جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «اذان و اقامه در اسلام» به نویسندگی موسی خسروی است. کتاب حاضر به بررسی یکی از مسائل مهم فریقین یعنی مسئله اذان و اقامه می پردازد و دیدگاه های فرقه های شیعه و اهل تسنن را در این رابطه مطرح می سازد. این مجموعه در شش بخش تنظیم شده است. بخش اول: تشریع اذان و اقامه، بخش دوم: تعداد جملات اذان و اقامه و تفسیر آن، بخش سوم: ثواب موذن، بخش چهارم: نظر فقهای شیعه و بعضی از اهل سنت در مورد شهادت به ولایت در اذان، بخش پنجم: احکام اذان و اقامه، بخش ششم: داستان هایی از اذان گویان در اسلام.

حکماى مسلمان در سلوک معرفتى خود، همواره به دنبال حقایقى بوده اند که هرگونه شک و شبهه اى از آن زدوده شده باشد. در این مسیر، سرچشمه وحیانى کلام الهى و کلام اولیاى الهى راه گشا و مددرسان ایشان است. در این میان شیخ شهاب الدین سهروردى نخستین حکیم مسلمان است که با استشهاد و استناد به آیات و روایات، دیدگاه هاى خود را در مسیر نیل به حقیقت اعلا قرار داده است. در این مقاله دیدگاه ویژه هرمنوتیکى سهروردى، که در حکمت اسلامى با عنوان تأویل از آن یاد مى شود، مورد تحلیل قرار گرفته است. سهروردى با اتکا به نظریه خیال در حوزه معرفت شناسى و جهان شناسى خود، فرایند تأویل را براى درک و شهود حقایق باطنى ضرورى مى داند و با ذومراتب دانستن این فرایند مشکل نظریه تأویل به رأى را با واحد بودن حقیقت، دفع مى کند.

نقد متن حدیث یکی از علومی است که در سالهای اخیر به صورت تخصصی در رشته های مرتبط با علوم حدیث قابل پیگیری است . چرا که حدیث شامل دو قسمت سند حدیث و متن حدیث می باشد . در سند حدیث صحبتهای فراوانی شده اما آنچه در موردش کمتر بحث شده ، نقد متن حدیث به ويژه نقد متون احاديث عرفاني است که در لابلای آثار بزرگان علما می توان مطالبی هر چند پراکنده یافت که با متن حدیث و بررسی و نقادی آن در ارتباط است . در این میان خود احادیث نیز به گونه های متعددی از لحاظ متن تقسیم می شود . یکی از این گونه ها احادیث عرفانی است . نقد متن احادیث عرفانی را می توان به صورت مجزا بررسی ، دسته بندی و مورد مطالعه قرار داد. عرفا فقه الحدیث را داراي ظاهر و باطن مي دانند اما فقها به طريق تواتر و نقلي افاده علم و دانش مي كنند. عدم مخالفت با نصوص و ظواهر آيات قرآن، عدم مخالفت با ادله عقلي، تبيين دلالت متون احاديث عرفاني با آيات شريفه قرآن و ديگر روايات صحيح و معتبر معصومين (ع)، بهره گيري از استدلالات منطقي و برهاني و دقت در دقائق بلاغي، برخورداري از طهارت نفساني و شهود باطني از مهمترين مباني نقد متون احاديث عرفاني محسوب مي شود.

مسلمانان بر این باورند که رسول‌خدا? گذشته از مقام نبوت، مقام امامت امّت اسلامی را نیز داشته و بر این اساس در مدینه اقدام به تشکیل حکومت اسلامی نموده و جامعه اسلامی را در همه ابعاد بر اساس اندیشه دینی رهبری نموده است ولی با ارتحال رسول‌خدا? با اینکه هم? مسلمانان بر این باور بودند که رسول‌خدا? باید جانشین داشته باشد ولی در شرایط و اختیارات حاکم اسلامی اختلاف پیدا کرده و به دو گروه عمد? شیعه و سنی تقسیم شدند. سوال اساسی این تحقیق این است که محدود? اختیارات حاکم اسلامی چیست؟ آیا شرایط و اختیارات حاکم اسلامی در هر دو نگاه یکی است یا ختلاف دارند و اگر اختلاف دارند علت آن چیست؟ این تحقیق که به روش اسنادی- تحلیلی انجام گرفته به این نتیجه رسیده است که پیروان اهل‌بیت? که به شیعه شهرت یافته‌اند جانشینان پیامبر را در دو دوره مورد توجه قرار داده‌اند: الف: دور? حضور معصوم?؛ در این دوره که جانشین پیامبر?، امام معصوم می‌باشد، همان شرایط عصمت و علم پیامبر? را که در پیامبر? معتبر می‌دانند را در جانشین پیامبر هم معتبر می‌دانند و همان اختیاراتی که برای رسول‌خدا? قائلند را برای این گروه که تعداد آنان دوازده نفر می‌باشند، قائلند.ب: دور? غیبت؛ در این دوره که بر اساس حکمت الهی امام معصوم? حضور محسوس ندارند، احکام اسلامی تعطیل نشده و جانشینان امام معصوم که از آنان به حاکم شرع‌‌، ولی فقیه و .. یاد می شود، لازم نیست شرط عصمت و علم لدنی را داشته باشند ولی نزدیکترین حالت به این شرایط را که همان عدالت و اجتهاد باشد باید دارا باشد و دربار? اختیارات او اختلاف دارند که به دو نظر عمده تقسیم می‌شوند. گروهی همانند امام خمینی? قائل به ولایت مطلقه فقیه با همان اختیارات رسول‌خدا? در اداره کشور می‌باشند و عده‌ای که چنین اختیارات مطلقی را برای فقیه قائل نبوده ولی اصل اختیارات را پذیرفته‌اند. شیعه این شرایط و اختیارات را در هر دو دوره با استناد به آیات قرآن، روایات اسلامی، عقل و سیر? نبوی و... اثبات می‌کند که با متون دینی سازگاری بیشتر دارد. و پیروان خلفا که به اهل سنت شهرت یافته‌اند چنین تقسیم بندی دوره‌ای را ندارند و علم لدنی و عصمت را در جانشین پیامبر لازم نمی‌دانند ولی در اختیارات حاکم اسلامی، چنان اختیاراتی قائل شده‌اند که برای خلفاء، حق‌تشریع قائل شده‌اند و در برابر نص اجتهاد کرده‌اند که در مواردی نتوانسته‌اند برای ادعای خود ادل?‌شرعی و عقلی اقامه کنند و تنها به ادله‌ای از قبیل مصالح مرسله و ... تمسک جسته‌اند که خود از مبنای شرعی و عقلی محکمی برخوردار نیستند.

امروزه مهم‌ترین عنصر سازمان، نیروى انسانى است و چون همه نیروهاى انسانى سازمان، کارآمد نیستند، از این‌رو، نمى‌توان به هر یکى از آنها، هر کارى را واگذار کرد، بلکه باید افراد را بر اساس معیارهاى خاص گزینش کرد. بر این اساس، مسئله شایسته‌سالارى مطرح مى‌شود. شایسته‌سالارى عبارت است از: واگذارى کارى به افراد، تحت شرایط، معیارها و شاخص‌هاى خاص. البته شایسته‌سالارى از نظر قرآن کریم داراى معیارهایى ویژه مانند ایمان، تقوا، علم، عدالت، راستگویى، بصیرت بینش سیاسى، اخلاق نیکو، رفق و مدارا، قاطعیت، انتقادپذیرى، تغافل، ایجاد امیدوارى، صبر و استقامت مى‌باشد که در این نوشتار مورد بررسى قرار مى‌گیرند. این مقاله با روش توصیفى ـ تحلیلى و با ابزار فیش‌بردارى، به مطالعه متون تفسیرى پرداخته و هدف از آن، استخراج معیارها و ملاک‌هاى شایسته‌سالارى است.

اسلام برنامه‌ای جامع و مجموعه‌ای کامل برای سعادت انسان است، همان‌گونه که قرآن کریم می‌فرماید: دین شما را برایتان کامل کردم. دقیق‌ترین و بی‌خطرترین مسیر برای انسان از این مجموعه به خوبی برای وی قابل دریافت می‌باشد و کافی است که تنها گوش جان به فرامین آن سپرده و راه‌های مورد توصیه آن را به ‌کارگرفت. این پژوهش جست‌وجویی است حول محور تقوا که یکی از مهم‌ترین مباحث مطرح در قرآن، به عنوان وحی الهی و روایات معصومین علیهم‌السلام است، آن هم از نگاه یکی از آراسته‌ترین مردان الهی؛ یعنی امام سجاد (ع). با تدبر در کلام امام، تقوا ملکه‌ای در درون انسان که در هنگام مواجه با گناه جلوی ارتکاب گناه انسان را می‌گیرد. تقوا عامل کرامت در نزد خداوند متعال و معیار ارزشیابی در نزد پروردگار عالمیان است.رعایت تقوای الهی خود معلول عواملی است نظیر: عدالت، شکر، اطاعت از دستورات خداوند، اطاعت از پیامبر و ائمه علیهم‌السلام، بزرگ شمردن خطر گناه، توکل، دعا، نماز، روزه، قرائت قرآن و پیروی از آن، ذکر و یاد خداوند، امر به معروف و نهی از منکر، ایمان، اخلاص، یاد مرگ و عدم غفلت از آن.اموری نیز انسان را از رسیدن به تقوا باز می‌دارند نظیر: عجب و خود بینی، سستی و کاهلی، ریا، منت گذاشتن، غفلت، دنیا دوستی و کوچک شمردن گناه.تقوا جان آدمی را زنده نموده و آثاری در بردارد؛ از جمله: برخورداری از تحیت، مغفرت و رضوان الهی، هم‌نشینی با اولیاء خدا، در امان بودن متقین، جدایی از مسیر شیطان، پوشانندگی، برخورداری از رحمت الهی، روشن بینی و بصیرت، عزت، خشوع، بی نیازی، حفظ و نگه‌داری انسان از گناه و برخورداری از آمرزش الهی، رستگاری، رسیدن به مقام محبت خداوند نسبت به متقیان، رضایت و خشنودی خداوند، آرامش، اجابت حاجات.کلمات کلیدی: امام سجاد (ع)، صحیفه سجادیه، تقوا، روایت.

در جهان پرشتاب امروز، در عصر انفجار دانش و اطلاعات، جوامع شیفتگی خاصی نسبت به تغییر، تحول و توسعه از خود نشان می‌دهند .از این رو جامعه‌شناسان، سیاستمداران و نظریه‌پردازان فرهنگی توجه خود را به توسعه، ابعاد و زمینه‌های آن معطوف داشته و ضرورت و راه‌های رسیدن به توسعه را مورد کنکاش قرار داده‌اند. تعاریف گوناگونی برای توسعه ارائه گردیده که نشان از اهمیت و پیچیدگی آن دارد. توسعه تنها حاصل اراده و کوشش-های بخردانه و پیگیر ملت و جوامعی است که خواستار بهبود شرایط زندگی خود هستند. بنابراین توسعه فرآیندی هدفدار و برنامه‌ریزی شده است که توسط انسان آغاز می‌گردد و هدف آن بهبود بخشیدن به شرایط زندگی کلیه افراد است که در یک جامعه گرد هم آمده‌اند. از سوی دیگر صاحب‌نظران، توسعه را متأثر از عوامل گوناگونی به حساب آورده‌اند. از این میان، عامل انسانی اصلی‌ترین نقش را در نیل به اهداف توسعه بر عهده دارد. در پاسخ به پیچیدگی‌های دنیای امروز و تنوع نیازهای جوامع انسانی، دانشمندان علوم اجتماعی توسعه را به ابعاد اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، انسانی، پایدار تقسیم نموده‌اند. فرهنگ سامان‌بخش باورها، ارزش‌ها، نگرش‌ها و هنجارهای یک جامعه است و نوع رفتار و جهت-گیری‌‌های مردم آن جامعه را مشخص می‌کند. از این‌رو به دلیل بروز مشکلات اجتماعی و زیستی برای جوامع و ملت‌هایی که تنها به توسعه اقتصادی می‌اندیشند، بحث فرهنگ و توسعه فرهنگی در مرکز توجه قرار گرفته است. تلاش و برنامه‌ریزی برای دست‌یابی به توسعه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی بدون تمرکز به فرهنگ در درازمدت اثرات مخربی به بار خواهد نشاند. بعد فرهنگی مرجع اصلی ارزیابی همه عوامل است و توسعه در جایی که از آن ریشه گرفته،یعنی در فرهنگ و سنت همان کشور رشد می‌کند؛ زیرا توسعه فرآیند همه جانبه و مرتبط با ارزش-‌ های هر جامعه و فراخوان و مشارکت آحاد افراد و گروه-هایی است که هم بنیان‌گذار آن هستند و هم از آن منتفع می-شوند. و اگر توسعه با توجه به خواست مردم و بر مبنای فرهنگ عوام باشد موجبات ارتقا و رشد انسانی را فراهم می‌نماید. بنابراین توسعه فرهنگی زیر بنای توسعه همه جانبه است و نمی-توان بدون اعتنا به آن به دنبال ایجاد تغییرات در ابعاد مختلف یک جامعه بود. اکنون سوال این است که توسعه فرهنگی چگونه تحقق می‌یابد؟ چه عواملی در آن دخیل‌اند؟ شاخص‌های توسعه فرهنگی کدامند؟ آیا الگوهای رایج غربی برای جامعه ما قابل تجویز است یا نیاز به پیشنهاد الگوی جدیدی از توسعه فرهنگی است؟ آیا می‌توان برای توسعه فرهنگی جامعه یک دیدگاه و نگرش علمی مبتنی بر آیات قرآن به دست آورد، به نحوی که به پایه-های بنیادی یک نظریه جامع درون‌زا و بومی در چارچوب اهداف توسعه فرهنگی دست یافت؟بی‌تردید در هر جامعه می‌توان عوامل زیاد و متنوعی را، با میزان متفاوتی از تأثیرگذاری، شناسایی و دسته‌بندی کرد. اما در یک جامعه دینی و اسلامی که ماهیت ارزش‌های فرهنگی آن را آموزه‌های الهی تشکیل می دهد، یکی از عوامل مهم و بنیادی دین است. لذا واکاوی نقش دین در فرهنگ‌سازی و توسعه فرهنگی در این کشورها از جایگاه خاصی برخوردار است. بررسی و تحلیل ظرفیت‌های اسلام در زمینه توسعه فرهنگی از چند جهت حائز اهمیت است: اولاً، میان توسعه فرهنگی و پیشرفت جامعه ارتباط وثیقی وجود دارد. ثانیاً، دین و فرهنگ رابطه‌ای تنگاتنگ و درهم تنیده دارند. دین قلب تپنده و نبض فرهنگ در جوامع دیندار و مسلمان است. فرهنگ جوامع اسلامی به شدت متأثر از دین است، به گونه‌ای که هر گونه پیشرفت یا پسرفت فرهنگ، می‌تواند ریشه در دین داشته باشد. ثالثاً، اسلام مدعی است که دارای آیین زندگی برای تمامی انسان‌ها در طول نسل‌ها و عصرها است. به بیان دیگر، حضور اسلام در تمام ابعاد زندگی عملی و نظری انسان‌ها نه مربوط به دوره خاص بلکه همیشگی و جاودانه است. گرچه اسلام به منزله دین جامع، مدعی پاسخ‌گویی به تمام نیازهای بشر و برخوردار از برنامه زندگی برای همه انسان‌هاست به گونه‌ای که انسان‌ها تنها در این زیست بوم می‌توانند به زندگی آرمانی، واقعی و مطلوبشان دست یابند. ولی با نگاه جامعه شناختی به واقعیت‌های اجتماعی و تاریخی جوامع اسلامی، ملاحظه می‌شود که بسیاری از کشورهای اسلامی نسبت به کشورهای توسعه یافته، توسعه نیافته باقی مانده‌اند. آیا این واقعیت به معنای این نیست که اسلام نه تنها در توسعه فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی نقش ندارد، بلکه عامل اصلی پسرفت و عقب ماندگی جوامع اسلامی است؟ به همین دلیل این گمانه به وجود آمده که اسلام مانع ایجاد توسعه در ابعاد مختلف است و عقب ماندگی فناورانه مسلمانان نیز به همین مسئله بر می‌گردد. این امر دغدغه ای شد تا در این تحقیق تلاش شود رابطه اسلام و توسعه فرهنگی به مثابه پدیده ای که هم معلول توسعه و هم زمینه‌ساز آن است مورد بررسی قرار بگیرد. به همین منظور این تحقیق در پنج فصل ساختاربندی شده است. بعد از پرداختن به کلیات در فصل اول، فصل دوم و سوم تحقیق، به چارچوب مفهومی و تعریف مفاهیم توسعه و توسعه فرهنگی اختصاص داده شده است. سپس با توجه به شاخص‌ها و مولفه‌های توسعه فرهنگی در فصل سوم، رابطه اسلام با این مولفه‌ها در فصل چهارم مورد بررسی قرار می‌گیرد. سرانجام در فصل پنجم با توجه به مباحث مطرح شده جمع بندی نهایی صورت می‌گیرد.

تنبلی و کسالت به عنوان یک عادت مذموم، از آفت هایی است که دین اسلام به مسلمانان هشدار داده تا به آن مبتلا نشوند و با اراده ای قوی مشکلات را برطرف کرده و برای کسب سعادت اخروی تلاش نمایند. بر اساس نتایج بدست آمده در این پژوهش مهمترین ریشه های تنبلی را بایستی در مسائلی همانند ضعف ایمان، نفاق، ناآگاهی، دنیاطلبی، رفاه زدگی و خواهش های نفسانی جستجو کرد. همچنین تنبلی دارای آثاری همانند حسرت، پشیمانی، عدم پرداخت حقوق الهی، به تاخیر انداختن کارها، از دست دادن فرصت ها، بیکاری، بی حوصلگی و فقر می باشد. هر انسانی برای مقابله با تنبلی می تواند روش هایی همچون افزایش شناخت، ایجاد عزم و اراده، تدبیر، مدیریت و ایجاد نشاط در عبادت را به کار بندد تا کمتر دچار این آفت دین و دنیا شود. در این پژوهش تلاش شده تا به صورت نظری با مطالعه در تفاسیر و روایات ائمه معصومین و همچنین کتاب های اخلاقی و تربیتی، موضوع تنبلی از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گیرد.

این مقاله به بررسی گونه های روایتی و دیدگاه (Le Point de vue) بر اساس روشهای علمی پیشرفته در ادبیات (روش ژپ لینت و لت) و کاربرد آن بر روی آثار نویسندگان ایرانی و فرانسوی (بهرام صادقی، محمد هادی محمدی، صمد بهرنگی، هوشنگ مرادی کرمانی و آلبر کامو) می پردازد. قسمت پایانی مقاله ترجمه آزاد از کتاب Essaie de Yypolgie Narrative "point de vue " Le می باشد که البته، ترجمه خط به خط نیست و برای درک بهتر روش لینت ولت صحنه هایی از کتاب «بیگانه» ی آلبرکامو نیز به آن افزوده شده است.

هرگونه تأمل و ژرف کاوی و بازپژوهی پیرامون مسأله اسرار آمیز احتضار و مرگ، از ضرورت غیر قابل انکاری برخوردار بوده و خلأ پژوهشی محسوس در این زمینه بر اهمیت پردازش به آن می افزاید. مبانی و چهاچوب های نظری دستگاه تفکر صدرایی از متعالی ترین چشم اندازهایی است که از فراز آن می توان به ابعاد این مسأله نگریست. در دیدگاه ملاصدرا و امام، عالم احتضار، به عنوان عالم ورود به آستانه مرگ و حالات منحصر به فرد و ویژه اش در سیر تکاملی وجودی نفس مورد توجه قرار گرفته و حقیقت مرگ به عنوان معبر انتقال از نشئه ملکیه ظاهریه به نشئه ملکوتیه باطنیه، مورد بررسی واقع گردیده است. در این پایان نامه، با روش توصیفی-تحلیلی، نخست به تبیین حقیقت احتضار و ویژگی ها و برخی مقارنات و ملازمات آن از دیدگاه ملاصدرا و امام پرداخته شده و آن گاه سیمای حقیقت مرگ، شاخصه ها، انواع و علل آن از دیدگاه این دو اندیشمند مورد بررسی قرار گرفته است. در این پایان نامه بیان مناسبات مباحث، از اهداف و سویه های اصلی محتواست. مبانی ای نظیر تعدد و تمایز عوالم هستی و نشئات نفس و نحوه سیر تکاملی موجودات در عوالم هستی، از طریق حرکت جوهری و همچنین نحوه ارتباط نفس و بدن از مهمترین مبانی است که در ارتباط با موضوع، مورد تأمل قرار گرفته است.