جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 33
مقايسه بين توحيد صدوق و توحيد ابن خزيمه
نویسنده:
‫نصرت‌الله سيار اف
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مدخل آثار(دانشنامه آثار) , مطالعه تطبیقی , نقد و بررسی کتاب
وضعیت نشر :
‫قم : ‫مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، جامعة المصطفی العالمیة,
چکیده :
‫در اين پژوهش، صفات خبريه از دو منبع کلامي يعني «التوحيد» ابن خزيمه و «التوحيد» شيخ صدوق? بررسي شده است. در بحث از ديدگاه ابن خزيمه و شيخ صدوق? درباره صفات خبري صفت وجه و احاديث باب صورت، صفت سمع و بصر، استواء خالق بر عرش، يد، مکان، نزول و رؤيت خداوند از نظر هر يک از آن دو بررسي، مقايسه و ديدگاه ابن خزيمه نقد شده است. در تفسير صفات خبري، دو گونه برداشت وجود دارد. شيخ صدوق? با محور قراردادن روايات اهل بيت(، راه اهل تنزيه را طي کرده است و در عين اينکه از خداوند معرفت اثباتي ارائه ميدهد، آن توصيفها را پيراسته از نقص و عيب کرده و به خداوند نسبت ميدهد. وي معناي ظاهر الفاظ صفات خبري درباره خداوند را صحيح ندانسته و براي آنها معناي تأويلي مناسب در نظر ميگيرد. در مقابل ديدگاه نخست، ابن خزيمه به حجيت ظاهر الفاظ متون ديني در معناي صفات خبري توجه کرده است. وي به جهت عدم توجه به کاربردهاي زباني و استفاده متون ديني از آن کاربردها، راه درستي را طي نکرده است. بيشتر دانشمندان مسلمان، در باب صفات خبري، معناي ظاهر کلمات را حجت ندانسته و براي معناکردن درست آيات و روايات، به کاربردهاي عرب زبانان مراجعه کرده و براي هر يک از الفاظ، معاني مناسبي را ارائه کردهاند. در پايان، مباني ابن خزيمه در خدا شناسي تحليل و بررسي شده است. اين مباني عبارتاند از: حجيت ظاهر الفاظ، يکسان انگاري اوصاف در قرآن، حجيت احاديث منقول از فرد عادل، مراجعه به ظاهر لفظ قرآن وسنت و بدون تأمل در مجموع آيات و روايات، و عدم توجه به علت و سبب فعل يا الفاظي که موجب توهم تشبيه است. نتيجه اينکه الفاظ موجود در متون ديني براي معرفي خداوند، در معناي موضوع له خود استعمال نشدهاند، بلکه معناي مجازي و تأويلي آنها مراد است؛ تا منجر به تشبيه، جسم انگاري و نقايص ديگر نشوند و ديگر اينکه صفات خبري، اوصاف مستقلي نيستند.
مقارنه الاراء الکلامیه عندالشیخ الصدوق و الشیخ المفید
نویسنده:
فاضل موسوی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
هذا البحث هو عباره عن دراسه مقارنه ونقدیه لأهم الاختلافات ما بین العلمین الکبیرین الشیخ أبو جعفر محمد بن علی بن الحسین بن بابویه القمی، الملقّب بالصدوق، والشیخ أبو عبد الله محمد بن النعمان الحارثی البغدادی الملقّب بابن المعلم أو المفید، فی کتابیهما ?الاعتقادات فی دین الإمامیه? للشیخ الصدوق، و ?تصحیح اعتقادات الإمامیه? للشیخ المفید. وقد رتّبنا البحث فی اربعه فصول وخاتمه: أ ــ تناولنا فی الفصل الأول بعض المسائل الکلیه, امثال فرضیات البحث , وبیان الموضوع, وسبب اختیاره, والجدید الذی طرحناه فی هذه الرساله, وأهداف البحث واهمیته العقائدیه, وسابقه البحث وحدوده الزمانیه والمکانیه, والمنهج الذی اعتمدناه فی تناولنا لهذا الموضوع . ب ــ وتناولنا فی الفصل الثانی بعض الأبحاث التمهیدیه المتعلقه بالعقیده عموماً، کالعقیده فی ضوء العقل والدین، ومسأله أصاله الاعتقاد فی حیاه الإنسان، ودور العقیده فی بناء الإنسان فکریاً ونفسیاً واجتماعیاً، ودور العقیده الصحیحه فی محاربه الجهل والانحرافات، ومناهج البحث العقائدی المعروفه فی واقعنا الإسلامی، ومسأله وجوب الاجتهاد أو جواز التقلید فی العقائد. ج ــ وتناولنا فی الفصل الثالث ترجمه وافیه ومختصره للشیخین الصدوق والمفید، من الولاده إلى الوفاه، مرکّزین على أهم جوانب حیاتهما، وممیزات شخصیه کل منهما. د ــ وتناولنا فی الفصل الرابع ــ الذی هو المحور الأساسی ــ عرض ومقارنه ومناقشه آراء هذین العلمین فی کتابیهما السالفین، مرکّزین على مواضع الخلاف بینهما، معرضین عن الآراء الأخرى التی کانت محلاًّ للوفاق بینهما، أو تلک الآراء التی یکون الاختلاف فیها فنیاً ولا یمس جوهر الموضوع. وأمثله هذا الفصل کثیره، منها: معنى کشف الساق فی یوم القیامه، وتأویل الید فی قولـه تعالى: ?یَدُ اللهِ فوقَ أیْدیهِم? ( )، ومعنى نفخ الروح فی قولـه تعالى: ?وَنَفَخْتُ فیهِ مِنْ روحِی? ( )، وحقیقه المکر والخداع الإلهی الوارد فی القرآن، ومسأله خلق أفعال العباد، والفرق بین الجبر والتفویض، ومعنى الإراده والمشیئه، والقضاء والقدر، وحقیقه الاستطاعه، والبداء، والعرش، واللوح والقلم والأرواح والنفوس، وإلى ما شابه ذلک من الموضوعات التی سوف یجدها القارئ الکریم فی طیّات هذا البحث. هـ ــ وذکرنا فی خاتمه البحث بعض النتائج التی استخلصناها من البحث , سواء ما یتعلق بسبب الاختلاف ما بین هذین العلمین ,او معطیات هذا الاختلاف وثمراته على واقعنا العلمی عموما والعقائدی خصوصا. و ــ لقد کان عملنا متنوّعاً فی هذا البحث، فبعض الأحیان وبسبب کون الموضوع مهماً ولا زال محلاًّ للخلاف لم نکتف بعرض آراء العلمین ومقارنتهما وبیان الصحیح منهما فحسب، وإنما حاولنا تسلیط الضوء على نفس الموضوع بشکل یرفع الإیهام ویوضح الصوره التی لم تتضح أو تتجلى من خلال ما ذکره کلا الشیخین، کما حدث ذلک فی موضوع البداء، والقضاء والقدر، وحقیقه الأرواح وغیر ذلک، واکتفینا فی بعض الأحیان بالمقارنه والمحاکمه لآراء الشیخین فحسب، وحاولنا فی جمیع المسائل الخلافیه التوفیق بین الشیخین ما استطعنا إلى ذلک سبیلاً، کحمل الخلاف على النزاع اللفظی فی بعض الموارد، أو إلى أن الفرق فی الإجمال والتفصیل، وما شابه ذلک. رأینا فی بعض الأحیان أنّ عرض خصوص محل الخلاف من کلامیهما کاف فی بیان وجهه نظر کل منهما، فاکتفینا بذلک، إلاّ أننا فی العدید من الأحیان رأینا الحاجه إلى ذکر جمیع کلامهما حتى یتضح موضع الخلاف من خلال سیاق الکلام لا مجرداً عنه. ز ــ کان منهجنا فی النقد والمحاکمه منهجاً موضوعیاً، منطلقاً من معطیات نضوج العدید من المسائل التی لم تکن فی زمان العلمین ناضجه بشکل کامل لقلّه الأبحاث المعمّقه فیها. وحاولنا دائماً أن نمسک العصا من الوسط، فلم نتبع المنهج العقلی الصرف، ولا المنهج الاخباری المجرّد، وإنما حاولنا التوفیق بین النقل والعقل، مستعینین لذلک بآلیات معرفیه وعلمیه منقحه ومحققه، سواء فی مجال فهم الآیات أو الروایات أو بقیه الاعتقادات والأفکار. أسأل الله تعالى أن نکون قد وفّقنا فی عملنا هذا، لخدمه الدین والعلم.
تحقیقی پیرامون کتاب  من لا یحضره الفقیه شیخ صدوق (ره)
نویسنده:
محمود نظری
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
یکی از این چهره‌های درخشان که در عالم اسلام و تشیع صفحاتی از تاریخ را به خود اختصاصداد رئیسالمحدثین محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه ملقببه شیخ صدوق (ره) استکه با جمع‌آوری احادیثخدماتشایانی نمود. وی با درکنیاز شدید جامعه و احساسخلاء در زمینه احکام الهی و فقه پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) اقدام به تصنیفدومین جامع روایی معتبر شیعه، کتابمن لایحضره الفقیه نموده کتابی که طی قرون گذشته تاکنون همواره ماخذ و مدرکپر ارزشحدیثو فقه شیعه و مورد استفاده و استناد فقها و مجتهدان بزرگما بوده و هست . و مع‌السفبسیاری از پژوهشگران دینی از کم و کیفاین کتابو بطورکلی کتبحدیثبی‌اطلاعند که از جمله کارهای مهم و ضروری در این زمینه پژوهشهای تحلیلی درباره محدثان و آثارشان می‌باشد. بدین جهتنویسنده این رساله با توجه به اهمیتاین کتابو نقشآن در احیای فرهنگو علوم اسلامی، در جهتشناختبهتر و بیشتر جامعه اسلامی به خصوصنسل جوان تحقیق از این کتابو شخصیتوالایشرا در پیشگرفته و امیدوار استکه این فتح بابی شود تا سایر آثار صدوق و سایر کتبروایی مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته تا خدماتمولفان آنها به دانشو فرهنگاسلامی هر چه بیشتر آشکار گردد و زمینه‌ای برای جذبافکار و قلوببه فرهنگغنی اسلامی و شیعی باشد. در این رساله سعی شده علاوه بر بازگو نمودن هر چه بیشتر و بهتر زندگی شیخ صدوق (ره)، زوایای مختلفمهمترین اثر وی یعنی کتابمن لایحضره الفقیه آشکارتر گردد.
بررسی تطبیقی آرای کلامی شیخ صدوق با ابن‌تیمیّه در باب توحید( با تکیه بر دو کتاب التّوحید و منهاج‌السّنّه)
نویسنده:
محمدعلی موحدی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
شیخ صدوق بر پایه‌ی نصوص دینی، الهیّاتی سلبی را مبتنی بر خروج از حدین طرح ریزی نمود. وی با ارائه‌ی ملاکی در جهت کسب معرفت صحیح از سقیم در شناخت خداوند، بر نفی تعطیل و تشبیه اصرار ورزید و نقش حجج الهی را در برون‌رفت از دو حد یاد شده مورد کاوش قرار داد. او در نظام توحیدی خود از معرفتِ بی‌واسطه‌ (معرفه الله بالله) و معرفتِ بالأیه سخن به میان آورد و بحثِ مبسوطی را در باب معرفتِ وهبیِ پیشین ارائه نمود. هموپس از بیان استدلالات عقلی بر نفی تشبیه میان خالق و مخلوق و بیان تفاوت‌های دیدگاه کلامیِ خود با الهیّات تنزیهیِ مبتنی بر سنخیت حکمای اسلامی، به تنزیه حق از احاطه عقول و اوهام، تنزیه از وصف پذیری، و تنزیه از صفات امکانی پرداخت و با ذکر دلایل عقلیِ مأثور و ارائه شواهد متعدد روایی، به تنزیه حق از کیفیت، ترکیب، زیادت و نقصان، حد و تناهی، صیرورت، اینیت و مکان، قرب و بعد، زمان و حرکت و سکون و انتقال، رویت، جسمانیت و اعضا و جوارح و ادوات همت گماشت. شیخ صدوق هم‌چنین در مبحثِ توحید با نفی توحیدِ عددی و توحیدِ نوعی و انکارِ توحیدِ صفاتیِ مصطلح در نزد متکلمانِ مکتب اعتزال، و تأکید بر غیریت صفت و موصوف و خلقت اسماء و صفات تفاوت-های عمیق الهیّات نص‌گرایانه خود را با سایر نظام‌های توحیدی آن دوران به خوبی آشکار ساخت.ابن تیمیه حرانی نیز به عنوان یک متکلمِ نقل‌گرایِ عامه، به احیای تفکر اسلافِ اهل حدیث موفق شد و مبتنی بر نصوص رواییِ عامه، الهیّاتی را مبتنی بر نفی تعطیل و تشبیه تدوین نمود. وی با جریان تعطیل‌گرایانه جهمیه و اعتزالیه به شدت به مخالفت برخاست و با طرحِ معنای خاصی از نفی تشبیه، خود را از هواخواهان تنزیه حق قلمداد نمود. ابن تیمیه با نفیِ توقیفی بودن اسماء و صفات، راه را جهتِ نفوذ مباحثِ غیر مأثور به حوزه‌ی خداشناسی مفتوح نگاه داشت. پژوهش حاضر پس از بیان دیدگاه‌های کلامی ابن تیمیه در باب معرفت حق و نفی تعطیل و تشبیه، بهچهار مسئله‌ی حد و تناهی، جسمانیت، رویت خداوند و ترکیب از نگاه او پرداخته است. تطبیقِ آرای کلامی این دو متکلمِ نص‌گرا، می‌تواند تفاوت‌های شگرفِ دو نظامِ الهیّاتیِ مأثورِ امامیه و وهابیه را به خوبی به نمایش بگذارد.
نظریه عصمت از دیدگاه شیخ صدوق و شیخ مفید
نویسنده:
فاطمه مهدوی سرشت
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
هرچند این گزاره ی اعتقادی که دامان انبیای الهی و امامان شیعه از گناه و خطا منزه و مبراست، در نگاه اول بدیهی و بی نیاز از استدلال جلوه می کند، اما تأمل در این موضوع بنیادین، زوایای تاریکی را فرا روی هر پژوهشگری می گشاید و او را با سوالاتی مواجه می سازد که ناگزیر باید بدانها پاسخ گوید. از جمله عالمانی که به بحث پیرامون موضوع عصمت پرداخته اند «شیخ صدوق» و «شیخ مفید» هستند. بررسی دیدگاه این دو عالم هم به لحاظ قرابت آنان با عصر حضور امامان علیهم السلام و هم به لحاظ پاکی روح، دقت علمی و خلق آثاری درخور، از اهمیت شایانی برخوردار است.در بررسی اندیشه های این دو عالم وارسته این پرسش اساسی مطرح می شود که ایشان نظریه عصمت را چگونه تبیین کرده و دیدگاه های آنان در این باره از چه وجوه اشتراک و افتراقی برخوردار است؟ در پاسخ به این پرسش به اجمال باید گفت که از دیدگاه این دو عالم انبیا، امامان، حضرت زهرا علیهم السلام و ملائکه معصوم هستند. هر چند مقام عصمت برای آن ذوات مقدس اکتسابی نبوده و از سوی خداوند متعال به آنان اعطا شده است، برخورداری از موهبت عصمت منافاتی با اختیار آنان ندارد. به رغم اشتراک نظر در بسیاری از فروع عصمت، در پاره ای موارد نیز اختلافاتی میان دیدگاه های این دو عالم به چشم می خورد. از جمله می توان به بحث محدوده ی عصمت معصومان اشاره کرد که تبلور آن در بحث «سهو النبی(ص)» به خوبی نمایان است.
بررسی تطبیقی آرای تاریخی شیخ صدوق و شیخ مفید در دو کتاب عیون اخبارالرضا و الارشاد
نویسنده:
محبوبه پریزان
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مدخل آثار(دانشنامه آثار) , کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
حضور دولت آل‌بویه و نقش برجسته‌ی آن در موقعیت سیاسی بغداد، از فشارهای وارده بر شیعیان کاست و زمینه را برای فعالیت آنان فراهم نمود. شیعیان با استفاده از این آزادی سیاسی، به نشر عقاید و آموزه‌‌های خویش پرداخته و به تدوین، تنظیم و تبویب آن‌ها همت گماشتند. در این دوره، از سوی مخالفان، ایرادها و اشکالاتی به مهم‌ترین اعتقادات شیعی وارد می‌شد که برخی از متکلمان و عالمان شیعی، همچون شیخ مفید و شیخ صدوق در آثار متعددی به دفاع از تشیع پرداختند. این دو عالم مانند بسیاری دیگر از دانشمندان شیعی، با مباحثه و مجادله‌ی کلامی با دانشمندان دیگر فرق، به تثبیت و تحکیم بسیاری از اصول و عقاید شیعی پرداختند. از جمله آثار این دو عالم، الارشاد فی‌المعرفه الی‌العباد و عیون اخبارالرضاست. شیخ مفید و شیخ صدوق برای دفاع از تشیع از اخبار و گزاره‌های تاریخی بهره-های فراوانی بردند، به طوری‌که این دو کتاب، بیش‌تر به عنوان آثاری تاریخی جلوه‌گر شدند. استفاده از گزاره‌های تاریخی در اثبات مسائل کلامی؛ همچون نصّ امامت، علم امام، عصمت امام، معجزات امام، و غیره همان پیوند میان کلام، حدیث با تاریخ است که در عیون اخبارالرضا و الارشاد دیده می‌شود. هر چند شیخ صدوق و شیخ مفید در مقام استاد و شاگردی بودند اما به دلیل تعلق به دو مکتب متفاوت قم و بغداد، در برخی دیدگاه‌های کلامی و تاریخی اختلاف هایی داشتند. در این پژوهش تلاش شده است با تکیه بر دو کتاب الارشاد و عیون اخبارالرضا و همچنین منابع کلامی، حدیثی و تاریخی، به بررسی تطبیقی آرای تاریخی شیخ مفید و شیخ صدوق در دو اثر الارشاد و عیون اخبارالرضا پرداخته شود. بر اساس مطالعات انجام شده و یافته‌های به دست آمده، شیخ مفید و شیخ صدوق نه به عنوان تاریخ‌نگار، بلکه به مثابه‌ی دو متکلم، جهت اثبات اصول عقاید شیعی، از گزاره‌های تاریخی بهره‌های فراوانی برده‌اند. در این پژوهش مواردی همچون بحث امامت، عصمت، علم غیب، شهادت امامان و غیره به عنوان وجوه اشتراک و افتراق دیدگاه‌های تاریخی این دو عالم مورد توجه قرار گرفته است. هر چند شیخ مفید برخلاف استادش، بیش‌تر بر عقل و دلایل کلامی تأکید داشت اما در نهایت این دو عالم نقش بسیاری در دفاع از حقانیت تشیع و اثبات آن بر عهده داشتند. واژگان کلیدی: شیخ صدوق، شیخ مفید، عیون اخبارالرضا، الارشاد، تاریخ‌نگاری شیعه، کلام شیعه
آموزه بداء در اندیشه امامیه از آغاز غیبت تا پایان مدرسه بغداد
نویسنده:
جمال الدین موسوی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه,
کلیدواژه‌های اصلی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
اندیشه ناب و توحیدی «بداء» گرچه در جامعه مسلمانان نخستین وجود داشت، اما بنا به دلایلی تنها در جامعه شیعی استمرار یافت. تا پایان عصر حضور ائمه(ع) میان متکلمان شیعه اختلافی در تبیین بداء وجود نداشت. بعد از این دوره و در زمانی که کلام شیعه دوران رکود و فترت را پشت سر می گذاشت، گروهی از معتزلیان شیعه شده و متکلمان عقل گرای شیعه تبیین جدیدی از بداء ارائه داده و آن را هم وزن نسخ دانستند. این اندیشه جدید که در ابتدا گروه اندکی طرف دار آن بودند، رفته رفته جایگاه مهمی در میان متکلمان شیعه پیدا کرد، به گونه ای که در اواسط قرن پنجم تقریبا همه گیر شد. تبیین این اندیشه جدید با شیخ مفید ادامه یافت و شاگردان وی نیز ادامه دهنده همین مسیر بودند.
صفحات :
از صفحه 51 تا 68
بررسی تطبیقی اوصاف الهی از دیدگاه «التوحید» شیخ صدوق (ره)و صدرالمتألهین
نویسنده:
سکینه دشتکی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مدخل آثار(دانشنامه آثار) , مطالعه تطبیقی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
بحث از اوصاف الهی از مسائل مهمی است که همواره در طول تاریخ، اندیشمندان اسلامی به شیوه‌های مختلفی آن را مطرح و بررسی نموده‌اند. شیخ صدوق و ملاصدرا از جمله متفکرانی هستند که با رویکردهای مختلفی به بحث اوصاف الهی به صورت گسترده، پرداخته‌اند. شیخ صدوق، روایاتی را که در مورد اوصاف الهی از معصومین علیهم السلام، مطرح شده است را در کتاب «التوحید» خویش، گردآوری و متناسب با نظام فکری خود، گزینش نموده است؛ و به این ترتیب، ایشان در تبیین اوصاف الهی به ظاهر روایات، اکتفا می‌نماید. اما ملاصدرا به شیوه‌ای استدلالی، اوصاف الهی را اثبات و تبیین نموده است. اساس بحث اوصاف الهی در روایات، نظریات شیخ صدوق و حکمت صدرایی، بر پایه‌ی توحید، مبتنی شده است. به این ترتیب، تمامی این دیدگاه ها، اوصاف کمالی مانند: علم، اراده، قدرت و... را عین ذات الهی دانسته‌اند و هر آن چه با ذات حق تعالی، ناسازگار است را از ساحت مقدّسش، مبرّا نمودند. بنابراین بررسی تطبیقی میان روایات معصومین علیهم السلام و دیدگاه‌های متفکر حکمت متعالیه که در اصل، تشریح سخنان معصومین در قالب نظام فلسفی خود است، می‌تواند راه گشای بسیار خوبی برای درک و شناخت جامع اوصاف حق تعالی باشد.
عقل‌گرایی و نص‌گرایی در تشیع (با بررسی تطبیقی دیدگاه‌های شیخ صدوق و شیخ مفید)
نویسنده:
عبدالمجید حکیم الهی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
مشهد: جامعه المصطفی العالمیه,
چکیده :
با آغاز غیبت امام دوازدهم دوره حیرت در جامعه شیعی آغاز می شود؛ از سویی جامعه شیعی از درون با پرسش هایی مواجه است و از سوی مقابل نیز شیعیان با شبهات و پرسشهایی از طرف فرقه ها و مکاتب دیگر به ویژه زیدی ها و معتزله مواجه شده اند. با توجه به این فضای فکری است که دو مکتب قم و بغداد با دو رویکرد نص گرایانه و عقل‌گرایانه دو منظومه معرفتی شیعه را شکل داده اند. با توجه به بحران های دوره حیرت است که شیخ صدوق و شیخ مفید تلاش می کنند با نوآوری های خود در دایره دو رویکرد نص گرا و عقل گرا، جامعه شیعی را از این بحران خارج سازند. با توجه به آنچه گفته شد، نوشتار حاضر تلاش دارد به این پرسش بپردازد که در یک بررسی تطبیقی، عقل چه جایگاهی در منظومه معارف مکتب عقل‌گرای بغداد و نص‌گرای قم داشته است و نوآوری های شیخ صدوق و شیخ مفید در جایگاه عقل چیست. در پاسخ به این پرسش تلاش خواهد شد تا نشان داده شود که جایگاه عقل در معارف شیعی و صورت‌بندی نص گرا و عقل گرا در دو مکتب قم و بغداد پس از عصر غیبت معصوم (ع) به دلیل آموزه های اهل‌بیت (ع) با شکاف عمیقی که در کلام و فقه اهل سنت با دو رویکرد اشعری و معتزلی به وجود آمد، مواجه نشد و پس از آغاز عصر غیبت و نیازهای جوامع شیعی در این عصر، شیخ صدوق و شیخ مفید با نوآوری های خود در حدیث شناسی و علم کلام جایگاه عقل در معارف شیعی را رشد دادند که تأثیرات آن از حدیث‌شناسی به علم کلام و سپس به فقه و اصول فقه انتقال یافت و عقل به عنوان ادله چهارم در فقه جای گرفت.
صفحات :
از صفحه 5 تا 24
بررسی تطبیقی اوصاف الهی از منظر «التوحید» شیخ‌صدوق و ملاصدرا
نویسنده:
عسکر دیرباز، سکینه دشتکی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: جامعه المصطفی العالمیه,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
این مقاله اوصاف الهی را از منظر شیخ صدوق با مراجعه به کتاب «التوحید» ایشان و صدرالمتألهین مورد بررسی قرار داده است. شیخ صدوق و ملاصدرا از جمله متفکرانی هستند که با رویکردهای متفاوتی به بحث اوصاف الهی به صورت گسترده، پرداخته‌اند. شیخ صدوق، روایاتی را که در مورد اوصاف الهی از معصومین: مطرح شده است، در کتاب «التوحید» گردآوری و متناسب با نظام فکری خود، گزینش نموده است. ملاصدرا نیز بر اساس مبانی فلسفی خود که متناسب با قرآن و روایات است، مبحث اوصاف الهی را مطرح و ارائه نموده است. اساس بحث اوصاف الهی در نظریات شیخ صدوق و حکمت صدرایی، بر پایه‌ توحید و عینیت ذات و صفات، مبتنی شده است. به این ترتیب، این دو دیدگاه، اوصاف کمالی ذاتی مانند: علم، اراده‌و قدرت را عین ذات الهی دانسته‌اند و هر آنچه را که با ذات حق تعالی، ناسازگار است از ساحت مقدسش مبرّا نموده‌اند. بنابراین با بررسی تطبیقی و نشان دادن نزدیکی نکات مطرح شده در روایات معصومین: و دیدگاه‌های مؤسس حکمت متعالیه که در اصل، تشریح سخنان معصومین: در قالب نظام فلسفی خود است و همچنین با صرف نظر از اختلاف دیدگاه‌های شیخ صدوق و ملاصدرا، تبیینی جامع از اوصاف الهی ارائه شده است
صفحات :
از صفحه 43 تا 64
  • تعداد رکورد ها : 33