مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
شامل عبارت باشد
شامل عبارت باشد
 
شامل عبارت باشد
شامل عبارت باشد
تنها فراداده‌های دارای منابع دیجیتالی را بازیابی کن
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 535
تحلیل نسبت عقل و نقل از منظر علامه طباطبایی
نویسنده:
امید آهنچی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
تحلیل و بررسی نسبت میان عقل‌و‌نقل، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که ذهن اندیشمندان را به خود مشغول ساخته است. دستیابی به تحلیل درست این رابطه از آن‌رو دارای اهمیت است که راه را بر شناخت منابع معتبر معرفت دینی هموار می‌سازد. از سوی دیگر، علامه طباطبایی یکی از بزرگترین حکیمان متأله سده اخیر به شمار می‌رود؛ بدین‌جهت تحلیل آراء او از اهمیت خاصی برخوردار است. در این نوشتار ابتدا به تبیین معنای عقل، وحی‌ و نقل، به‌عنوان مبادی تصوری بحث پرداخته می‌شود و در ضمن آن روشن خواهد شد که ادراکات عقل سلیم که با سلامت فطرت حاصل شده است و همچنین آموزه‌های قطعی وحیانی از دیدگاه علامه معتبر هستند. سپس به تبیین رابطه میان عقل‌ونقل از منظر علامه و تحلیل این رابطه به دو روش پیشین و پسین پرداخته شده است. با توجه به نتایج این مقاله روشن می‌شود که از منظر علامه، عقل‌ونقل از هماهنگی کامل برخوردار بوده و هیچ گزاره‌ی خردستیزی در نقل و آموزه‌های وحیانی قطعی وجود ندارد.
صفحات :
از صفحه 61 تا 78
بررسی و سنجش حدود شناخت عقلی از دیدگاه ملاصدرا
نویسنده:
وجیهه خانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
یکی از مهم‌ترین مباحث در حوزه‌ی معرفت شناسی، بررسی امکان شناخت است و پس از موضع‌گیری دقیق در برابر این مسئله است که می‌توان به بررسی مسائل دیگر از جمله ابزارهای شناخت، منابع شناخت و حدود شناخت و ... پرداخت. صدرالمتألهین در برابر پرسش از امکان شناخت، موضعی اثباتی دارد. وی در بحث منابع شناخت، عالم را به عالم محسوس و عالم نامحسوس تقسیم می‌کند و حدود شناسایی عقل در هر یک از این دو قلمرو را بررسی می‌کند. در قلمرو عالم محسوس، صدرالمتألهین بر این نظر است عقل، قادر به شناخت حقیقت اشیاء و به تبع آن قادر به شناخت روابط حقیقی بین اشیاء است و با این وجود عقل، قادر به صدور احکام ضروری، یقینی و مطابق با واقع در بین موجودات عالم محسوس است. صدرالمتألهین در قلمرو عالم نامحسوس معتقد است که با اصالت و محوریت بخشیدن به وجود و بررسی احوال معانی کلّی عارض بر طبیعت وجود می‌توان به طراحی نظامی متافیزیکی دست زد و به اثبات عینی موجودات ماوراء حسی پرداخت. اما نگارنده بر این نظر است که در قلمرو عالم محسوس، عقل به همین سبب که قادر به شناخت حقیقت اشیاء نیست، قادر به شناخت روابط حقیقی بین اشیاء و صدور احکام ضروری، یقینی و مطابق با واقع نیز نیست. در قلمرو عالم نامحسوس نیز به نظر می‌رسد براهین صدرالمتألهین در اثبات موجودات ماوراء حسی بر فرض سازگاری درونی، واجد عنصر عینیت نیستند و به عبارتی نمی‌توانند وجود خارجی چنین موجوداتی را در خارج به اثبات برسانند. و در بیانی کلّی‌تر می‌توان گفت: حدود شناخت عقلی در عالم محسوس و نامحسوس بسیار محدودتر از آنچه صدرالمتألهین بر آن است به نظر می‌رسد.
انسان عقلی از دیدگاه ملاصدرا
نویسنده:
پرستو رستمی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
صدرا یک نحوه موجودیت برای نفس قبل از بدن در نظر می گیرد.او معتقد است که نفوس به صورت یک وجود واحد جمعی عقلانی آنگونه که هر معلولی در مرتبه علت خویش حضور دارد موجودند و پس از فراهم شدن زمینه و استعداد ماده از جانب علت خود به ابدان اضافه می شوند.بنابراین وی نفس را جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء می داند.ا. نظر وی نفس فقط در جهت کسب کمالات و فضائل نیازمند بدن است. نفس در بدو حدوث در اثر حرکت جوهری در مسیر استکمال قرار می‌گیرد و به تدریج بر شدت وجودی آن افزوده می‌شود. در این هنگام بدن رو به ضعف و سستی گذاشته و تا جایی پیش می‌رود که تعلق نفس به ماده کاملاً زائل و به عقل تبدیل می‌شود. نفس سطوحی دارد که از طریق حرکت جوهری و اشتدادوجودی از پایین‌ترین سطح یعنی نفس نباتی به بالاترین سطح نفس یعنی نفس ناطقه انسان می‌رسد. هر کدام از این سطوح نیز مراتبی دارد که بالاترین مرتبه نفس ناطقه ،انسان عقلی و یا به عبارتی نفس در حالی که به عقل فعال متصل است می‌باشد. تنها قوه نفس انسان که وجه اختلاف انسان با حیوان است قوه عاقله می‌باشد. این قوه خود به دو قسم تقسیم می‌شود عقل نظری و عقل عملی، عقل نظری مبدأ دریافت است و از عالم بالا منفعل می‌شود و حقایق را از آن قبول می‌کند که دارای چهار مرحله است. عقل بالمستفاد که بالاترین مرحله عقل است معقولات بالفعل نزد آن حاضراند. در این مرحله نفس انسان با عقل فعال که افاضه کننده صور بر نفس است متحد می‌شود و در اینجا نفس ناطقه ، انسان عقلی نامیده می‌شود .در این پایان نامه برای بیان کیفیت حصول انسان عقلی ابتدا مراحل تعقل را از نظر ملاصدرا بررسی کرده سپس به بیان اتحاد نفس با عقل فعال می‌پردازیم . زمانی که این اتحاد صورت می‌پذیرد عاقل سعه وجودی پیدا می‌کند. نفس در مسیر استکمالی خود مطابق حرکت جوهری همراه با بدن رو به سوی کمال است و شرایط و موانعی برای رسیدن به انسان عقلی هست که نفس با استفاده از آن شرایط و با کنار زدن موانع می‌تواند به مرحله کمالش یعنی انسان عقلی برسد.پس از حصول انسان عقلی و بررسی ویژگی‌های مقام خلیفه الله به این مطلب پی می‌بریم که آنچه انسان عقلی نامیده می‌شود همان مقام خلیفه الله است.
معنی‌شناسی عقل در قرآن کریم با تکیه بر نظریه‌ی حوزه‌‌های معنایی
نویسنده:
سعید کرمانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
چکیده اهمیت مسأله‌ی «عقل» در مباحثات عصر حاضر و لزوم توجه به بازتاب عقل و عقلانیت، حدود کارکرد و حدود مفهومی آن، ضرورت معرفی عقل را آشکار می‌سازد. معانی و تعاریف مختلفی از عقل در حوزه‌ی دینی ارائه شده است که در بسیاری از موارد با هم خلط می‌شوند.آنچه این تحقیق،در پی شناساندن آن است؛ عقلِ مرادِ قرآن است. برای این منظور، سعی کرده‌ایم، باتکیه بر آیات قرآن، کاری کنیم که قرآن خود سخن بگوید وتاحدامکان مانع تأثیرگذاری پیش فرض های مکاتب مختلف در این زمینه شویم. روش ما در این تحقیق روش معنی شناختی با تکیه بر نظریه‌ی حوزه‌های معنایی است. با رویکرد همزمانی، 49 آیه‌ای که «عقل» در آنها - آن‌هم، صرفاً در شکل فعلی - به‌کار رفته را مطالعه نمودیم و با استخراج مفاهیم همنشین و جانشین عقل، سعی کردیم به حوزه‌ی معنایی عقل دست یابیم. با تحلیل کاربردها متوجه شدیم، فعل عقل در بیش از نیمی از کاربردها با «آیه_ آیات» (به معنای نشانه) همنشین شده است. این کثرت همنشینی ما را بر آن داشت که معنای فعل عقل را از طریق این همنشینی در یابیم. خداوند آیات خود اعم از تکوینی و تشریعی را برای انسانها فرو می‌فرستد. این آیات و نشانه‌ها به خودی خود موضوعیت ندارند؛ بلکه خدا از انسان می‌خواهد، از ظاهر این نشانه‌ها (دال‌ها) بگذرد و به باطن (مدلول) آنها دست یابد. در واقع آیات، متعلق فعل عقل هستند. بنابراینفعل«عَقَل، یَعقِلُ» درقرآن، در معنای اصلی خود ناظر به کارکرد ذهنی است که عبارت از «رابطه برقرارکردن» میان آیات و مدالیل آنهاست؛ و عاقل کسی است که به آیات به دیدِ طریقی و نه استقلالی می‌نگرد. «رابطه برقرارکردن» که در معنای اصلی فعل عقل قرآنی آمده است، خود، یکی از مولفه‌های معنای لغوی عقل می باشد.واژگان کلیدی: قرآن‌ کریم، معنی‌شناسی، روابط ‌همنشینی، روابط‌ جانشینی، عقل، حوزه‌های‌‌معنایی
حکمت مشرقی ابن سینا از منظر هانری کربن
نویسنده:
اعظم قاسمی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران : دانشگاه امام صادق (ع) ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
هانری کربن، ابن‌سینا را فیلسوف سلف سهروردی و از این جهت وی را پیشگام حکمت مشرقی می‌داند و بر این باور است حکمت مشرقی ابن‌سینا برای انسان معاصر، کارآمد و رهگشاست. وی با این هدف که چشم‌اندازهای سینوی را بگشاید، نخستین متفکری بود که در این راه قدم نهاد. به زعم وی فلسفه سینوی در شرق با حفظ نفوس فلکی به راه خود ادامه داد و نقادی غزالی تأثیری بر این حکمت نداشت. کربن با دغدغه‌های مختلفی در فلسفه غربی روبرو بود و بر این باور بود که حکمت مشرقی می‌تواند پاسخی به این بحران‌ها باشد. به همین دلیل معتقد به برتری فلسفه سینوی یا اشراقی بر مکتب ابن‌رشدی بود. وی اظهار می‌کند روشی را که با آن می‌توان حکمت سینوی را امروزی کرد را می‌توان «درونی‌سازی» نامید. با الهام از فرشته‌شناسی سینوی است که نفس با تحولی که در خود ایجاد می‌کند از این عالم مادی فراتر می‌رود و وارد عالم مثال می‌شود و این گونه است که عالم خیال یا عالم مثال به عنوان عالم رمزها اعتبار دوباره‌ای می‌یابد و انسان معاصر نیز می‌تواند در تجربه آن دخیل شود.
صفحات :
از صفحه 22 تا 40
مطالعه تطبیقی معرفت عقلی از دیدگاه مرتضی مطهری و کارل ریموندپوپر در قلمرو اهداف عقلانی تعلیم و تربیت
نویسنده:
تیمور حسن پور طارمسری
نوع منبع :
رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
تعلیم و تربیت در عرصه نظر و عمل از دیدگاه هایی پیرامون معرفت شناسی به طور کلی و معرفت عقلی به طور خاص بهره می گیرد؛ تا بتواند اهداف عقلانی تعلیم وتربیت را ترسیم نماید . در این مسیر از دوره پیشا سقراطی تا کنون آراء و نظرات متعددی مطرح گردیده است . با مقایسه این نظرات و بسط آن می توان به چشم اندازهای روشن و جدید دست یافت .مقایسه نظرات در دو حوزه « تعلیم و تربیت اسلامی» و « حوزه غربی» مساله پژوهش حاضر است ؛ که در این مسیر و بستر به سئوالاتی در مورد چگونگی نحوه تبیین معرفت شناسی، معرفت عقلی ، انواع معرفت ، و ساختار معرفت و رابطه معرفت عقلی با اهداف عقلانی تعلیم وتربیت از منظر و دیدگاه دو اندیشمند- از حوزه تربیت اسلامی – مطهری و – از حوزه تربیت غربی – کارل پوپر -با استفاده از رویکرد تحلیل « توصیفی – تطبیقی» برمبنای الگوی " فرانکنا" پاسخ داده می شود . نتایجحاصل از پژوهش نشان می دهد در حالی کهپوپر با نگاه ایدئولوژیک به تعلیم و تربیت می نگرد ؛ و مبنای فلسفی وی پراگماتیسم است . بیشتر معرفت ها در نگاه پوپر پسینی است ، به توان سلبی عقل باور دارد .با قبول به اصل ابطال پذیری قائل به نظریه تکاملی معرفت است ؛ غایت علم را قدرت می پندارد. اما در خصوص معرفت شناسی ، نظریه مطهری واکنشی است یعنی در کنش با نظریه های مطرح شده پدیدار گشته است . مبنای فلسفی تعلیم وتربیت نزد او مماس بر رئالیسم و ایدئالیسم است . معرفت شناسی مطهری به کانت نزدیک است وی هدف نهایی تعلیم وتربیت را پرورش قوّه عقلانی می داند که آن هم با نقادی گفت و گو حاصل می شود .
إبراهيم النظّام - مأساة العقل في الإسلام
نویسنده:
محمد الکوخی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
ﻧﻘﺪ ﻧﮕﺎه ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﻣﺤﻤﺪ ارﮐﻮن ﺑﻪ ﻋﻘﻞ اﺳﻼﻣﯽ و ﻋﻘﻞ ﻏﺮﺑﯽ
نویسنده:
محمد عرب صالحی, سعید متقی‎فر
نوع منبع :
مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات) , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
یکی از موضوعات مورد توجه اندیشمندان اسلامی، واکاوي در علت هاي انحطاط جامعه مسلمانان است که ضرورت و اهمیت پرداختن به آن، بر کسی پوشیده نیست. در این واکاوي برخی روشنفکران مسلمان عقل اسلامی را یکی از مهمترین علل انحطاط جهان اسلام می دانند . محمد ارکون از دو روش آسیب شناختی و تطبیقی براي نقد عقل اسلامی بهره می گیرد. نوشتار حاضر، بررسی روش تطبیقی وي در نقد عقل اسلامی است. او در این روش با یکسا ن پنداشتن عقل کلیسا و عقل اسلامی، می کوشد ناکارآمدي عقل دینی را اثبات کند. ارکون عقل دینی را با عقل هاي فلسفی ، علمی، مدرن و پست مدرن مقایسه کرده و معتقد است، به حاشیه رفتن عقل دینی در غرب توسط عقل هاي مذکور، علت آغاز پیشرفت هاي مادي غرب است. در اینجا سؤال اول این است که آیا یکسان پنداري عقل کلیسا و عقل اسلامی صحیح است؟ دوم اینکه نگاه تطبیقی ارکون بین عقل اسلامی و عقل هاي پی شگفتۀ غربی چه اندازه اعتبا ر دارد؟ مقالۀ حاضر بعد از مفهوم شناسی واژگان کلیدي، در چهار بخش به نقد و بررسی نگاه تطبیقی ارکون بین عقل اسلامی با عقل فلسفی، عقل علمی، عقل مدرن و در نهایت عقل پست مدرن می پردازد. نظر نویسندگان این است که بی توجهی به تفاو تهاي عقل کلیسا و عقل اسلام اصیل، باعث اشتباه ارکون در نگاه تطبیقی بین عقل اسلامی و عقل غربی شده است؛ بلکه فاصله گرفتن از ویژگی هاي عقلانیت اسلام اصیل که توسط مفسرین واقعی آن یعنی اهل بیت نبی مکرم اسلام تبیین می گردد، خود یکی از علل اصلی عقب ماندگی مسلمانان است.
صفحات :
از صفحه 5 تا 35
امکان معرفت عقلی به خداوند متعال از منظر حکیم سبزواری
نویسنده:
محمد هادی توکلی , اعظم قاسمی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
به‌طور معمول در آثار فلسفی مسلمین، معرفت پذیری خداوند به صورت مستقل مورد بررسی قرار نگرفته است و بلکه در بیشتر موارد به عنوان یک اصل موضوع تلقی گشته است. حکیم سبزواری علی‌رغم رویکرد منتقدانه‌ای که در نسبت با اندیشه‌های تعطیل‌گرایانه اتخاذ نموده، عقل را بدون مدد الهی عاجز از معرفت خداوند می داند و بیان می کند آنچه که خداوند را از طریق براهین می شناسد، عقلیست که به نور خداوند تقویت گشته است و در عین حال عقل از نیل به کنه ذات خداوند ناتوان است، بدانجهت که علم حصولی اکتناهی منوط به حصول تام ماهیت معلوم برای عالم است و خداوند به سبب تنزه از ماهیت از دسترسی عقول مبرا می باشد. حکیم سبزواری در تبیین نظریه خویش علاوه بر اقامه استدلال، به روایات صادره از ناحیه عصمت و نیز بیانات اهل معرفت استشهاد نموده است.
صفحات :
از صفحه 1 تا 18
  • تعداد رکورد ها : 535