جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مباحث مهم در فلسفه و منطق، انواع مفاهیم است. در منطق سنتی و فلسفه اسلامی، مفاهیم به سه دسته ماهوی، معقولات ثانی منطقی و معقولات ثانی فلسفی تقسیم شده‌اند. در مقاله حاضر، ابتدا دیدگاه‌های فیلسوفان مسلمان درباره معقولات ثانی منطقی بررسی شده است. در فلسفه مغرب‌زمین نیز کانت از مفاهیم محض فاهمه یا مقولات سخن گفته است که با معقولات ثانی منطقی و فلسفی قابل مقایسه است. از این رو پس از گزارش چگونگی طرح مفاهیم محض فاهمه در فلسفه کانت و بررسی احکام آن، دیدگاه کانت درباره این مفاهیم با دیدگاه‌های منطق‌دانان سنتی درباره معقولات ثانی منطقی بررسی تطبیقی می‌شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 69 تا 90

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

توزین ایمان و کفر در ترازوی مصلحت

نویسنده:

ابراهیم نوئی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: مرکز پژوهشی دایرة المعارف علوم عقلی اسلامی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ملاصدرا , امام محمد غزالی , معارف دینی , عقلانیت نظری احتمالی , مصلحت اندیشی پاسکال , مصلحت اندیشی(کلام جدید)

کلیدواژه‌های فرعی :

عقلانیت عملی , ایمان (فرجام شناسی) , قرآن , احادیث و روایات ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

قرآن، پیشوایان دینی و اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان، بارها به استدلالی پرداخته اند که با برانگیختن خوی تجارت پیشگی، آدمیان را به سوی ایمان فرا می خواند. این پرداخت اقناعی یا جدلی، کفه ایمان را در ترازوی مصلحت سنجی آدمیان، سنگین تر از کفه کفر نشان می دهد؛ زیرا انسان ها به هنگام داوری میان گزاره ها، به گزینشی روی می آورند که دربردارنده بیشترین مصالح و کم ترین زیان برای آنان باشد. بر این اساس چون کافران به این سنجش می پردازند، ناگزیر از پذیرش گزاره های دینی خواهند بود؛ زیرا حتی احتمال صدق آنها نیز می تواند بیشترین و پایدارترین مصالح را برای آنان برآورد و دشوارترین خطرها را از آنان دور سازد. این استدلال می تواند کافران را با تردید روبه رو ساخته و زمینه مناسبی برای حاکمیت ایمان مبتنی بر برهان فراهم آورد.این شیوه استدلال، شخص جاهل و شکاک میان ایمان و بی ایمانی را در مقام عمل نیز از سرگردانی خارج می سازد؛ هم چنانکه در هنگامه های شک و آشفتگی فکری بر دلگرمی مومنان نیز خواهد افزود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 203 تا 233

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

اصل خیر و رابطه آن با خدای خالق و صانع از دیدگاه افلاطون

نویسنده:

محمدکاظم علمی سولا,زهرا محمدی محمدیه

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

افلاطون , وجود , خدا (اسماء ذات الهی) , ایده , صانع (اسماء فعل) , حقیقت , اصل خیر

کلیدواژه‌های فرعی :

شناخت , خالق , تمثیل غار , تمثیل خورشید , تمثیل خط ,

چکیده :

افلاطون از اولين فيلسوفانی است كه به نحو عميق و جامعی به مسـئله خيـر و خـدا و رابطـه ايـندو پرداخته است. در فلسفه او اصل خير يك حقيقت وجـودی مـی باشـد و صـرفاً يـك امـر اخلاقـی نيست. در اين پژوهش ديدگاه او درباره اصل خير و خدا و ابهامات مربوط به اين دو مسئله مـورد بررسی قرار می گيرد و در نهايت رابطه اين دو مسئله در فلسفه او تبيين می گردد. برخلاف ادعای مشهور مبنی براينكه خدا در فلسفه افلاطون را كـه همـان اصـل خيـر اسـت، تنها خدای صانع می داند و او را خدای خالق نمی داند؛ اين مقالـه بـا تكيـه بـر شـواهدی مسـتند از رساله های افلاطون، بر اين باور است كه خدای صانع، همان خدای خالق است؛ زيرا ايده ها را كه قديم زمانی در نظر گرفته شده اند، از عدم آفريده است و او در حقيقت عين اصل خير می باشد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 63 تا 90

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

برهان امکان و وجوب در رویارویی با نقدهای راسل، هیوم و کانت

نویسنده:

عبدالله مصباحی

نوع منبع :

مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها – دانشگاه معارف اسلامی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

هیوم , محدودیت شناخت , تببین عقلانی خدا , برهان امکان و وجوب (اثبات خدا) , مستقل , غیرمستقل , راسل , ‌ کانت , دین شناسی جامعه شناختی , دین شناسی روان شناختی , اثبات وجود خدا , حقیقت قائم بالذات , ماهیات غیر متناهی , ماهیت علت , استدلال((اصطلاح وابسته)، قسیم تحلیل خارجی و تحلیل ذهنی و خارجی)

کلیدواژه‌های فرعی :

جهان هستی , دین شناسی , انگیزه , جهان شناختی , نقد تفاسیر , تناقض , حقیقی , نیستی , باور (پذیرش) ,

چکیده :

برهان امکان و وجوب که از مهم ترین برهان های اثبات وجود خدا به شمار می آید، در گذر اندیشه های بشری جایگاه ویژه ای به خود اختصاص داده است. در میان اندیشمندان، در طول تاریخِ اندیشه های مربوط به مبدا هستی، فیلسوف و متفکر بزرگی را نمی توان یافت؛ مگر اینکه به گونه ای با این برهان روبه رو شده است. و این برهان از همین رهگذر تقریرها و نقدهای گوناگونی را به خود دیده است.در این نوشتار، یکی از تقریرهای برهان یاد شده را به دلیل داشتن ویژگی های قابل توجه، برگزیده ایم و نقدهای راسل، هیوم و کانت به آن مطرح و پاسخ آنها را بیان کرده ایم. به نظر ما امتیاز تقریر مورد نظر «رسایی عبارتهای به کار رفته و نیفتادن در دام تسلسل و بطلان آن» است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 155 تا 174

مشخصات اثر

ثبت نظر