جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب به یکی از نظریات روان‌شناسانه در باب «خاستگاه دین» می‌پردازد عموم دیدگاه‌های اندیشمندان در باب خاستگاه دین را می‌توان در دیدگاه‌های جامعه‌شناسانه کسانی چون: آگوست کانت، دورکیم و مارکس دیدگاه‌های روان‌شناسانه فروید و یونگ و دیدگاه‌های پدیدارشناسانه کسان چون: رودلف اتو و میرچا الیاده جست‌و‌جو کرد. (مقدمه) زیگموند فروید در ریشه‌یابی و تبیین خصلت‌ها، منشأ و نحوه سلوک آدمیان برای تمایلات جنسی اهمیتی بیش از اندازه قائل است و پدیده‌های مختلف اجتماعی، ادبی هنری و ... را از طریق ارجاع به تمایلات سرکوب شده فرد در دوران کودکی تحلیل می‌کند. وی به دین نیز از همین زاویه می‌نگرد. در این کتاب نویسنده در سه فصل اول به بررسی یکی از نظریه‌های معروف فروید در این باب می‌پردازد. و در فصل‌های پاینی به نقدهای عام که همه نظریه‌های او را در بر می‌گیرد، می‌پردازد.

اعتقاد به دین نقش مهمی در معناداری زندگی انسان‌ها ایفا می‌کند از این‌رو اندیشمندان بسیاری به بررسی خاستگاه دین پرداخته‌اند؛ به‌طوری‌که گروهی از اندیشمندان معتقدند این عنصر معنابخش به زندگی منشأیی الهی و ماورایی دارد و برخی دیگر آن را بشری و برآمده از توهمات انسان‌ها می‌خوانند. ملاصدرا از نمایندگان معتقد به دیدگاه اول و فروید طرفدار اندیشه دوم است. این نوشتار با واکاوی دین و اوامر الهی با تکیه بر آراء ملاصدرا آشکار می‌سازد فارغ از اختلافات مبنایی اندیشه صدرا و فروید، هسته مرکزی تفاوت دیدگاه هستی‌شناسانه صدرایی و روانشناسی فروید در مورد دین در پاسخ به این سئوال نهفته است که آیا دین ذات متعین و مستقل از ذهن بشر دارد یا نه؟ از منظر هستی‌شناسانه صدرایی پاسخ به این سئوال مثبت و از دیدگاه روانشناسانه انسان‌گرای فروید پاسخ به آن منفی است. این نوشتار تحلیلی فلسفی از منشأ دین و اوامر و نواهی آن از طریق بیان علم الهی و تبیین مطابقت دین و نظام احسن با علم الهی با تکیه بر آراء ملاصدرا ارائه و اثبات می‌کند که دین ذاتی متعین و مستقل از توهمات بشری دارد سپس بر همان اساس دیدگاه فروید مبنی بر موهوم انگاری دین و الزامات دینی را نقد می‌کند.

موضوع این کتاب، علاوه بر شرح زندگی «زیگموند فروید»، توجّه به نظریه‌های روان‌شناسانه و روان‌کاوانة وی است. کتاب حاضر، حاوی مشهورترین بندهای آثار «فروید» و مجموعه‌ای از سرنخ‌ها و کلیدهایی است که به مخاطب کمک می‌کند تا به کشف‌های تازه‌تری دست پیدا کند. این کتاب همچنین مشتمل بر گاه‌شمار مختصری از زندگی‌نامة «فروید» و پیشنهادهایی برای مطالعة بیشتر است. نوشتار حاضر، قرائت گزیده‌هایی کوتاه از نوشته‌های «فروید»، با عطف نظر به روان رنجوری‌ها، ضمیر ناخودآگاه، واژه‌ها، مرگ و مسایل جنسی است. این اثر، هستة تناقض‌آمیز و خارق اجماع تفکّر روان‌کاوانه را بیرون می‌کشد و به مخاطب می‌آموزد که سرچشمة مخالفت‌های بسیار با «روان‌کاوی» کجا است. هدف از تدوین این کتاب، نشان دادن حیات درونی آدمیان از منظر «فروید» و بازگشایی رموز پیچیدة آن است.

کنکاش و کاوش در فلسفه دین و تعیین جایگاه‏ دین در فرهنگ جهان معاصر و تبیین و تحکیم‏ ره‏یافتهاى وحیانى در این باب از مباحث‏ جذاب دوران ماست. در این باب گفتکویى انجام شده است با جناب آقای دکتر محمد لگنهاوزن، از اساتید و صاحبنظران‏ فلسفه دین، اهل‏ آمریکا و شیعه که هم‏ اکنون در تهران و قم به تدریس اشتغال دارند. مباحث مورد بحث در این جا عبارتند از: تعریف فلسفه دین، فلسفه دین در غرب، ضرورت فلسفه دین، انتظار بشر از دین، گزار های دینی، تئوری فروید در مورد مذهب.

کتاب «خاستگاه دین» نوشته بیژن طرهانی، ضمن بررسی علل گرایش مردم به دین، در ‌ده فصل با عنوان‌های «دین چیست؟»، «فلسفه دین از منظری دیگر»، «فطرت»، «ساحت‌های وجودی انسان»، «خاستگاه دین در اندیشه فروید زیگموند»، «مبانی کلی اندیشه زیگموند فروید»، «خاستگاه دین در اندیشه صدرالمتالهین صدرای شیرازی»، «بنیادی‌ترین خطوط فلسفی و رابطه آن‌ها با خاستگاه دین»، «خداشناسی فطری در اندیشه صدرا» و «تفاوت خاستگاه دین در اندیشه صدرا و فروید» تقابل دو رویکرد به خاستگاه دین یعنی رویکرد مادی‌گرایانه در اندیشه فروید و رویکرد خداگرایانه در اندیشه صدرالدین شیرازی و ملاصدرا را بررسی می‌کند.

این تحقیق به منظور تبیین اهداف خلقت انسان و تبیین تکالیف مهم ارسال پیامبران، به توضیح و ارتباط این دو بُعد و مفاهیم مرتبط با آن از منظر آیات قرآن و روایات معصومین(ع) در راستای نگرش علم روان شناسی پرداخته است. روش: تحقیق به کار گرفته شده در این مقاله، پژوهش در حیطه تحقیقات توصیفی و از گونه تحلیل اسنادی به روش کتابخانه ای است که اطلاعات جمع آوری شده به واسطه تحلیل محتوا، به بررسی تحلیلی متون انتخابی از کتاب و سنت و پژوهش های روان شناختی پرداخته است. یافته ها: عقل مرکز ساختاری شناخت و قوای ادراکی است که توانایی ادراک و تشخیص نیکی ها و حقایق، تدبیر امور مربوط به مسائل دنیوی، اُخروی و... را دارد. علم، به عنوان مجموعه ای از معلومات و دانش هایی که به صورت اکتسابی یا به صورت حضوری وارد ذهن و عقل انسان شده و به عنوان محتوای آن سازمان در فرایند تعلیم، استعدادهای ساختاری و قوای شناختی عقل را از قوه به فعل تبدیل می کند. قلب نیز به عنوان یک جزء ساختاری از خلقت فطری و معنوی انسان، قوای عاطفی و تمایلات را به صورت محتوایی در فرایند تزکیه و تهذیب شکوفا می کند. تزکیه، به فرایند شکوفایی و تکاملی نگرشها و کشش های مثبت قلب با محتواهای عاطفی، همچون: رحمت، رافت، انس، الفت، ذکر، انابه و... اشاره دارد که انسان را به کمال و تعالی سوق می دهد. تهذیب، به پاک کردن و زدودن دل از تمایلات شهوانی و خواهش های نفسانی، با محتواهای منفی همچون: حرص، حسد، بخل، غیض، قساوت و... اشاره دارد که انسان را از حضیض ذلت و سقوط به سوی اسفل سافلین باز می دارد. نتیجه گیری: تزکیه و تهذیب، در دو بُعد نیاز قلب و نفس، به پاک کردن قلب از تمایلات شهوانی و زدودن نفس از گناهان و دل نبستن به مظاهر دنیوی و از بین بردن صفاتی همچون: کبر، غلظت، قساوت، ترس، اضطراب، حسرت و... از یک طرف و شکوفا و بارور کردن استعدادهای مثبت، آرزوها و امیدها در مسیر تقرب و کمال و دستیابی به خصوصیات مثبت و رشد دادن فضایل و کرامات اخلاقی در قلب، مانند صمیمیت، انس، الفت، انابه، آرامش، خشوع و... می پردازد.

کتاب حاضر که مجموعه مقالات خطیب مشهور مرحوم علامه فلسفی ره می باشد درباره اخلاق و صفات فضیله و رذیله می باشد. در این کتاب نظرات بسیاری از بزرگان و دانشمندان اسلامی و غربی در باب مسائل مختلف اخلاق ذکر می شود.