جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که آیا فلسفة دین و الهیات موسوم به جهانی، می‌تواند با رویکرد اسلامی دنبال شود یا نه؟ فلسفة دین اجمالاً عبارت است از تأمل عقلی بیرون‌نگرانه در باب دین. این قسم معرفت، از سنخ فلسفه‌های مضاف و معرفت درجة دوم است و آشکارا از کلام (الهیات)، دین‌پژوهی و فلسفه متمایز است و با بهره‌گیری از توانایی عقل نظری، به ارزیابی معتقدات ادیان و پدیدار عمومی دین می‌پردازد. در این نوشتار نشان داده خواهد شد فلسفة دین با رویکرد اسلامی امکان‎پذیر است و می‌تواند در مسیر تحقق قرار گیرد. اما از محوری‌ترین مسائل فلسفة دین در روزگار ما، مسئلة الهیات جهانی است، تا آنجا که به نظر می‌رسد آن‌گاه می‌توان از فلسفة دین با رویکرد اسلامی دفاع کرد که تکلیف این مسئلة مهم نیز با رویکرد اسلامی روشن شود. الهیات جهانی می‌کوشد بدون اتکای انحصاری بر یک دین خاص، بلکه بر مبنای مشترکات ادیان مختلف جهان، تبیینی روزآمد و قابل‌پذیرش از پدیدار عمومی دین ارائه دهد. اصلی‌ترین مبنای الهیات جهانی در غرب، تکثرگرایی دینی است؛ اما نوع نگاه قرآن به مسئله دیگرادیان، با این مبنا سازگاری ندارد، بلکه بیشتر با شمول‌گرایی تناسب دارد و مبنای گفت‌وگوی بین پیروان ادیان را تکثرگرایی اجتماعی از طریق تساهل و مدارای پیروان ادیان می‌داند. اما این بدان معنا نیست که قرآن با اصل پی‌ریزی یک «الهیات جهانی» مخالف است، بلکه بر عکس با نظر به برخی آموزه‌های قرآنی می‌توان الهیاتی جهانی بر مبنای آموزه‌های مشترک ادیان، معنویت و تقدس، عقلانیت و کرامت انسانی تأسیس کرد.

چکیده (فارسی): ایمان مورد نظر کی یرکگور نه تنها فراتر از عقل است، بلکه در برابر عقل قرار می گیرد؛ و آن والاترین فضیلتی است که انسان می تواند بدان نائل گردد. ایمانی که باید به نحو سوبژکتیو بدست آید، نه به طریق ابژکتیو. ایمان دلبستگی شورمندانه و بی حدّ و حصر به سعادت ابدی است. ایمان باور به پارادوکس است، پارادوکس تجسّد. از نظر کی یرکگور، انسان واجد ایمان می تواند با حقیقت اعلی ارتباط برقرار کند، و خود نیز دریافت حقیقت نماید؛ حقیقتی که سوبژکتیویته است. کی یرکگور به نقد جزم گرایی و فلسفة هگل می پردازد. او مدعی است که آنها در اینکه تلاش می کنند تا کلیه امور را تبیین نمایند، بطوریکه ایمان شخصی را بر دلیل و بینّه استوار سازند، اساساً بر خطا می باشند؛ زیرا سعی دارند تا عقل را به ماوراء حدودش توسعه دهند. اگر چه برخی از مفسّران به نقد آراء کی یرکگور پرداخته اند؛ اما همچنین برعکس، برخی دیگر از عقاید شورمندانة او در باب ایمان حمایت می کنند

مسئله «رابطه عقل و دین»، یکی از مباحث مهم جهان اسلام و مسیحیت به شمار می‌آید که همواره معرکه آراء متفکرین بوده و به شکل‌های گوناگون، در حوزه‌های متفاوت فکری با عنوان‌هایی همچون «رابطه عقل و وحی»، «رابطه عقل و ایمان» و «رابطه عقل و دین» مطرح گردیده است. در میان اندیشمندان مسیحی، «سورن کی‌یرکگور»، ایمان‌گرایی و مخالفت با عقل را به شیوه افراطی، پایه ریزی نمود، در میان اندیشمندان شیعی نیز «ملا محمد امین استرابادی»، نحله اخباری‌گری را تاسیس کرد. بنیان فکری هر دو مکتب، بر مخالفت با عقل و کوتاه نمودن دست آن از دخالت در دین، طرح‌ریزی گردیده است. به نظر کی‌یرکگور؛ اساس دین، شورمندی است و شورمندی دینی با عقل و تحقیقات آفاقی در تضاد است، اما استرابادی شان عقل را پایین‌تر از دین و دخالت در احکام آن می‌داند. کی‌یرکگور قائل به عقل ستیزی گزاره‌های دینی است، همچنین می‌گوید: تکیه بر عقل و عقلانی کردن آموزه‌های دینی، باعث زوال دین می‌گردد. استرابادی می‌گوید: دخالت دادن عقل، تکیه بر قیاس و به طور کلی، وارد شدن اصطلاحات اصولی، باعث تحریف دین گردید. استرابادی و کی‌یرکگور با دخالت دادن عقل در دین مخالفت کردند با این تفاوت که کی‌یرکگور در باب اثبات، تبیین و دفاع از گزاره‌های دینی، عقل‌ستیز است ولی استرابادی، داده‌های عقل در امور ضروری و بدیهی دین را می‌پذیرد و در سایر گزاره‌های دین، قائل به خردگریزی آن‌ها است.

پایان نامه حاضر با هدف مقایس? دیدگاه هایملاصدرا و توماس آکوئیناس در باب رابط? عقل و ایمان تدوین شده است.سوالاتی که در این پایان نامه مطرح می شود بدین شرح می باشد: نسبت عقل و ایمان از دیدگاه ملاصدرا چیست؟نسبت عقل و ایمان از دیدگاه آکوئیناس چیست؟ چه نسبتی میان عقل از نظر ملاصدرا با عقل از نظر آکوئیناس وجود دارد؟چه نسبتی میان ایمان از نظر ملاصدرا و ایمان از نظر آکوئیناس وجود دارد؟ چه اشتراکاتی میان عقل و ایمان از دیدگاه ملاصدرا با عقل و ایمان از دیدگاه آکوئیناس وجود دارد؟ چه اختلافاتی میان عقل و ایماناز دیدگاه ملاصدرا با عقل و ایمان از دیدگاه آکوئیناس وجود دارد؟روش این پژوهش مقایسه ای نظری است که در آن مواد اولیه از منابع مربوطه دریافت شده و سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج بدست آمده در این پژوهش روشن می سازد که از دیدگاه هر دو فیلسوف بین عقل و ایمان سازگاری و هماهنگی وجود دارد. هر دو متفکر ضمن ارزش گذاری برعقل، به محدودیت آن اذعان دارند و معتقدند که عقل انسان بدون یاری و کمک وحی نمی تواند انسان را به حقیقت و سعادت نهایی برساند. رابطه عقل و ایمان در اندیش? آکوئیناس با تفکیک قلمرو عقل و ایمان از یکدیگر تبیین می شود وعقل و ایمان هر دو ابزار معرفتی هستند که راهشان مستقل از یکدیگر است. اما ملاصدرا قائل به رابط? دو طرفه بین عقل و دین است و معتقد است که عقل در کنار نقل و همتای آن است و می توان از منابع معرفتی و اثباتی دین باشد.

چکیده ماشینی : کتاب راهنمای الهیات اصلاح‌شده آکسفورد به منابع گذشته برمی‌گردد که الهیات اصلاح‌شده را آگاه کرده‌اند و به بررسی مکالمات میان کسانی که امروز در الهیات اصلاح‌شده مشغول هستند، می‌پردازد. اول، این جلد گزارش هایی از زمینه های تاریخی اصلی الهیات اصلاح شده، روابط مختلف (قدیم و مدرن) که حفظ می کند و از آنها ناشی می شود، ارائه می دهد. تحقیقات اخیر پیوندهای پیچیده بین میراث پدری و قرون وسطایی کلیسا و کار جنبش اصلاح شده در قرن شانزدهم را نشان داده است. قرن گذشته همچنین شاهد انفجار الهیات اصلاح شده در خارج از جهان غرب بوده است، که نیاز به توجه نه تنها به این صداهای جهانی، بلکه همچنین به تاریخ منحصر به فرد (و احتمالی) الهیات اصلاح شده در غرب را برانگیخته است (از این رو تامل در رابطه آن با تحولات فکری مانند روش مکتبی یا رویکردهای انتقادی مطالعات کتاب مقدس مدرن). دوم، این جلد، برخی از متون کلاسیک و معرف سنت اصلاح‌شده را ارزیابی می‌کند و همچنین تاریخ استقبال از آنها را مشاهده می‌کند. جنبش اصلاح شده تحت سلطه یک شخصیت واحد نیست، اما حاوی انبوهی از متون پارادایماتیک است که گستره و سرزندگی تفکر اصلاح شده در مورد سیاست، تقوا، تفسیر کتاب مقدس، تأمل جزمی و مشارکت اجتماعی را نشان می دهد. ثالثاً، این جلد به آموزه‌ها و موضوعات کلیدی می‌پردازد که امروزه همچنان مورد توجه متکلمان اصلاح‌شده قرار دارد. مشارکت‌کنندگانی که خودشان به الاهیات سازنده کمک می‌کنند، امروز در مورد وضعیت این سؤال تأمل می‌کنند و پیشنهادهای خود را در رابطه با انبوهی از موضوعات و مضامین اعتقادی ارائه می‌کنند.