جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در اغلب آثار ادبی (منظوم و منثور)، دنیا و زندگی دنیوی یکی از موضوعات مهم را تشکیل می دهد. موضوعاتی نظیر پیروزی و شکست، صداقت و نیرنگ، ذلت و بزرگ منشی، تحول و ایستایی، بندگی و آزادگی، جود و بخل و ... ابعاد مختلف زندگی دنیوی از چشم شاعران است. شاید بتوان گفت که موضع انسان نسبت به دنیا و طرز نگرش وی به زندگی دنیوی، این مفاهیم را در شعر و نثر ادبی پیش کشیده است. از این رو مطرح بودن این قضایا در ادبیات بر کنار از زمان خاصی است و می تواند در همه زمانها مصادیق آن یافته شود. انتخاب شعر زهیر به عنوان شاعر حکمت جاهلی و مقایسه او با شاعرانی که قرنها با او فاصله زمانی دارند – یعنی شاعران معاصر - نشان دهنده این کلیت است.

هدف این مقاله تبیین مناسبات دنیا و آخرت و تعیین دلالت های تربیتی آن است. این رویکرد می تواند نگریستن به رابطه دنیا و آخرت و تنظیم عملکرد و رفتارهای فردی و اجتماعی در جهت حیات طیبه را تحت تاثیر قرار دهد. برای تبیین چگونگی نسبت دنیا و آخرت، ماهیت این دو بررسی و آشکار شد که دنیا و آخرت از یکدیگر قابل تفکیک نیستند .جدا انگاری زمانی به وجود می آید که ماهیت اصلی حیات دنیوی و اخروی شناخته نشود .برای تبیین چگونگی حرکت در دنیا و رسیدن به حیات طیبه نیز با توجه به تجزیه و تحلیل سوال نخست، اصولی تعیین شد. نگرش صحیح به دنیا، باور به برتری آخرت بر آن، نیرومندسازی اراده، تقویت حس کرامت و محاسبه خود از جمله این اصول است. برای استنتاج دلالت های تربیتی از روش توصیفی و تحلیلی استفاده و به وسیله استدلال عقلی دلالت هایی تعیین شد. چند هدف تربیتی از قبیل شناساندن ماهیت دنیا به افراد، توانایی عمران و آباد کردن دنیا، آگاهی از رابطه حقیقی دنیا وآخرت، تقویت روحیه صبر و پایداری و یادگیری سبک زندگی مهم ترین هدف های تربیتی را تشکیل می دهد. در پایان نیز پیشنهاد های کاربردی ارائه شده است.

ترس از مرگ دلایل گوناگونی دارد؛ زیرا مرگ امری مجهول است که هیچ کس نه آن را شناخته و نه تجربه کرده است. مرگ تنها چیزی است که انسان ها را با هم برابر و یکسان می کند و برای هیچ کسی استثنا قائل نمی شود. انسان ها از مرگ می ترسند؛ زیرا به جهان آخرت اعتقاد دارند و در آنجا باید نتیجه اعمالشان را ببینند. چون انسان ها زندگی جاوید را با دنیای زودگذر معامله کرده اند و در آنجا توشه ای ندارند، ناگزیر از مرگ می ترسند. انسان از مرگ می ترسد؛ زیرا تنها می میرد. اگر در اینجا افراد زیادی اطراف او را گرفته بودند، هنگام مرگ تنهاست و باید به تنهایی رخت از این جهان بربندد. در این میان سست بودن ایمان، کم بودن زاد و توشه، درازی راه و ناتوانی انسان از رویارویی با خداوند خود، بر این ترس و نگرانی می افزاید. اما از دیدگاه عطار راهی برای غلبه بر این ترس وجود دارد و آن، توجه به این نکته است که زندگی این جهان به منظور آمادگی برای آن جهان است و معنا و ارزش آن در همین است. نگرش عطار به مرگ با انسان های عادی متفاوت است؛ مرگ برای محب حق بیشتر جان فشانی عاشقانه است؛ پلی است که معشوق را به عاشق می رساند. در این پژوهش تمام آثار عطار از این دیدگاه بررسی شده است.

در اخلاق و تهذيب نفس عواملي وجود دارند که سالک را در طي مسير کمال کمک مي‌کنند موانعي وجود دارند که جلوي سلوک سالک را مي‌گيرند و خود اين موانع شدت و ضعف دارند. يکي از قوي‌ترين و مهلک‌ترين موانع براي طي مسير بندگي عبارتست از غفلت، عرفا در عرفان و سلوک عملي، اولين منزل را يقظه مي‌دانند و اين بدان معناست که اولين گام در حرکت و سلوک رهايي از دام غفلت است بررسي غفلت از منظر حضرت امير المؤمنين علي بسيار حائز اهميت است. در ديدگاه اميرالمؤمنين غفلت از موانع اساسي و يکي از عوامل بنيادين انحراف در طي مسير کمال به حساب مي‌آيد که مانع رشد انسان در مسير بندگي و قرب الهي مي‌گردد و با گذر از اين مانع اساسي بوسيله بيداري، مي‌توان راه کمال را با توکل بر حق تعالي پيمود و به هدف خلقت که قرب الهي است نايل گرديد و حضرت علي به همان نسبت که خطر غفلت و عواقب آن را هشدار مي‌دهد راه نجات از غفلت را نيز تبيين مي‌نمايد تا کساني که گرفتار غفلت شده‌اند از اين وادي ضلالت رهايي يابند. يعني هم درد را بيان مي‌کند و هم درمان را ارائه مي‌نمايد.

چکیده پژوهش حاضر، به منظور بررسی رابطه دنیا با برزخ و قیامت، انجام گرفته است. براساس دیدگاه دو تن از اندیشمندان بزرگ علامه‏طباطبایی و شهیدمطهری، پذیرش این رابطه، منوط به باقی ماندن روح انسان بعد از مرگ است. چون انسانی که در دنیا زندگی می‏کند و می‏میرد روحش باقی می‏ماند و وارد برزخ و بعد وارد قیامت می‏شود تا به نتیجه هر آن‏چه که در دنیا انجام داده است برسد. با توجه به اهمیت این مساله و بی‏اطلاعی مردم نسبت به آن، پژوهش حاضر در نظر دارد به بررسی رابطه جدایی‏ناپذیر دنیا با برزخ و قیامت بپردازد. روشی که در این رساله به کار گرفته شده کتابخانه‏ای است و اطلاعات از طریق فیش برداری گردآوری شده و سپس به تبیین و تحلیل مطالب آن‏ها پرداخته شده است. با تطبیق و بررسی نظرات این دو اندیشمند بزرگ درباره رابطه دنیا با برزخ و قیامت می‏توان به این نتیجه رسید که بین دنیا با برزخ و قیامت رابطه‏ای حقیقی وجود دارد به این صورت که رابطه بین آن‏ها از قبیل رابطه بین پدیده‏ها نیست که اگر پدیده‏ای در دنیا زیبا باشد در برزخ و قیامت هم زیبا باشد، بلکه آن‏چه موجب نعمت یا عذاب انسان در برزخ و قیامت می‏شود اعمالی است که انسان با اختیار خودش در دنیا انجام داده است چون هر عملی که انسان در دنیا انجام می‏دهد چیزی را برای خودش به عالم دیگر می‏فرستد البته به هر صورتی که در دنیا بوده است، یعنی اگر انسان در دنیا به طرف زینت‏های دنیوی رفته باشد و به امور مادی دلبسته باشد به دلیل رابطه حقیقی که دنیا با برزخ و قیامت دارد، در برزخ و قیامت هم در عذاب زندگی می‏کند چون اعمالی ندارد که به آن تکیه کند، اما اگر در دنیا به خداوند ایمان داشته باشد در برزخ و قیامت هم از سعادت برخوردار است و در شادمانی زندگی می‏کند. پس انسان در دنیا به هر صورتی که باشد در برزخ و قیامت هم به همان صورت است.

موضوع دنیا همواره به عنوان مهم‌ترین دغدغه‌ی انسان در همه‌ی مکاتب و ادیان مطرح بوده است؛ زیرا که برای هر انسانی پس از ورود به دنیا این سوال پیش می‌آید که هدف از خلقت او و زندگی در این دنیا چیست؟ آیا این دنیا بیهوده آفریده شده یا غایتی برای آن متصوّر است؟ اگر هدفی برای دنیا وجود دارد پس انسان چگونه باید در آن زندگی کند و چگونه از فرصتی که برای زندگی به او داده شده استفاده کند تا به آن هدف متعالی دست یابد؟ بنابراین، پاسخ به این سوالات در گرو شناختن صفات دنیا است. از آنجایی که خداوند به عنوان خالق دنیا بهترین معرّف آن می‌باشد از طریق انبیا و اولیای خود خواسته تا دنیا را به انسان بشناساند. حضرت علی (ع) و حضرت عیسی (ع) از جمله‌ی این اولیای خداوند می‌باشند. در کتاب نهج‌البلاغه حضرت علی (ع) از دو بعد مذموم و ممدوح به دنیا می‌نگرند در حالی که در اناجیل چهارگانه چنان که سخنان و نحوه‌ی زندگی حضرت عیسی (ع) نشان می‌دهد ایشان دنیا را مذموم می‌دانند. اما در بر برخی توصیفات دنیا شباهتی‌هایی دارند که از جمله‌ی آن می‌توان به فریب انگیز بودن دنیا، محل گذر بودن و محلّ اندوختن توشه برای سرای آخرت اشاره کرد. در این پژوهش که به روش مقایسه‌ای انجام شده است، می‌کوشیم ضمن اشاره به معانی دنیا در دو کتاب نهج‌البلاغه و اناجیل چهارگانه، خصوصیات دنیا را از دیدگاه حضرت علی (ع) و حضرت عیسی (ع) مورد بررسی قرار داده و اشتراک و افتراق موجود در این دو کتاب را بیان کنیم.

با نگاهی گذرا به تاریخ زندگی پیامبران الهی، این واقعیت را به روشنی می توان دریافت که آنان رهبری جوامع بشری را در حوزه های مختلف زندگی فردی، اجتماعی، دنیوی و اخروی مورد اهتمام قرار می دادند و رسالت خویش را فقط در عرصه ی حیات فردی و مسائل اعتقادی و عبادی، منحصر نمی دانستند. آنان در پی رسالت الهی خود، ضمن مبارزه با انواع انحرافات اعتقادی، اخلاقی و عبادی با ناهنجاری ها و نابسامانی های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز شدیداً برخورد می کردند و برای اصلاح آن ها به تلاش های گسترده ی طاقت فرسایی دست می زدند. همچنین، آیات قرآن و سخنان گهربار پیشوایان معصوم(ع)، با کمال صراحت و با تأکید جدی، شمول رسالت انبیا را بر دو قلمرو دنیوی و اخروی بیان می کنند؛ اما در دوران معاصر، افرادی با محدود ساختن قلمرو دین (سکولاریسم)، زندگی دنیوی را بی نیاز از دین معرفی می کنند. این تفکر، مکاتبی چون علم محوری (ساینتیسم)، عقل محوری (راسیونالیسم)، انسان محوری (امانیسم)، اباحی گری (لیبرالیسم)، کثرت گرایی دینی (پلورالیسم دینی) و تجددگرایی (مدرنیسم) را پدید آورد که آثار بسیار مخربی را در زندگی بشر برجا نهاد. به طوری که امروزه بحران معنویت، معضل اساسی و خطرناکی شناخته شده است که آدمی را به سوی تباهی سوق می دهد. از اینرو، هرچند که سکولاریسم، پدیده ای به ظاهر جدید است؛ لیکن از باب رد فرع بر اصل، غایت این پژوهش آن است که حکمش را از معارف غنی علوی(ع) به دست آورد و به ارائه ی راهکارهایی جهت برون رفت از بحران های آن بپردازد. بدین روی، در نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و به صورت کتابخانه ای اثبات می شود که به دلیل یگانگی سرچشمه ی تکوین و تشریع؛ یعنی خدا، رابطه ای تنگاتنگ میان دین و دنیا وجود دارد. به طوری که سعادت و سلامت دنیا و آخرت جز از راه دین میسر نمی گردد. همچنین، به دلیل کلی نگری و توصیفی بودن علم و به دلیل پشیمانی های انسان در انجام کارهایش، علم و عقل به تنهایی در سعادت زندگی بشر کافی نیستند و در این میان تنها آموزه های الهی راه گشا خواهند بود. پس، آدمی همواره برای سعادت دنیا و آخرتش نیازمند به دین حق است.

يکی از مسائلی که همواره فکر و رفتار همگان را به خود مشغول کرده است مسأله ی موفقيت و شکست بشر در عرصه ی زندگی فردی و اجتماعی در دنيا است . به موفقيت و عوامل آن در جوامع بشری از زوايای گوناگون پرداخته شده است و انسان امروزی با تعريفی که از اين مقوله در ذهن خود دارد به دنبال عوامل کسب موفقيت در زندگی است . اما موفقيت از منظر دينی ، مقوله ای است که علی رغم اهميت بالای آن در مباحث تربيتی – اجتماعی ، از جهاتی مغفول مانده است . برای پرداختن به اين موضوع و کشف عوامل موفقيت فردی و اجتماعی از منظر دينی ، بايد ابتدا به منابع اصلی دين اسلام يعنی قرآن کريم و روايات معصومين عليهم السلام رجوع کنيم و بنگريم که شارع مقدس ، در اصلی ترين منبع اسلام يعنی قرآن کريم ، چه عواملی را به منزله ی مقدمات و شرايط لازم جهت موفقيت انسان در زندگی دنيا ذکر کرده است تا انسان طالب موفقيت با فراهم آوردن آن مقدمات ، به موفقيت برسد. عواملی همچون تقوا، ذکر، شکر، ايمان، هجرت، جهاد و ... از نظر قرآن کريم و روايات برای موفقيت انسان در زندگی فردی و اجتماعی نقش کليدی دارند

ا???ی?ت ای? تغ ی?? ثڈآ? ر?ت ا تً ?ڈ ا?ی ڈِ ی ا? بٌ? ث?? اکتجب? ثب ?عی ??ی تچا? ?یب? ??یبیی ?ڈ ?لی? ثڈ چًی آ?لتا تً ? ??یبیی ?ڈ ?ک ثلاثل آ?لت ?لاک ?اک? ت ??ی? ?? ? کا? ?زبت ام ?ا? ??چ?ی? کا ث ?ِب ً ? ا? کا ثڈآثب? بًمی لًای ??ی ?ِی، ?ک ??بک آثب??ل?? لًای ?چ?ّت ?ا?اک?. لام? ? ل??ک ا تً ?ڈ ا? بٌ? ?ج? آیبت?لآ? ? ?ً?ب? ? 4 چ??ب? 3?ی?پ ا? لٌا? ? ?لا? ا?یل?ا??ب? 3?یڈ ا? لٌا? اکم ? ا 3تجبک ربی?ب? ?چ? کاث ?ِب ً تب ثتچا? ثب ?ُب?ت ? ا?تیبک ?چ? کا?ی کا ?ڈ ثلای آ? آ ?لی? ُ? ا تً ثپی?بی.?لآ? ? ثڈ تج 2ِ آ? ??ذ ا?جلا 7ڈ اکم ? ا 3تجبکِ ??یب کا، ثڈ 3?چا? 3ب??ی ?ڈ ا? بٌ? کا اعب?ڈ ?ل?? ا

چکیدهزهد در فرهنگ اسلامی از جمله مفاهیم مهم و تأثیرگذار است. ائمه معصومین (ع) به عنوان اسوه عملی زهد بسیار به این مسئله پرداخته‌اند. عارفان و سالکان مسلمان نیز، زهد را در تبیین و تشریح معارف و حقایق قرآن و سنّت پیامبر (ص)، از مهم‌ّترین ارکان عرفان معرّفی کرده و شرط اساسی زندگی عارفانه را زاهدانه زیستن می‌دانند.حضرت علی علیه السلام به عنوان اسوه زاهدان راستین و حقیقی معرّفی شده است. در میان عارفان نیز غزالی، به عنوان قطب و اندیشمند عرفان و اخلاق اسلامی به مفهوم زهد توجّه زیادی داشته و عارف را کسی می‌داند که زندگی زاهدانه و به دور از مردم داشته باشد.زهد به معنای ترک شیء و اعراض و بی‌میلی به آن است و در بیان عارفان و سالکان یکی از مقامات معرّفی می‌شود که انسان در آن نسبت به دنیا و آن‌چه مربوط به آن می‌شود بی‌میل و بی‌رغبت می‌گردد.حضرت علی علیه السلام زهد را دو کلمه خلاصه کرده است و آن را این گونه معرفی می‌کند: به آن‌چه که به دست می‌آورید خوشحال نشده و از آن‌چه از دست می‌دهید ناراحت نگردید. ایشان زهد را صرفاً مترادف با بی‌میلی و بی‌رغبتی به دنیا نمی‌دانند بلکه دل نبستن به دنیا و ظواهر آن را شرط اساسی تحقّق حقیقت زهد بیان کرده‌اند.امّا غزالی زهد را مقامی شریف از مقامات سالکان می‌داند که از علم و حال و عمل به دست می‌آید و از دیدگاه وی زاهد کسی است که دنیا را ترک کرده و آن را کنار می‌گذارد.این تحقیق با بررسی نظر حضرت علی علیه السلام و غزالی به بررسی دیدگاه آنان درباره مفهوم زهد پرداخته است. و به این نتیجه رسید، که زهد از منظر غزالی به معنای بی‌میلی و ترک دنیا و ظواهر آن است و زاهد کسی است که هر چه مربوط به دنیاست را تا حدّ امکان ترک کند؛ که این نظریّه با کلام خداوند در قرآن مجید و کلام ائمه معصوم تناقض دارد. امّا از منظر حضرت علی علیه السلام زهد به معنای بی‌رغبتی به دنیا و ظواهر آن است و زاهد در عین این‌که از دنیا استفاده می‌کند به آن دل نمی‌بندد.گردآوری اطلاعات این تحقیق به روش کتابخانه‌ای و با استفاده از منابع و کتب معتبر به شیوه تحلیلی می‌باشد و در چهار فصل تنظیم شده است. واژگان کلیدی: زهد، زاهد، دنیا، حضرت علی علیه السلام، غزالی.