جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

ظهور و بروز معتزله در جهان اسلام و انعکاس آن در سفرنامه حکیم ناصر خسرو

نویسنده:

محمد کریم, عبدالعزیز موحد نساج, غفار پوربختیار

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

ناصر خسرو , معتزله (اهل سنت) , سفرنامه ناصر خسرو

کلیدواژه‌های فرعی :

سفرنامه ناصر خسرو ,

چکیده :

پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) افتراق‌هایی در میان امت اسلامی روی داد که معلول اختلاف برداشت‌های متفاوت از کتاب، سنت و تحولات سیاسی و ارتباط فرهنگی دیگر ملل بود. در چنین زمانه‌ای بود که فرقه‌های گوناگون ظهور کردند. یکی از این فرقه‌ها خوارج بود که مرتکبین گناهان کبیره را کافر می‌دانستند و گروه دیگر مرجئه بودندکه مخالف این اندیشه خوارج بودند. همین اختلاف بین خوارج و مرجئه سبب پیدایش معتزله شد. معتزله یکی از فرقه‌های عقلی–استدلالی است که بنیان‌گذار آن واصل بن عطاست. این گروه در پایان دوره بنی‌امیه از خلاء قدرت استفاده کردند و به تبلیغ مسلک و مرام خود پرداختند. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده‌های منابع کتابخانه‌ای به رشتۀ تحریر درآمده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که در دوره اول بنی‌عباس به فعالیت فکری خود ادامه دادند و از نهضت ترجمه استفاده کرده و با افکار فلسفی آشنا شدند و خود را با عقل و فلسفه مجهز کردند. در عهد مأمون، معتصم و واثق به قدرت سیاسی نزدیک شدند و پیشرفت فراوان کردند. این فرقه در عهد متوکل با مشکلاتی مواجه شد و رو به ضعف نهاد. این اختلافات در بسیاری از منابع دوره اسلامی اشاره شده است. در سفرنامه ناصرخسرو نیز تا حدی به این شرایط مذهبی پرداخته شده است.. هدف از این پژوهش بررسی زمینه‌های پیدایش، رشد، گسترش و اضمحلال فرقه معتزله است.

مشخصات اثر

عنوان :

البيان الصريح والبرهان الصحيح في مسألة التحسين والتقبيح

نویسنده:

إسماعیل بن القاسم بن محمد

نوع منبع :

کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

الوجود الإلهي عند ابن أبي الحديد

نویسنده:

رؤوف الشمری

نوع منبع :

کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

الإرادة عند المعتزلة والأشاعرة: دراسة فلسفية إسلامية

نویسنده:

عبد الباری محمد داود

نوع منبع :

کتاب , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

الأصول الخمسة للمعتزلة: صياغة دينية لمواقف سياسية

نویسنده:

محمد القوماني

نوع منبع :

کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

تاریخ علم الکلام فی الاسلام

نویسنده:

فضل الله زنجانی؛ تحقیق و تعلق قسم الکلام والحکمة الاسلامیین

نوع منبع :

کتاب , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

رسائل الجاحظ (العدد 10): رسالة فی النابتة أو: ذم بني أمية

نوع منبع :

کتابشناسی(نمایه کتاب)

کلیدواژه‌های اصلی :

لعن خلفای بنی امیه , معتزله (اهل سنت) , خلفای بنی امیه , تأسیس حکومت اموی , امویان , مطاعن معاویه

چکیده :

كتاب النابتة: از اين رساله گاهى به اسم «رسالة فى بنى امية» نيز نام برده شده است. اين كتاب را جاحظ در رد گروهى از مسلمانان كه در زمان جاحظ پديد آمده و به نام نابته مشهور شده بودند، نوشته است. نابته قائل‌اند كه سبّ معاويه و لعن او جائز نيست و اين اساسى ‌ترين نظريۀ آنها بوده، ولى علاوه بر آن قائل به تشبيه، قدم قرآن، جبر و... مى‌باشند. در واقع گروه نابته پيروان اهل حديث به خصوص احمد حنبل مى‌باشند كه همين آراء با تغييرهاى جزيى در بين بعضى از اهل سنت وجود دارد. مؤلف در اين رساله علاوه بر نقد آراء نابته، گزارشى نيز از تاريخ صدر اسلام تا عصر اموى ارائه مى‌كند. او عصر پيامبر(ص) و ابوبكر و عمر و 6 سال اول عثمان را عهد وحدت و الفت مسلمانان دانسته و قائل شده كه در اين زمان بدعت و فسادى حاصل نشده است؛ اما بعد از اين 6 سال، زمان خلافت عثمان زمان فتنه و فساد و اختلاف بين مسلمانان مى‌باشد، لذا بعضى از مسلمانان او را به سوء مديريت و بعضى به اختلاس از اموال بيت المال و كوتاهى در حفظ آن و تقسيم ناعادلانه آن متهم كرده و به منزل او هجوم آورده و او را كشتند. البته جاحظ كشتن خليفه را محكوم مى‌كند، چون خون فاسق در نزد او همچون خون مؤمن محترم است و لكن قائل است، او به خاطر ارتكاب بعضى اشتباهات و گناهان فاسق مى‌باشد. جاحظ بعضى از فتن و بلايائى كه عالم اسلام را بعد از عثمان فرا گرفت، از آثار و نتايج رفتار عثمان مى‌داند. مصائبى همچون جنگ جمل و جنگ صفين و جنگ نهروان و كشته شدن امیرالمؤمنین(ع) به دست ابن ملجم. وى موارد متعددى از فسادهاى معاويه را برمى‌شمارد كه اين همه فساد در نظر او مستلزم جواز سب او است. همچنين در مورد يزيد بن معاويه و فسادهاى او در اسلام سخن گفته و در آخر نتيجه مى‌گيرد كه «إن‌هذه الاعمال تدل على القسوة و الحقد و النصب و النفاق و اليقين المدخول و الايمان المخروج و عدم الاخلاص للنبى» او پس از آن به بقيه فسادهاى خاندان اميه اشاره مى‌كند. این رساله هم به صورت مستقل و هم در مجموعه رسائل جاحظ منتشر گردیده است.

مشخصات اثر