جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

برهان محقق ترمذی و بهره‌گیری از آیات و احادیث در تبیین مفاهیم عرفانی

نویسنده:

داود واثقی، محمد کاظم کهدویی

نوع منبع :

نمایه مقاله

چکیده :

برهانالدّین محقق ترمذی یکی از بزرگان طریقۀ مولویه است که در اوان جوانی به خدمت بهاءولد بلخی درآمد و در نزد او مراتب سلوک عرفانی را طی نمود؛ وی در تربیت مولانا نقش بسزایی داشت و توانست خداوندگار جوان را به وادی طریقت هدایت کند و او را در سلک عشاق عرصۀ ولایت قرار دهد. از سیّد سردان مجموعهای به نام «معارف» و چند تفسیر کوتاه از آیات قرآن کریم باقی مانده است که از علم دینی عمیق و بینش عرفانی بالای او حکایت میکند. جستار حاضر که مبتنی بر مطالعات کتابخانهای است و با روش توصیفی – تحلیلی انجام میشود، بهرهگیری محقق ترمذی را از آیات قرآن و احادیث در تبیین مفاهیم عرفانی بررسی میکند و برای تحلیل بیشتر از دیدگاههای اهل عرفان نیز بهره میگیرد. نتیجۀ پژوهش آشکار میکند که محقق ترمذی از آیات قرآن و احادیث بیشتر در تبیین دو مبحث محوری تصوّف یعنی «سلوک عرفانی» و «انسان کامل» استفاده کرده است. در مبحث «سلوک عرفانی» مفاهیمی مانند فراق از بارگاه الهی، توبه، هواجس نفسانی، نسیان غیر حق و .... و در بخش «انسان کامل» مسائلی چونان مجالست با انسان کامل، لطف سرشار و اخلاق نیک انسان کامل، نورانیت انسان کامل، مرتبۀ رؤیت انسان کامل و ... بررسی گردیده است. سیّد سردان با بینش تأویلی خود تعابیر عرفانی عمیقی از آیات قرآن و احادیث ارائه داده و با این تمهید مباحث محوری تصوف اسلامی را تبیین نموده است.برهانالدّین محقق ترمذی یکی از بزرگان طریقۀ مولویه است که در اوان جوانی به خدمت بهاءولد بلخی درآمد و در نزد او مراتب سلوک عرفانی را طی نمود؛ وی در تربیت مولانا نقش بسزایی داشت و توانست خداوندگار جوان را به وادی طریقت هدایت کند و او را در سلک عشاق عرصۀ ولایت قرار دهد. از سیّد سردان مجموعهای به نام «معارف» و چند تفسیر کوتاه از آیات قرآن کریم باقی مانده است که از علم دینی عمیق و بینش عرفانی بالای او حکایت میکند. جستار حاضر که مبتنی بر مطالعات کتابخانهای است و با روش توصیفی – تحلیلی انجام میشود، بهرهگیری محقق ترمذی را از آیات قرآن و احادیث در تبیین مفاهیم عرفانی بررسی میکند و برای تحلیل بیشتر از دیدگاههای اهل عرفان نیز بهره میگیرد. نتیجۀ پژوهش آشکار میکند که محقق ترمذی از آیات قرآن و احادیث بیشتر در تبیین دو مبحث محوری تصوّف یعنی «سلوک عرفانی» و «انسان کامل» استفاده کرده است. در مبحث «سلوک عرفانی» مفاهیمی مانند فراق از بارگاه الهی، توبه، هواجس نفسانی، نسیان غیر حق و .... و در بخش «انسان کامل» مسائلی چونان مجالست با انسان کامل، لطف سرشار و اخلاق نیک انسان کامل، نورانیت انسان کامل، مرتبۀ رؤیت انسان کامل و ... بررسی گردیده است. سیّد سردان با بینش تأویلی خود تعابیر عرفانی عمیقی از آیات قرآن و احادیث ارائه داده و با این تمهید مباحث محوری تصوف اسلامی را تبیین نموده است.

مشخصات اثر

عنوان :

پژوهشی در اندیشه‌های برهان‌الدّین محقق ترمذی

نویسنده:

داود واثقی خوندابی ، مهدی ملک ثابت ، محمّدکاظم کهدویی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

چکیده :

برهانالدّین محقق ترمذی یکی از شخصیت‌های برجستۀ عرفان اسلامی است که در جوانی حضور بهاءولد بلخی را درک کرد و در سایۀ عنایت او به درجات والای عرفانی دست یافت. سیّد پس از مرگ بهاءالدیّن، ارشاد و هدایت مولانا جلالالدّین را به عهده گرفت و او را آنگونه به وادی طریقت هدایت کرد و به مقام فنا رساند که توانست مصاحبت شاه معشوقان - شمس تبریزی- را برتابد. تأمل در کتاب معارف برهانالدّین آشکار میکند که او اندیشههای والایی در عرصۀ طریقت دارد و این اندیشهها تحوّلی شگرف در تفکّر بزرگانی چون مولوی و سلطانولد به وجود آورده است. وی از زمره عرفایی است که وحدت هستی را درک کرده، کثرات را اموری اعتباری میداند. برهانالدّین همچنین ولایت را معرفتی قلبی میداند که به وسیلۀ آن میتوان همه چیز را مسخر حق دانست. علاوه براین، سیّد سردان در مورد ریاضت، ذکر و چلهنشینی توضیحاتی داده است که دلیلی آشکار بر پختگی او در وادی عرفان است. در این جستار پس از بررسی اجمالی سیر زندگانی برهانالدّین، مهم‌ترین اندیشههای عرفانی او تحلیل و بررسی خواهد شد.

صفحات :

از صفحه 11 تا 37

مشخصات اثر

عنوان :

اسماء الله وصفاته : المعروف به اسماء و الصفات

نویسنده:

تالیف الامام الحافظ ابی بکر احمد بن الحسین البیهقی؛ حققه و علق علیه محمد محب الدین ابوزید؛ قدم له عمر بن عبدالعزیز قریشی

نوع منبع :

کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

اختلافات شمس با مولوی در آراء، اندیشه ها و داوری ها

نویسنده:

کبری صدیقی ، رضا روحانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

مفهوم رنج از دیدگاه مولوی

نویسنده:

فاطمه لاجوردی، زینب ابراهیمی

نوع منبع :

مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی,

کلیدواژه‌های اصلی :

الم , مولانا , فلسفه دین

کلیدواژه‌های فرعی :

مثنوی , عشق الهی , انسان شناسی عرفانی , جذبه حق , تکامل روح , جبر و اختیار(کلام) , محبت , اراده الهی , خالق , عرفان اسلامی , عشق عرفانی , هستی شناسی عرفانی (مسائل جدید کلامی) , سالک , عارفان (مسلمان) , جهان شناسی عرفانی , سیرتکاملی روح انسان , وصال الهی , رنج حقیقی , فیض مدام , رنج مذموم , رنج مطلوب ,

چکیده :

رنج پدیده ای انسانی و فراگیر است که در طول تاریخ مورد توجه مکاتب فلسفی، عرفانی و روان شناختی بوده است. با نگاه به بحث های مربوط به رنج با موضوع و یا پرسشی مشترک مواجه می شویم و آن این است که رابطه رنج و شر با خدای آفریننده و آفرینش مبتنی بر خیر چیست؟ خداباوران به این پرسش پاسخ های متفاوتی داده اند و کوشیده اند تا توجیه مناسبی برای این پرسش بیابند. یکی از آنان جلال الدین محمد بلخی (604 ـ 672 ق) است. موضوع رنج در اندیشه وی، با تاکید بر مثنوی معنوی، از دو جهت دارای اهمیت است: نخست اینکه ریشه ها و مبانی فکری او که برگرفته از تفکر اسلامی است، و دوم تاثیر اندیشه های برهان الدین محقق ترمذی که طریقه اش بر پایه ریاضت و ملامت بود، و نیز شمس تبریزی، که بر عشق و جذبه تاکید داشت. مولوی، به عنوان مسلمانی دین دار، در مسیر شناخت انواع رنج و راه های مقابله با آنها از راه جهان بینی دینی وارد می شود. او ابتدا به آفرینش هدفمند الهی اشاره می کند، سپس با مطرح کردن بحث جبر و اختیار، که از یک سو با آفرینش، و از سوی دیگر با مفهوم رنج در ارتباط است، رنج حقیقی را برگرفته از عشق الهی توصیف می کند و راه درمان آن را به اختیار تسلیم جبر الهی شدن، و در نهایت، وصال با حقیقت مطلق می داند. استفاده مکرر وی از احادیث و روایات اسلامی، نشان دهنده تاثیر آموزه های اسلامی بر اندیشه اوست.

صفحات :

از صفحه 49 تا 65

مشخصات اثر