جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر یک کتاب اخلاقی برگرفته از سوره مبارکه شمس می باشد که به ذکر فضایل و رذایل اخلاقی و تقوا ، سعادت و فجور و شقاوت می پردازد.

آب به رغم جایگاه اساسی و اهمیت فوق العاده‌ای که در زندگی انسان و سایر موجودات دارد، جایگاه حقیقی آن از نگاه قرآن و عرفان به نحو تطبیقی هنوز مورد کاوش قرار نگرفته است و رسالت اصلی آن در جهان و وظایف انسان در قبال آن، به نحو بایسته و شایسته مورد تامل قرار نگرفته است. این نوشتار، به قدر میسور نگاهی دارد به جایگاه والای آب و تقدس آن در عرفان و تطبیق آن با بیان قرآن و نیز باورهای باستانی ایران زمین؛ در این نگرش روشن می‌شود که نگاه عرفانی، نقشه سیر و سلوک الی الله را در آینه آب جستجو می‌نماید و نسبت به تامل جدی در آب و دعوت از آن برای حضور در زندگی معنوی فراخوان می‌دهد و باورهای باستانی ایران زمین نیز از جوانب مختلف بر تقدس آن پای می‌فشارد. از سویی دیگر آب در قرآن، جایگاهی بس والا دارد و به عنوان ضرب‌المثل شناخت و معرفت و رهگذر حکمت و بصیرت معرفی شده و آثار و احکام و آداب بی‌شماری برای آن برشمرده می‌شود، کما اینکه منشأ حیات و مظهر کثرت و برکت و طهارت و جریان و سیلان و رویش و زایش و... قلمداد می‌گردد.

حیا از صفات بسیار مهم و برجسته در فرهنگ و اخلاق دینی و نیز یکی از اوصاف درخور و پر­اهمیت در مباحث عرفانی است که اطلاق آن هم بر حق - تعالی - و هم بر انسان جایز می‌باشد. به جهت جایگاه والایی که این صفت در تعالی روحی و معرفت الهی دارد، بسیار مورد توجة عارفان قرار گرفته است. در این پژوهش که با روشی توصیفی تحلیلی تدوین یافته، ضمن بررسی حیا و شرم در قرآن و سنّت و نگرش‌های مختلف عرفانی، به بررسی جنبه‌های عارفانۀ حیا از منظر مولوی با تکیه بر غزلیاتش پرداخته شده است. این بررسی نشان می‌دهد که با وجود تأکیدی که عارفان پیشین بر رعایت حیا درهمۀ مراحل سلوک دارند و برخی آن را ازاحوال مقربان می‌دانند؛ اما مفهوم و دریافت مولوی از این موضوع کاملا با دیگران متفاوت است. وی حیا را در ساحت عشق که از نظر او و سایر عارفان نهایت قرب الهی است؛ گاه لازم نمی­شمارد.

كتاب التوحيد، اثر ابو‎عبدالله محمد بن اسحاق بن منده، با تحقیق و تعلیقات علی بن محمد بن ناصر الفقیهی ، کتابی است به زبان عربی با موضوع کلام اسلامی. کتاب، دارای مقدمه محققان و دو قسم است که قسم اول حاوی تحقیق محققان پیرامون کتاب و مؤلف و اساتید و شا‎ردان وی و نیز جزء اول و دوم و سوم از متن کتاب و قسم دوم شامل جزء چهارم تا هفتم از متن مزبور است. از جمله مصادر مؤلف در این اثر صحاح سته هستند؛ البته وی روایاتش از بخاری و مسلم را از شیوخ آنان شنیده، ولی از شخصی مانند نسائی و مالک در موطأ، از طریق آنها روایت می‌کند. از جمله دیگر مصادری که ابن منده به آنها اشاره می‎‎کند، سنّت عبدالله بن عباس و توحید ابن خزیمه است. با توجه به شیوه ابن منده در این کتاب، می‎توان آن را در زمره کتاب‎های حدیثی به حساب آورد. این اثر، دربردارنده مباحث مربوط به توحید الهی و صمدیت او، توحید در ربوبیت، توحید اسماء و صفات، به‎علاوه ذکر هر اسم و صفتی با دلیلی از کتاب و سنت بر آن و... است.

کتاب غاية المنى ومعراج القرب واللقاء از کتابهای «میرزا مهدی اصفهانی» است که درباره نماز و اسرار آن نگاشته شده است. لازم به ذکر است که ترجمه این کتاب نیز تحت عنوان «نماز معراج بنده تا بلندای معرفت» توسط «نشر آفاق» و با شرح فرزند مولف «محمد اسماعیل مدرس غروی» و ترجمه «ریحانه عباسی» به زیور طبع آراسته شده است.

متفکران آراي مختلفي دربارة حقيقت انسان دارند. برخي از آنان حقيقت انسان را جسم ظاهري او دانسته اند و برخي ديگر علاوه بر بدن ظاهري، به حقيقت ديگري باور داشته اند. در اينکه اين حقيقت ديگر چيست، در ميان دانشمندان اختلاف نظر وسيعي ديده مي شود. برخي اين حقيقت دوم را نيز امري مادي و در داخل بدن دانسته اند و برخي ديگر آن را امري مجرد از ماده انگاشته اند. براي اثبات تجرد روح هم از روش عقلي و هم از روش نقلي استفاده شده است. در روش نقلي چند آية معروف مورد استناد قرار گرفته است. به نظر مي رسد مي توان براي اين منظور از آيات ديگري نيز بهره برد. در اين پژوهش، تلاش ما اين بوده است که با مراجعه به آيات قرآن و با توجه به ويژگي هايي که قرآن براي انسان ذکر كرده است، وجود ساحت عقلي مجرد از ماده را دست كم براي برخي از انسان ها اثبات کنيم. در اين راستا به شواهد و ادله اي پرداخته ايم که از اين منظر کمتر مورد توجه بوده اند.

المُراقبات یا اعمال السَّنَة کتابی به زبان عربی تألیف میرزا جواد ملکی تبریزی. موضوع کتاب اخلاق مسلمانی و اصلاح ظاهر و باطن در سیر و سلوک عرفانی و دستوراتی در باب مراقبه نفس برای رسیدن به فضایل و کمالات اخلاقی برای تمام ماه‌های سال است. این کتاب نکاتی درباره برخی وقایع تاریخ اسلام، حقیقت قرآن، آداب و شرایط دعا، بعثت، غدیر، ولایت، اخلاص، اسرار حج و مباهله در خود دارد. این اثر دارای ترجمه‌های متعددی است. علامه طباطبایی صاحب تفسیر المیزان، مقدمه‌ای بر این کتاب نوشته است. میرزا جواد ملکی تبریزی انگیزه خود در تالیف این کتاب را تلاش و کوشش سالک برای تصحیح شرایط باطنی اصلاح اخلاق و تقویت ایمان حقیقی ذکر کرده است. ویژگی‌ مهم کتاب المراقبات این است که دستورات‌اش برای مراقبت و سیر و سلوک جنبۀ همگانی دارد و بکار عارف و عامی می‌آید، و اعمالی برای همه روزهای سال لحاظ شده و آثار آن را با توجه به این مراقبت بازگو نموده است. علامه طباطبایی در مقدمه‌ خود بر این کتاب، آن را بهترین کتابی می‌داند که درباره عبودیت و تقرب و مراقبت نوشته شده است. در این اثر مقدّمه‌ای کوتاه درباره دعا و راز و نیاز آمده است و دوازده فصل به ازاء دوازده ماه سال و یک خاتمه و همچنین آثار و برکات روحی و معنوی آنها توضیح داده شده است. ابواب کتاب: - مقدمه: در بیان تأمّل در نعمت‌ها و توجه به اصلاح قلب و مغفرت و مناجات با حق تعالی. - فصل اول: در بیان مراقبت‌های ماه محرم، و یادآوری مصائب امام حسین(ع) و اعمال دهۀ اول. - فصل دوم: در بیان مراقبت‌های ماه صفر، و زیارت اربعین، و پیامبر(ص) و امام حسن(ع). - فصل سوم: در بیان مراقبت‌های ماه ربیع الاول، و ولادت پیامبر اسلام(ص)، و شهادت امام حسن عسکری(ع)، و آغاز امامت امام زمان(عج)، و ازدواج پیامبر(ص) و حضرت خدیجه(س)، و اسامی پیامبر(ص)، عید و آداب آن. - فصل چهارم: در بیان مراقبت‌های ربیع الثانی و ولادت امام حسن عسکری(ع). - فصل پنجم: در بیان مراقبت‌های جمادی الاولی، و ولادت امام سجاد(ع). - فصل ششم: در بیان مراقبت‌های جمادی‌الآخر، و ایام فاطمیه و فضایل ایشان. - فصل هفتم: در بیان مراقبت‌های ماه رجب، معنای ماه حرام، و اعمال شب اول و دعاها، شب لیلةالرغائب و اعمال آن، و فضیلت روزه در این ماه و صدقه بجای روزه. و نکاتی در باب اخلاص و ریا، نماز سلمان، ولادت امام علی(ع) و بعثت و اعمال عید مبعث. - فصل هشتم: در بیان مراقبت‌های ماه شعبان، و مناجات شعبانیه، و فضیلت روزۀ آن، ولادت امام حسین(ع)، نیمه شعبان و فضیلت شب آن، ولادت امام زمان و توسّل به ایشان و فضیلت دعای کمیل، محاسبه نفس و طلب رحمت از صاحب آن روز، و اعمال آخر شعبان. - فصل نهم: در بیان مراقبت‌های ماه رمضان، مراتب روزه، و اقسام روزه‌داران، خطبۀ پیامبر(ص) در این ماه، و توسعۀ، و شرح مضامین دعاهایی که از امامان شیعه(ع) وارد شده. همچنین حقیقت قرآن و تدبّر در قرآن و آثار آن، راز مستجاب نشدن دعاها و حسن ظن به خدا، اختیار اوقات و اماکن شریف برای دعا و تحصیل حال رقّت و گریه، افطار و اقسام آن، و اهتمام برای درک شب قدر و فضیلت آن، اعمال شب قدر، و دعای شب بیست و هفتم و اعمال شب آخر ماه رمضان، خدا حافظی با این ماه. و همچنین در بیان مراقبت شب عید فطر، و فضیلت آن و اعمال شب عید و فطریه و احکام آن. - فصل دهم: در بیان مراقبت‌های ماه شوّال، و اعمال روز عید و متذکر شدن به حال امام زمان و مراقبت روز عید و قرائت دعاهای آن، و بیان ماه شوّال و اعمال آن. - فصل یازدهم: در بیان مراقبت‌های ماه ذی القعدة، و روزۀ آن، و عمل شب نیمۀ آن و روز دحو الارض و شرافت آن و اسرار اعمال و مناسک حج. فراهم کردن سفر حج و برگرفتن توشۀ سفر، و رعایت رفیق و امیر حاجّ، و آداب زیارت پیامبر اسلام(ص) و توقف در مقابل ضریح او، و زیارت ائمه بقیع. - فصل دوازدهم: در بیان مراقبت‌های ماه ذی‌الحجة، فضیلت دهۀ اول آن و دعاهای پنج‌گانه که به حضرت عیسی(ع) هدیه شده، و اعمالی که در دهۀ اول آمده و اعمال شب و روز عرفه و زیارت امام حسین(ع). اعمال شب و روز عید قربان و آداب رفتن به نماز عید، در فضیلت و اعمال روز عید غدیر، در معنای ولایت و حقیقت آن و بیان زیارت جامعه، شرح روز عید غدیر، و خطبه غدیر، صلوات مخصوص و روایات امام رضا(ع) در فضیلت این روز و معنی ولایت مطلقه و حقیقت آن. همچنین منزلت روز مباهله، و اعمال این روز و نزول سوره انسان در شأن اهل بیت(ع). - خاتمه: در بیان بجا آوردن اعمال به قدر امکان، و اجتناب از غرور، و وظایف بنده در صورت قادر نبودن بر انجام اعمال، و اهتمام در تحصیل اخلاص، و توجه به معانی و باطن عبادت و مناجات مؤلف با خداوند.

يکي از موضوعات مهم در در اديان و بويژهدين مبين اسلام موضوع شعارهاي اين دين است که در حفظ و پيشبرد اهداف والاي آن نقش سازنده اي دارد هر چند اين موضوع ارتباط نزديکي با احکام و اعتقادات دارد ، چنانچه برخيشعار را همان احکام و فرايض الهي دانسته اند اما بايد گفت احکامي مانند نماز و روزه و زکات و حج و... خود بخشي از شعارهاي اسلامياست که دين بدون آن معنا و ماهيت مستقل ندارد به عبارت ديگر خداوند به منظور معرفي دين اسلام که آخرين و کامل ترين اديان است علاوه بر اعتقادات و نيز اخلاقيات ، يک سري احکام و نشانه هايي نيز تشريع فرموده که به سبب آن بندگان به کمال مطلوب رهنمون گردند .حال اگر فرد ، اين اعمال و عبادات را صرفاً با قصد تقرّب به باريتعالي و کمال معنوي و فردي انجام دهد در نتيجه به وظيفه خود که همانا پايبندي به احکام الهي است عمل نموده است، اين حاکي از باطن دين است. اما اگر ضمن تقرّب الهي اهداف ديگري مانند حفظ و نگهداريو نيز معرفي نشانه هاياين دين آسماني و توحيدي را مدّ نظر قرار دهد يعني به سبب اعمال و نمادهاي خاصي اعلام بندگي نمايد به اين معنا است که به شعارهاي الهي پايبند بوده است و به تعبير قرآن اين از تقوي قلب وي ناشي مي شود . اين توجه به ظاهر عبادات است که بايد توأم با باطن گرايي ديني باشد . در واقع مي توان گفت توجه به باطن اعمال ديني داراي فايده و ثواب اخروي است و توجه به شعارهاي اسلامي علاوه بر فوايد اخروي ، براي خود جامعه اسلامي و پويايي و تحرّک آن نيز مفيد فايدهاست ؛ به همين خاطر گفته شده که برخي اعمال هستند که صرف اعتقاد در آن ها کفايت نمي کند بلکه بايد به معرض اجرا و نمايش در آيند اين ها همان شعارهاي اسلامي است. مانند : اذان ،‌ تکبير ،‌ صلوات و... هدف در اين پژوهش آشنايي با مفهوم و جايگاه شعار در دين مقدس اسلام، آشنايي با انواع شعارها در اسلام ، شناخت شعائر ناپسند و نادرست در جامعه امروز ، آشنايي با نقش سازنده و فوايد و آثار شعارهاي اسلامي .اين تحقيق با روش تحليلي - توصيفي صورت گرفتهو جمع آوري اطلاعات آن کتابخانه اي است که در پنج فصل ، به شرح زير ، تنظيم گرديده است : - در فصل اول ، به کليات موضوع ، پرداخته ايم .- در فصل دوم ، مفهوم شعار را در لغت و اصطلاح ، در قرآن و روايات و از نظر مفسرّان و همچنين جايگاهآن را در اديان ديگر ( به اختصار ) و در اسلام بررسي مي نماييم . - در فصل سوم ، به بررسي انواع شعارهاي اسلامي و کارکردهاي آن با توجه به قرآن و روايات مي پردازيم.- در فصل چهارم آثار و فوايد شعارها مورد تحليل قرار مي گيرد.- در آخر نيز يک جمع بندي مختصر و نتيجه گيري از کل پژوهش ، ارائه مي دهيم .

در این پایان نامه چگونگی نیل آدمی به قرب الهی در آیات قرآن بررسی شده و مباحث ذیل مطرح گردیده است: بررسی تقوا از نظر لغوی اصطلاحی، هدف آفرینش، انسان و تقوی، تقوا و اهمیت آن، راههای نیل به تقوا، اوصاف پارسایان، سیمای متقین در جهان آخرت اثرات فردی و اجتماعی تقوا، آثار سوءبی تقوایی.