهی، محبت به جوان در دعوت و تربیت جوان 3- محیط تربیتی نشاط آور، جذاب و سالم باید باشد 4- ایجاد گروه های دوستی سالم 5- نقش تربیتی قرآن و عبادات 6- تکریم شخصیت7-ایجاد قوای تعادلی. در جذب و تربیتی جوانان بهره جست.

عنوان پژوهش حاضر، «بصیرت دینی در آموزه‌های علوی» است. در این تحقیق جایگاه و اهمیت بصیرت از دیدگاه حضرت امیر (سلام الله علیه)، عوامل و آثار نیک بصیرت و همچنین مبانی جهل و کوته بینی و پیامدهای ناگوار آن مورد بررسی دقیق قرار گرفته است.بیانات امیر المومنین (علیه السلام) مبین آن است که اهل بصیرت فریفته دنیا نشده و با نگاه نافذ و بصیر به باطن آن نگریسته و با نگاه مقدمی به دنیا در جهت آخرتشان از آن بهره می-گیرند. ارزش انسان وابسته به علم و معرفت و آگاهی است و ایمان ملازم با بصیرت، برای مومن کارساز است.از دیدگاه حضرت «تقوی»، «زهد»، «عبرت»، «تفکر» منشا تعمیق بینش و آگاهی است و «دنیا طلبی»، «آرزوهای دور و دراز»، «هوا پرستی» منشا جهل و بی‌خبری و کوته بینی می‌باشد.از نتایج ارزشمند بصیرت «عبرت آموزی»، «عزت آفرینی»، «آسان شدن دشواری‌ها»، «تشخیص حق و باطل» و «شجاعت و پایداری بر حق» است و در مقابل از پیامد‌های مهلک عدم بصیرت «تردید»، «گمراهی»، «فتنه» و «سستی در تبعیت از فرامین خدا و رهبران الهی» می‌باشد.بررسی و تحلیل داده‌های تحقیق نشان می‌دهد که بصیرت در دیدگاه علی (علیه السلام) جایگاهی ممتاز در زندگی آدمی و جامعه دینی دارد و موجب تعالی و کمال دیدگاه انسان نسبت به خود و خالق و هستی می‌شود و تسریع و شتاب حرکت در مسیر حق را میسر می‌سازد. و فقدان این بینش باعث تزلزل و تردید و گمراهی گردیده و در نهایت زمینه بروز فتنه و حاکمیت نفاق و دورویی را در جامعه فراهم می‌آورد.

از آن‌جایی که انسان ذاتاَ همواره در فكر جلب لذّت و نعمت است و در انديشه‌ی دفع الم و نقمت؛ وقتي به پاداش و کیفر الهي ايمان می‌‏آورد و به این باور می‌رسد که پاداش و کیفر الهی در تمام مراحل زندگی و پس از دنیا و به طور اتمّ و اکمل در آخرت وجود دارد، دیگر ممکن نیست بی‌تفاوت از كنار این مسائل بگذرد. زیرا که همان غرايز و نيروهايي كه آدمي را در مورد جلب منافع و دفع مضار دنيوي به فعاليت وا‌مي‏دارد، در زمينه‌ی نعمت و نقمت آخرت نيز همان نيروها منشأ فعاليت‏اند.در این تحقیق سعی شده به سؤال‌ها يا شبهاتي كه در ذهن بسياري از افراد در خصوص زمان، مكان، كيفيت و نوع پاداش و كيفر الهي مطرح است، پاسخي كه مبتني بر آيات قرآن كريم و روايات ائمه معصومين عليهم السلام باشد، داده شود و با نگاه قانون‌مند به مسئله پاداش و كيفر الهي و كشف نظام مطرح شده در قرآن كريم در اين زمينه به بررسی این مسئله پرداخته شده است.در این راه، نظام پاداش و کیفر الهی در دنیا به صورت همه جانبه و نظام پاداش و کیفر پس از دنیا مرحله به مرحله بررسی شده است.از آن‌جا که خدای رحمان به اقتضای حکمت و عدالتش انسان و جهان را بیهوده نیافریده و مؤمنان و ظالمان با هم برابر نیستند، پس پاداش و كيفر الهي هم در دنيا و هم پس از دنیا و در آخرت در جریان است و پاداش و کیفر در دنیا هم شامل امت‌ها و هم شامل فرد فرد انسان‌هاستو از آن‌جا که جهان آخرت دو جنبه‌ی روحانی و جسمانی دارد، پاداش و کیفر در جهان آخرت هم هر دو جنبه رادر بردارد، ولی در این نظام، رحمت الهی بر غضب او غلبه دارد و شفاعت نیز شامل حال افرادی که شایستگی آن را دارند، می‌شود.

یکی از مهم ترین ارکان معنویت در انسان مومن، خودسازی و پشت سرگذاردنِ مقامات سیر الی اللهاست که با عبادت و بندگی خالصانه خالق هستی میسر میباشد.انسان در اثر قرب به پروردگار چنان اطمینان مییابد که جز به خداوند نمیاندیشد. در این حال او همه چیز را مقهور و مغلوب اراده الهی میداند، به همین جهت رنج و آسایش، فقر و غنی یا بیماری و سلامتی آرامش او را بر هم نمیزند و خود را تسلیم فرمان پروردگارش میکند. قرآن کریم میفرماید : ?یا أیَّتُهَا النَّفسُ المُطمَئِنَّه إرجِعِی إلیَ رَبِّکِ راضیهً مَرضیهً? ، یعنی: «اى نفس مطمئنّه، خشنود و پسندیده به سوى پروردگارت بازگرد». در مراحل رشد، مرحله «رضا» آن جا است که بنده نه تنها بکوشد خداوند خشنود شود، بلکه خود نیز از قضا و قدر الهی راضی باشد و هر چه او مقدر میدارد، به جان بپذیرد. مرحله رضا پایان این راه نیست زیرا انسان هنوز بر خویشتن خویش استوار است و میگوید: «پسندم آن چه را جانان پسندد». یعنی خواست خداوند بر میل من است و میل من بر خواست خداوند است.بالاتر از رضا، مرحلهای است که بنده میل خود را نبیند و همه وجودش خواست خداوند باشد که همان مقام «تسلیم» است. در بین همه مقامات سیر الی الله، دو مقام پیاپی رضا و تسلیم، جایگاهی ویژه دارند، این دو مقام وصف دو گام وصل است، از خودگذشتن و به او رسیدن، تمام شدن نفس و آغاز روح است. با توجه به اهمیت و نقش مقام رضا و مقام تسلیم در راه قرب به خداوند، این پژوهش با عنوان «مقام رضا و تسلیم در آیات و روایات» در چند بخش گردآوری شده است که تقدیمخواهد شد. شامل پنج بخش به شرح زیر است:بخش اول: کلیات تحقیق،بخش دوم: جایگاه رضا و تسلیم در قرآن و روایات،بخش سوم: روش تحصیل رضا و تسلیم،بخش چهارم: آثار و برکات رضا و تسلیم،بخش پنجم: موانع نیل به مقام رضا و تسلیم.ضمنا هر بخش به تناسب از فصولی تشکیل شده است.با همه تلاش و مراقبتی که در تدوین این پژوهش صورت گرفته است، بیشک کاستیهایی بر جا میماند، با این وجود امید داریم مورد قبول درگاه حق قرار گیرد.

امامت یکی از اصول اعتقادی شیعیان و از ارکان دین می باشد. قرآن کریم منبع مناسبی برای شناخت مقام امام بوده و ائمه اطهار(ع) در موارد بسیاری با استفاده از آیات قرآن به اثبات کمالات خویش پرداخته اند. در روایات تأویلی، آیات فراوانى بر مقامات ایشان تطبیق شده است .غالب فرازهایی از قرآن که بر اساس روایات تأویلی به مقام امام اشاره دارد حاوی کلماتی می باشند که با مفهوم هدایت ارتباط مستقیم دارند. هدایتی که منصب امام است راهنمائی محض نبوده و به معنای هدایت و ایصال به مطلوب به صورت ایصال تکوینی است. قرآن بر طریقیت امام در سیر و سلوک به سوی معبود تأکید داشته و صراط در اغلب آیات به ائمه و امیرالمومنین(ع) تعبیر شده است . امامت و ولایت، همان صراط مستقیمی است که خداوند برای بندگی خود گشوده است. سرنوشت انسان و خوشبختی یا بدبختی ابدی هرکس در گرو ارتباط با امامش می باشد که نشانگر اهمیت و تأثیر بى‏بدیل پیشوایان در زندگى و سرنوشت انسان در سراى جاودان آخرت مى‏باشد.

پیامبر گرامی اسلام(ص) به فرمان خداوند در یک شب از مسجد الحرام به مسجد الاقصی آمد و از آن جا به آسمان‌ها عروج کرد و آیات الهی را مشاهده نمود. این حادثه که در فرهنگ اسلامی از ان به معراج تعبیرگردید از جمله رخدادهای پر ارج زندگی پیغمبر اسلام به شمار میرودکه از همان ابتدای وقوعش اندیشه و ذهن همگان را به خود معطوف گردانید. قرآن کریم در دو سوره اسراء و النجم صراحتاً در این باره سخن گفته است.

شکر واژه ای آشنا وقریب است . زیرا این واژه هم برای خداوند وهم برای مخلوقات بکار رفته وخداوند درقرآن صفت شکور را به خود وبندگان شاکر خود اختصاص داده است. شکر گزاری درمقابل احسان معناومفهوم پیدا می کند. برای شاکر بودن باید معرفت حقیقی نسبت به نعمت ونعمت دهنده داشت .از این رو هم خداوندوهم انسان بعنوان نعمت دهنده تلقی شده اند.زیرا انسان نیز با واسطه گری خود ازطرف خداوند حامل فیو ضاتالهی است و وظیفه نعمت رسانی، اعم ازمادی و معنویرا به عهده دارد . بنا براین تشکر از مخلوق درواقع شکرازخداست . شکرگزاری آثار وپیامد های فراوانی دارد. این تحقیق معانی شکر را ازدیدگاهقرآن واحادیث ولغویین ومفسرین ومتکلمین وعرفا مورد بررسی قرارداده است.معنی شکردراین رساله ازمیان متون مختلف مانند قرآن وروایات وکتب اخلاقی شیعه از قدیمی ترین تاعصرحاضر باتحلیل محتوایی کتب صورت گرفته ودر این میان به کتب اهل سنت نیز نیم نگاهی داشته است. دراین پژوهش آثار وپیا مد های شکر گزاری از دو جنبه دنیوی واخروی مورد توجه قرار گرفته است .جنبه دنیوی شکر گزاری شامل آثار مادی وآثار معنوی است .مهم ترین آثار آن که حاصل نتایج این رساله بوده بدین قرار است. وفورو بقای نعمت، هدایت به صراط مستقیم، تقوا مداری، محبت، امیدواری، دوری ازمحرمات، انفاق وافزایش ظرفیت هایبشری و...که این رساله به آن پرداخته است .از جهت اخروی نیز شکر گزاری آثاری رابرای فرد به همراه دارد، ازجمله رضای الهی، تخفیف در روز جزا و درنهایت دخول در بهشتکه پاداش شاکرین واقعی است، در این رساله تبیین شده است .

قرآن تنها سند سالم وحیانی از جانب خداوند در دست بشریت است؛ که از گزند حوادث زمینی و آسمانی محفوظ مانده است. از این رو، نقد دلایل ادعای وقوع تحریف در آن، نزد مسلمانان اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا این ادعا با حجیت ظواهر قرآن - اعم از لفظ و معانی آن- ارتباط مستقیم پیدا می‌کند؛ به همین دلیل، از قرون اولیه ظهور اسلام تاکنون مورد توجه اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است.علمای اسلامی عموماً در طول تاریخ، خود را موظف به اعلام موضع در این باره کرده اند؛ زیرا روایات قابل توجهی در منابع روایی و تفسیری فریقین حکایت از وقوع تحریف در قرآن می‌نماید. علمای متأخر و متقدم تشیع با بررسی دقیق سندی و متنی روایات تحریف که بعضاً در کتب معتبر روایی نیز نقل شده است، روایات ضعیف السند را طرد و رد نموده و روایات صحیح را به معانی مختلف توجیه و تأویل کرده‌اند تا چهره تابناک قرآن کریم را شبهه تحریف در الفاظ آن پاک نمایند.یکی از مهمترین توجیهات آنان درباره روایات تحریف، آنها به " تحریف معنوی قرآن " است. قائلین به تحریف معنوی هر چند توانسته اند چهره قرآن را از شبهه تحریف لفظی پاک نمایند، امّا تحریف در معنا را برای قرآن طرد نکرده‌اند.در این تحقیق با بررسی لغویی و اصطلاحی و پیشینه تحریف در متون اسلامی و بررسی محتوای روایات تحریف و روایاتی که پیرامون مصحف امیرمومنان علی7 به دست ما رسیده است به این نتیجه رسیدیم که: معنای تحریف در این روایات اهل بیت:، تحریف معنوی در مصحف کنونی نبوده؛ بلکه این روایات حکایت از تحریف به کاستی در " وحی بیانی قرآن" دارد؛ که به همراه وحی قرآنی بر رسول اکرم‌6 نازل شده است. وحی بیانی عبارت است از: تفسیر و تأویل و بیان آیات که همانند قرآن بر پیامبر اکرم6وحی شده است.بنابراین اظهارات مکرر اهل بیت :نشان از وقوع تحریف به کاستی از حیث معنا و مفهوم آیات قرآنپس از رحلت رسول اکرم6دارد. اما وحی قرآنی که همین مصحف کنونی است از حیث لفظ و معنا از تحریف مصون مانده است.در نتیجه در قرآن تحریف معنوی از طریق تفسیر به رأی یا هر روش دیگری صورت نپذیرفته؛ و منظور از تحریف در روایات تحریف نما ناظر به حذف وحی بیانی از قرآن است.

اهل بیت (علیهم السلام) به شهادت قرائن عقلی و نقلی فراوان، وارثان حقیقی علوم و معارف قرآن و رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) به‌شمار می‌روند. در پاره‌ای روایات شیعی، اهل بیت (علیهم السلام) با وصف «أمراءُ الکلام» ستوده شده‌اند. از آنجا که فهم معانی کلام به فهم کلمه یا کلمات وابسته است، دقت‌نظر و کاوش در دیدگاههای تفسیری اهل بیت (علیهم السلام) در تبیین معنا یا معانی مفردات (تک‌واژگان) قرآنی از اهمیت بسزایی در تفسیر قرآن برخوردار است. نگاهی به تفاسیر روایی و دیگر مصادر حدیثی شیعه، به خوبی، از گستردگی و تنوّع دیدگاههای اهل بیت (علیهم السلام) در تفسیر مفردات قرآن کریم پرده برمی‌دارد. اهل بیت (علیهم السلام)، در تفسیر و تبیین واژگان قرآن به برخی اصول تفسیری توجه داشته و از روشهای گوناگونی بهره برده‌اند؛ برخی اصول تفسیری اهل بیت (علیهم السلام) در تبیین مفردات قرآنی عبارتند از: 1ـ توجه به قرآن به عنوان مصدری مهم در فهم معنای واژگان قرآن 2ـ پایه‌گذاری اصل سیاق در تفسیر 3ـ در نظر گرفتن سطح فهم مخاطب 4ـ توجه به مفاهیم و کاربردهای عرفی و مسائل زبانی لغت عرب... برخی روشهای اهل بیت (علیهم السلام) در تفسیر مفردات قرآنی نیز عبارتند از: 1ـ روش تأویلی 2ـ روش مصداقی 3ـ روش تفسیر (بیان) ظاهری 4ـ روش توسعه یا تضییق معنا و.... نسبت‌سنجی و مقایس? اصول و روشهای تفسیری اهل بیت (علیهم السلام) با عالمان لغت نشان‌دهند? آن است که پاره‌ای اصول تفسیری اهل بیت (علیهم السلام) با عالمان لغت مشترک بوده، اما در برخی اصول تفسیری، اهل بیت (علیهم السلام) با عالمان لغت اختلاف دارند. در روشهای تفسیری نیز اهل بیت (علیهم السلام) افزون بر روشهای عالمان لغت، 4 روش تفسیری اختصاصی و منحصر به‌ فرد دارند که عبارتند از: 1ـ روش تأویلی 2ـ روش توسعه یا تضییق معنا 3ـ روش غایی (بیان کارکرد) 4ـ روش تصویری (تجسیمی). این پژوهش در صدد آن است که ضمن بررسی و تبیین معانی و مقاصد مفردات قرآن در میراث تفسیری اهل بیت (علیهم السلام)، اصول و روشهای تفسیری اهل بیت (علیهم السلام) در تفسیر مفردات قرآن را با اصول و روشهای واژه‌پژوهان کهن عرب (همچون: عبدالله بن ‌عباس، مجاهد بن جبر مکّی، زید بن علی (ع)، مقاتل بن سلیمان، خلیل بن احمد فراهیدی، فرّاء، ابوعبیده و...) بررسی و تحلیل نماید. بر پای? نتایج این پژوهش، پشتوان? الهی و غیبی دانش اهل بیت (علیهم السلام) و گذر از مرزهای معنایی واژگان و انتقال آموزه‌های معرفتی، اخلاقی، تربیتی و سیاسی و در نظر گرفتن سطح فهم مخاطب از آشکارترین شاخصه‌های برتری اهل بیت (علیهم السلام) بر عالمان لغت در تفسیر مفردات قرآن به‌شمار می‌رود.کلیدواژه‌ها: مفردات قرآن، اهل بیت (علیهم السلام)، اصول تفسیری، روشهای تفسیری، لغت عرب، واژه‌پژوهان عرب

قرآن کریم در جامعه ای نازل شد که گرچه فرهنگ هایی مطابق با ارزش های انسانی در آن یافتمی شد، امّا بسیاری از آداب و رسوم و فرهنگ های حاکم بر آن جامعه، منحط و بی ارزش و یا تحریف شده از اصل خود بودند. لذا از آن جا که قرآن کریم در اندیشه تصحیح زندگی انسان و رساندن او به کمال بود، به طور طبیعی به فرهنگ های حاکم بر جامعه نیز نظر داشت و به چهار طریق فرهنگ ستیزی، اصلاح فرهنگی، فرهنگ پذیری و جایگزینی فرهنگی به مواجهه با آن ها پرداخت.امّا همین توجه قرآن به فرهنگ های زمانه نزول، باعث شد تا گروهی از خاورشناسان و نیز برخی پژوهشگران مسلمان، قرآن را متأثّر از فرهنگ عصر جاهلیت و تورات و انجیل بدانند تا از این طریق الهی بودن قرآن را مخدوش کنند و قرآن کریم را ساخته دست پیامبر(ص) معرفی نمایند. مهم ترین دلیل آن ها بر این مدّعا وجود تشابهات و همخوانی هایی میان قرآن و کتاب مقدّس است؛ غافل از این که اگر هم تشابهی میان قرآن و کتاب مقدّس باشد، به دلیل وجود منشأیی واحد برای هر دوی آن هاست. به علاوه این که قرآن کریم در بسیاری از مسائل عقیدتی و تاریخی با کتاب مقدّس تفاوت دارد و این تفاوت، خود دلیلی است بر عدم تأثیرپذیری قرآن از کتاب مقدّس.دلیل این پندار خاورشناسان نیز اتّکا بر پیش فرض هایی اثبات نشده است. پیش فرض های آن ها عبارتند از: با سواد بودن پیامبر اسلام(ص)، وجود ترجمه عربی کتاب مقدّس در زمان بعثت، آموختن مضامین کتاب مقدّس از طریق سماع و آموختن مضامین کتاب مقدّس از طریق معلّم که در این تحقیق، به نقد تفصیلی این چهار پیش فرض پرداخته و به نادرستی آن ها پی بردیم.