جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جریان روشن­فکری در ایران، از زمان پیدایی تا امروز، براساس ادوار تاریخی و ماهیت و چگونگی نگرش به تمدن غرب یا فرهنگ دینی و بومی، با توجه به تحولات سیاسی ـ اجتماعی جامعه به شکل­های مختلفِ غرب­گرا، ملی­گرا، چپ­گرا و دینی، بروز و ظهور داشته است. نگاهی گذرا به بازشناسی این جریان­ها می­تواند زمینه­ساز فعالیت محققان اجتماعی و فکری جامعه باشد. چرا که شناخت جریان­های فعال در صحنۀ اجتماعی و یا فهم زمینه مناسب برای فعالیت­های آینده به اندازۀ زیادی، به جریان­هایی وابسته است که در سدۀ اخیر در ایران بروز و نمود پیدا کرده است. نوشتار حاضر تلاش می­کند که نگاهی هر چند کوتاه به جریان روشن­فکری در ایران معاصر داشته باشد.

جهانی شدن یکی از مفاهیم و پدیده­های مؤثر زندگی اجتماعی ـ سیاسی در هر دو جنبه داخلی و خارجی و در حوزه­های مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است. تأثیرگذاری این پدیده در جوامع مختلف مشهود، و جامعه ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. نوشتار حاضر با نگاهی به مفهوم­شناسی جهانی شدن و اصلاح­طلبی، به بررسی تأثیرات جهانی شدن بر گفتمان اصلاح­طلبی، با تحلیلی گفتمانی در جامعه ایران در حوزه­های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی می­پردازد. در این مقاله ادعا شده است که گفتمان اصلاح طلبی با تأثیرپذیری از جهانی شدن، در صدد تبیین هویت خود با توجه به مؤلفه­های جهانی شدن و بومی کردن آنها ضمن در نظر داشتن جنبه­های اسلامی بوده است.

چکیده­ای از سخنرانی ارائه شده در سلسله نشست­های علمی برگزار شده به میزبانی فصلنامه علوم سیاسی با عنوان وضعیت نظریه­های سیاسی در ایران در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در اردیبهشت 1384.

در شامگاه پنج­شنبه بیست و پنج اسفند ماه 1384 در میانه­ی جاده­ی زابل – زاهدان، در محلی به نام تاسوکی، فاجعه تروریستی دلخراشی رخ داد که در آن بیست و دو تن از مسافران عبوری، در حالی که دست­ها و چشمان آنها بسته شده بود، توسط گروه موسوم به جندالله، در حالی که این گروه لباس نیروی انتظامی را به تن داشتند و ایست بازرسی ساختگی برقرار کرده بودند، به فیض شهادت نایل آمدند. هفت تن مجروح گشته و هفت تن نیز به گروگان گرفته شدند که ستوان یکم پاسدار محمد شاهبازی در ایامی که در اسارت گروه مذکور بود به شهادت رسید و شش تن دیگر نیز به تدریج در طی دویست روز آزاد شدند. آنها در برابر آزادی گروگان­ها خواستار آزادی پنج نفر زندانی بودند. در اینجا قسمت سوم خاطرات رضا لک­زایی، یکی از گروگان­های این واقعه را می­خوانید.

حیات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی هر کشوری ایجاب می­کند که با سازمان­های بین المللی تعامل داشته باشد. حیطه عملکرد و فعالیت سازمان­های بین المللی به حدی گسترش یافته که حتی اگر کشوری بخواهد هیچ تعاملی با آنها نداشته باشد، نمی­تواند از محدودیت­های اعمالی آنها بر خودش رهایی یابد. در این نوشتار، روند تحول در روابط جمهوری اسلامی با سازمان­های بین المللی به چهار دوره تقسیم شده است: دوره اول از بهمن 57 آغاز و تا آبان 58 ادامه داشته که دورۀ ادامه روابط رسمی محدود ایران با سازمان­های بین المللی بوده است. دوره دوم، دورۀ مقابله و مواجهه با سازمان­های بین المللی بوده که بیشترین نماد این جهت­گیری در موضوعاتی نظیر اشغال سفارت آمریکا و جنگ تحمیلی بوده که دوره زمانی آبان 58 تا 67 را دربر می­گیرد. دورۀ سوم که از سال 68 تا 76 را دربر می­گیرد، دوره هم­گرایی و هم­زیستی با سازمان­های بین المللی بوده است. ایران در این دوره تلاش کرده تا ضمن ورود به سازمان­های بین المللی، واقعیت­های بین المللی مترتب بر آنها را بپذیرد. دوره چهارم که با دوم خرداد 76 آغاز می­شود، دوره نقش آفرینی محدود کشور در سازمان­های بین المللی است.

کلیله و دمنه یکی از کتاب­های ارزش­مند ادب فارسی و نمونه­ای برای اندرزنامه نویسی در تاریخ ایران است. برخی از بخش­های این کتاب را به دستور انوشیروان از هندوستان به ایران آوردند و با افزوده­هایی به پهلوی ترجمه کردند. در سدۀ دوم هجری، ابن مقفع آن را به عربی ترجمه کرد و رودکی در زمان سامانیان آن را به شعر فارسی در آورد. اصل آن از بین رفته و ابیات پراکنده­ای از آن به جا مانده است. در سال 536 هجری، ابوالمعالی نصرالله منشی، دبیر بهرام شاه غزنوی کلیلۀ ابن مقفع را با نثری فصیح و زیبا به صورت آزاد به فارسی برگرداند و مطالبی هم بر آن افزود. نثر کتاب از لحاظ استواری انشاء و ترکیب عبارات و داشتن اسلوب عالی و آراستگی و پیراستگی زبان و مفردات کم نظیر است. از آن­جا که نویسنده در این کتاب به سجع، موازنه و آوردن اشعار و امثال فارسی و عربی و آیات و احادیث پرداخته است. بسیاری از منتقدان کار او را سرآغاز نثر مصنوع فارسی و کتاب وی را نمونۀ عالی آن سبک به حساب آورده­اند.

آنچه مى‏خوانید چکیده‏اى از گزارش سفر دکتر حقیقت به هلند است که در تاریخ 13/4/1385، در جمع اعضاى شوراى پژوهشى و هیأت علمى پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسى پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى ارائه شده است.

تروریسم یکی از واژه­های مبهم در عرصه بین­المللی است که به علت پیچیدگی مفهوم و مصادیق آن با نوعی «بحران معنا» در تعریف و تحدید قلمرو آن مواجه هستیم. تعاریفی که از تروریسم و ابعاد آن ارائه شده بیش از آن­که منطبق بر عینیت­گرایی و پذیرش دوگانگی ارزش / واقعیت باشد، برگرفته از برساخته­های گفتمانی و تبلیغی است. در شرایط بحران معنا در معرفی تروریسم چند پرسش اساسی مطرح می­شود: چه چیزی تروریسم را از سایر اشکال منازعۀ خشونت آمیز متمایز می­سازد؟ چرا خشونت یک دولت یا گروه تروریستی و خشونت گروه یا دولتی دیگر پاد تروریستی معرفی می­شود؟ چرا برخی گروه­ها و افراد در یک زمان «مبارزان آزادی» معرفی می­شوند و همان گروه­ها، با حفظ ایدئولوژی افراطی خود، در زمان دیگر و در شرایط سیاسی دیگر «تروریست» نامیده می­شوند؟ هدف مقاله حاضر، بررسی و تبیین ایده­ها و مشکلات اصلی موجود در روند مفهوم سازی تروریسم در دو گفتمان رسمی ـ سیاسی و علمی ـ آکادمیک است.

مباحث حاضر چکیده نشست علمی نقد کتاب سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتو تحولات منطقه­ای (2001 – 1991) تألیف دکتر امیر محمد حاجی یوسفی (تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، بهار 1384) است که با حضور ناقدان محترم دکتر ابراهیم متقی و دکتر محمد ستوده در تاریخ 10/9/84 در گروه علوم سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی برگزار گردید.

پس از فروپاشی اردوگاه کمونیسم و تک قطبی شدن جهان، جهان غرب برای انسجام درونی خود نیاز به دشمن مشترکی داشت؛ از این رو، سیاست‌مداران غربی «جهان اسلام» را دشمنی خطرناک تعریف کرده و جایگزین کمونیسم نمودند. جهان اسلام به دلیل داشتن مکتبی متفاوت و سابقۀ دیرینۀ خصومت با جهان غرب، این ظرفیت را داشت که از سوی غرب «غیریت سازی» شده و به عنوان دشمن انتخاب شود؛ از این رو علی‌رغم غلبه نگرش بر ساخته‌گرا constructionism در مورد جهان اسلام در میان اندیشمندان غربی، نگرش گوهرگرا Essentialism با وجود فقر پشتوانه تئوریک آن، در رسانه‌ها ترویج شده و جهان اسلام را به عنوان «واحد یکپارچه» و خطر برای غرب معرفی کردند. نویسنده مقاله حاضر معتقد است غیریت‌ سازی از سوی غرب و معرفی جهان اسلام به عنوان «کلیت واحد» و خطرناک برای منافع آنها، استراتژی غرب جهت تداوم سلطه جهانی است.