جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در دنیای امروز در عصری زندگی می کنیم که می توان گفت عصر تقابل فرهنگها عصر علم و دانش است. زیرا انسانها در صدد آن هستند که از قدرت علم استفاده کرده و موقعیت خود را بنابر علم و دانششان معین کنند امروزه علم و دانش در همه عرصه ها ثمره خود را داده است بجز در مسایل کمالات انسانی هنوز هم انسانها به این نکته توجه کافی ندارند. فکر می کنم علت این بی توجهی دو امر باشد یکی مربوط به شخص افراد باز می گردد و آن اینکه انسان مرضهای روحی را همانند امراض و جراحتهای بدنش حس نمی کند. درک این مطلب کاملا عقلانی است و این مشکل حل شدنی نیست مگر با تعلیمات دینی. و دیگری مربوط می شود به اجتماعات بشری که بشر در طول زمان چوببرخی از ادیان منحرف را خوردند و در نهایت تصمیم گرفتند که دین را از زندگی واقعیشان بیرون کنند. تا حدی ترسیدند که حتی اگر به آنها گفته شود که دینی دیگری وجوددارد که همه نیازهای شمارا تامین می کند دیگر باورشان نمی شود. ما در این نوشتار درصدد آنیم تا ثابت کنیم که در میان ادیان دینی آسمانی وجود دارد که با برنامه ریزیهای دقیق هم توان آنرا دارد که روح و روان بشر را معالجه کند و هم اجتماع را تظیم کند. و تنها بدین طریق است که انسان به سوی کمالات راه می یابد. و این دین جز آیین مقدس اسلام نیست که همه جانبه و همگانی و همیشگی است بدین منظور مطالب را در پنج بخش کلی گنجاندیم. بخش اول: کلیاتی است که شامل گفتارهای پیشنیاز وتبیین و توضیح مفاهیم و اصطلاحات می باشد. بخش دوم: شامل مبانی دین است که در ابعاد اعتقادات احکام و اخلاق بحث و بررسی شده است. بخش سوم: در زمینه قلمرو دین است که از نظر بعد دنیوی و بعد اخروی اخذ شده و قسمت اول در ارتباط با افراد بشر در ارتباط با اجتماع بشری و در ارتباط با برخی از علوم انسانی بحث و بررسی شده است. قسمت دوم کلی بحث شده است. بخش چهارم: اقوال دانشمندان جهان و علمای اسلام و ادله عقلی و نقلی بررسی شده است. بخش پنجم: بحث خاتمیت ماهیت بعثت علل جاودانگی ارکان خاتمیت و پیامدهای ضروری خاتمیت مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. و در خاتمه مسئله جهانی شدن بحث و بررسی شده است. نحوه بحث ما معمولا تطبیقی بوده است. زیرا مسایلی را که معمولا بعد اجتماعیشان سنگینی می کند مانند اتصاد ایدئولوژی حقوق و سیاسی در اینگونه بحثها نظر سکولاریزم و اسلام را و تفاوتهای این دو مکتب را بطور تطبیقی بحث و بررسی کردیم. به علاوه اگر در میان صاحب نظران مسلمان نیز نظریاتی متفاوتی وجو داشته باشد آنها نیز بطور تطبیقی بررسی شده است. به هر حال همه بحثهای اعتقادی و اجتماعی سعی شده است که در حد ممکن تطبیقی بحث شود و خلعی در آن نماند. زیرا در خلل بحثها دیدیم که اگر بحثها تطبیقی انجام نگیرد آنچه میخواهیم بدان حقیقت برسیم حاصل نمی شود و حرف ما از ادعا تجاوز نمی کند. ولی بحمدالله با بحث همه جانبه ای و تطبیقی ثابت کردیم که آیین مقدس اسلام تنها آیینی است که جوابگوی همه جانبه نیازهای بشر است در هر زمان مکان و در هر فرهنگی قابل تطبیق است.

یکی از برنامه های اساسی زندگی هر انسان، دور کردن آسیب های احتمالی از خود می‌باشد.در صورتی که آن احتمال ، خوف آور باشد، دور کردن آن لازم و در غیر این صورت پسندیده می‌باشد.این عمل در اصطلاح احتیاط نامیده می‌شود.در این تحقیق تلاش می‌شود اهمیت احتیاط (در هر چیزی) از منظر علم اخلاق با تأکید بر آموزه های اسلامی روشن گردد.در این تحقیق نخست تعریفی از اخلاق و احتیاط، و ناسانی اخلاق وعلم اخلاق اثبات می شود. زیرا اخلاق، ملکات پایدار درونی است ولی آنچه در علم اخلاق بحث می شود اعم از ملکه وحال –فضیلت ورذیلت-بینش وگرایش-صفات ورفتار می باشد.ضمنا احتیاط ،عمل به روشی که انسان را به بهترین وجه به سعادت می رساند، دانسته شده است. و بین معنای لغوی واصطلاحی وروایی آن همسانی اثبات شده است.بنابراین طبق تعریف احتیاط یکی از یافته ها در این تحقیق این است که احتیاط، دارای حسن مطلق است و همچنین این نکته که احتیاط در موارد خوف نوعی عقلایی، شرط لازم برای سلوک اخلاقیِ اکثر انسان‌ها می‌باشد. بخاطر اینکه اکثریت انسانها در آن حد از قدرت ایمان واراده نیستند که در صورت عدم پرهیز از موارد خوف آور انحراف، سالم بمانند.و همچنین این که شرایط فردی و اجتماعی هر شخص تأثیر قابل توجهی البته در حد اقتضاء در جهت گرایش به احتیاط یا ضد آن در انسان دارد و جزء اخیر علت تامه، اراده انسان است. ضمنا این تحقیق اثبات می کند که ملاک احتیاط لزومی خوف نوعی عقلایی بوده وملاک احتیاط استحبابی، احتمال کمتر از خوف می باشد. وبا این بیان از مبنای شیخ انصاری فاصله می گیرد.

حمایت از اخلاق و ارزش ها یکی از اصولی است که راه را بر ورود حقوق کیفری هموار می نماید ، اما این اصل یا به عبارتی الزام قانونی اخلاقیات همیشه و به یک درجه مورد حمایت قانون گذاران قرار نگرفته است. صرف نظر از دیدگاهی که اصولا حوزه اخلاق و ارزش ها را داخل در حریم خصوصی افراد دانسته و حقوق کیفری را منحصر به موارد ضروری و حد اقلی می گرداند، گرایشی نیز به حمایت از اخلاق توسط دولتها و قانون گذاران به چشم می خورد، اما در هنگام رویارویی بااخلاق عمدتا دو مسئله به بروز اختلافات نظری منجر می شود.اولین مسئله نحوه تفسیر اصول اخلاقی و ارزش ها است.چهمبنا و ملاک و قاعده ای، رفتار ها و صفات خوب(حسن) و بد(قبیح) را به ما می شناساند؟ به منظور پاسخ به این سوال نظریه های متنوعی توسط فلاسفه و دانشمندان ارایه شده است ، که در دو گروه عمده «نسبیت اخلاقی» ،و «اصول ثابت اخلاقی» قابل احصا می باشند. نسبیت اخلاقی از دو جهت به دامنه اختلافات می افزاید. یکی به جهت ناهمگونی نظریات در این گروه است، که هر فلسفه و مشرب فکریسعی در مطرح نمودن معیار خود داشته است، و جهت دیگر اینکه در یک نظریه واحد نیز هیچ گاه به اصول ثابت اخلاقینمی توان دست یافت ، محدود کردن اخلاق به طبایع یا غرایض یا عواطف بشری موجب گستردگی اخلاق به تعداد انسان ها خواهد شد. در حالیکه اصول ثابت اخلاقیبا اثبات ارتباط منطقیبین عقل سلیم و نهاد و سرشت انسانی از تزلزل نظری و تشتت آراء مبرا می گردد.آنگاه نه به تعداد افراد ، بلکه برای تمامی افراد ارزش های اخلاقی یکسان و ثابتی خواهیم داشت. بنابر این نادیده انگاشتننقش حسن و قبح در جرم انگاری به بهانه ابهام اوامر اخلاقی ، پذیرفتنی نخواهد بود. دومین مسئله، دایره شمول کیفر بر حوزه اخلاق است،آیا نقض هر قاعده اخلاقی یا به عبارتی همه رفتارهای اخلاقی مبنایی برای جرم انگاری است؟ این مطلبی است که هم در مغرب زمین وهم در مباحث اسلامی مطرح گردیده است.حد اکثر گرایان هر چند صرف نقض قاعده اخلاقی را فارغ از هر فایده دیگری موجب دخالت کیفر دانسته اند اما آن را محدود به قبایح شدید و نه هر قبحی می کنند. دیدگاه میانه مولفه مفید بودن الزامات را نیز در نظر میگیرد.تفسیر سطحی از«التعزیر لکل عمل محرم» شائبه حمایت حد اکثری را دامن می زند، اما مداقه بر موضوع، عدم وحدت تجریم و تحریم را بر ما روشن می کند و حریم جرم را محدود به قبایح با درجه قبح زیاد همراه با اثرات مفسده انگیز فردی و اجتماعی می گرداند.

این پژوهش که عنوانش نقش ایمان در زندگی انسان از منظر قرآن وروایات است شامل پنج فصل ویک خاتمه می باشد؛ که فصل اول شامل مباحث همچون بیان وتعریف مسأله، واژگان کلیدی، سوال اصلی وسوالات فرعی، پیشینه وضرورت انجام تحقیق، فرضیه تحقیق، هدف تحقیق، نو آوری تحقیق، روش ومراحل تحقیق، معنای لغوی واصطلاحی ایمان بوده ودر فصل دوم به بررسی حقیقت ایمان ورابطه آن با اسلام، عمل صالح، علم ودرجات وارکان ایمان که مهمترین آن توحید، نبوت، عدل، امامت ومعاد است و... پرداخته ایم، ودر فصل سوم به آثار فردی ایمان پرداخته شده است؛ که آرامش وآسایش وسعادت، آمرزش گناه، اطاعت خدا ورضایتش، ایجاد محبت، مصونیت از فساد ومعصیت، عدم تجاوز به حقوق دیگران، ترک گناه وعدم تکرار آن، بینش وبصیرت، هدایت و... از آثار فردی ایمان دانسته شده است، ودر فصل چهارم آثار اجتماعی ایمان مورد بحث قرار گرفته است ومسولیت پذیری، توان مبارزه وجهاد، صلح جهانی ونظم اجتماعی، امنیت، ارتباطات صحیح انسانی ومعنوی، پیشرفت اقتصاد وسلامت آن فضیلت یادگیری صنعت و... مطرح گردیده است، ودر فصل پنجم از تکبر، صفات متکبرین، جهل وتقلید کوکورانه، بینش اشرافی، حسد وهواپرستی به عنوان آفات وموانع ایمان یاد شده است ودر خاتمه نتیجه گیری به عمل آمده است.در ضمن تبیین زوایای مختلف ایمان، آثار وبرکات ونقش ارزنده آن هدف این تحقیق می باشد تا بتوان با درک وفهم عمیق ایمان، ارکان، آثار، برکات ونقش ارزنده آن زمینه آرامش، آسایش، آمرزش گناه، اطاعت خداوند، پیروی از دستورات دین، اجتناب از فساد وخود سری و... را فر روی بشر قرار داد؛ چون نقش ایمان در زندگی انسان به شکل عملی وکاربردی آن در سرنوشت انسان بسیار موثر بوده وسعادت او را تأمین می کند که این مهم کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

از آنجا که اخلاق ارتباط مستقیم با نحوه وجود انسان دارد و به ساحت انسانی انسان مربوط می شود، پس نمی توان زمانی را بدون مسائل اخلاقی در نظر گرفت. اما ارائه کردن مکاتب خاص اخلاقی و تحلیل عقلی مسائل اخلاقی را به طور چشم گیر در سقراط و شاگردانش میتوان مشاهده کرد. رویکرد جدید علمی و توجه بی اندازه به علوم تجربی و آثار خیره کننده آن بشریت را از توجه کافی به معنویتبه غفلت انداخته است. استاد مطهری از اندشمندان آگاه به مقتضیات زمان بوده در تبیین اسلام ناب و رد شبهات بالاخص در مسائل اخلاقی گامی موثر در جهت رشد افکار جامعه اسلامی برداشته است.موضوع این رساله کهمکتب اخلاقی استاد مطهری می باشد،ناظر به یک نظام فکری منسجم و هماهنگ اعم از نظری و عملی نسبت به بحث اخلاق است. این رساله به عنوان «مکتب اخلاقی استاد شهید مطهری» در یک کلیات و تعاریف و شش فصل تنظیم شده به بررسی اندیشه ها و تحلیل های استاد مطهری در موضوع اخلاق می‌پردازد تا روشن شود که آیا اندیشه های استاد دارای تمام عناصر تشکیل دهنده یک مکتب اخلاقی است یا خیر؟در کلیات به تبیین موضوع، و ضرورت و پیشینه تحقیق و غیره پرداخته شده و نیز در کلید واژه ها، تعاریف واژه های کلیدی بیان شده است. فصل اول به حقیقت جهان بینی و ایدئولوژی و رابطه آن دو پرداخته و بیان شده است که از نظر استاد مطهری بهترین جهان بینی، جهان بینی دینی است و جامعترین و کاملترین مکتب اخلاقی نیز مکتب اخلاقی دینی برخاسته از جهان بینی دینی است.فصل دوم در مورد انسان شناسی است و بیان شده که انسان موجودی است قابل تکامل تا بی نهایت.. انسان به خاطر برخورداری از نعمت عقل دارای وجودی است مختار که با اراده و خواست خود باید این مسیر تکامل را طی کند بنابراین همچنآنکه قابل صعود و تعالی است قابل سقوط و انحطاط نیز هست.فصل سوم در بیان هدف و کمال انسان است که در مکتب اخلاقی اسلام قرب باری تعالی کهوجود بی نهایت است، هدف اصلی و کمال انسانی محسوب شده است.در فصل چهارم مسائل فرا اخلاقی بررسی شده است و بیان شده است که از نظر استاد مطهری مفاهیم اخلاقی مفاهیم اعتباری هستند که به منظور دست یافتن به مقاصد عملی اعتبار می شود. از آنجا که خواستگاه آنها از امور یکسان و ثابت اند گزاره های اخلاقی نیز در عین اعتباری بودن مطلق و جاودانه هستند.فصل پنجم در مسائل اخلاقی هنجاری بحث می کند و بیان می کند که از نظر استاد مطهری معیار خوبی و بدی افعال اختیاری انسان سازگاری و عدم سازگاری این افعال با من علوی انسان است.فصل ششم نیز در مورد ویژگیهای مکتب اخلاقی اسلام بحث می شود. و در آخر این رساله به این نتیجه رسیده که دیدگاه های استاد مطهری در موضوعات و مسائل اخلاقی دارای انسجام و هماهنگی هستند ودر آن عناصر تشکیل دهنده یک مکتب مثل جهان بینی و ایدئولوژی- که در آن شناخت انسان و کمال او بررسی شده باشد،بحثهای فرا اخلاقی و اخلاق هنجاری صورت پذیرفته باشد؛ اصول کلی اخلاق بازگو شده باشد- وجود داردکه می توان گفت استاد مطهری دارای یک مکتب اخلاقی است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

اخلاق یکی از سرمایه‌های اصلی بشر به‌شمار می‌رود، و توجه به فضایل اخلاقی و جلوگیری از رذایل و انحطاط اخلاقی، مستلزم شناخت عوامل اثرگذار بر تکوین و شکل‌گیری شخصیت اخلاقی انسان است. این رساله تلاش نموده تا زمینه‌ها و بسترهای تعالی و انحطاط اخلاقی انسان را قبل و بعد از تولد او شناسایی و بررسی نموده، و آثار و پیامدهای آن‌ها را تبیین کند. در این راستا، عواملی از قبیل انتخاب همسر، تشکیل خانواده، پدر و مادر، و وراثت در تکوین شخصیت اخلاقی کودک پیش از تولد او، نقش فراوانی دارد. پس از تولد کودک نیز عوامل موثری را می‌توان نام برد که دارای اهمیت ویژه بوده، و زیربنای شخصیت اخلاقی انسان را رقم می‌زند؛ در این زمینه می‌توان علاوه بر خانواده، به تأثیرات محیط مانند دوستان، معاشران و هم‌کلاسی‌ها اشاره کرد. البته مسأله یادگیری، مدرسه، معلم، و وسایل ارتباط جمعی، نقش و جایگاه بیشتری در تعالی و انحطاط اخلاقی انسان دارند؛ زیرا خداوند متعال غریزه یادگیری و کسب معرفت را در نهاد انسان به‌عنوان راه برون‌رفت از جهل و نادانی به‌سوی علم و دانش قرار داده است، و انسان تنها از این رهگذر می‌تواند به آمال و آرزوهای خود دست یابد، و از این طریق فضایل و مکارم اخلاقی را از رذایل و انحطاط بازشناسد و به‌سوی کمال و تعالی حرکت کند. بر این اساس، اگر انسان از تمایلات روحانی خویش سر باز زده، و از گرایشات نفسانی خود پیروی کند به انحطاط اخلاقی گرفتار خواهد شد. در این زمینه، انبیا و اولیای الهی از جانب خداوند بزرگ‌ترین هادیان بشر بوده، و پیروی از دستورات آنان موجب سعادت و تعالی انسان می‌شود. این نقش را پس از آنان، علما و معلمان باتقوا عهده‌دار هستند، و حتی می‌توانند با نقش‌آفرینی در تربیت و کمال انسان، تأثیرات منفی قوانین و نیز تأثیرات وراثت، محیط و خانواده را خنثی نمایند.

مدینه فاضله، یعنی جامعه ای که از هر جهت برتر و متفاوت از جوامع دیگر و دارای امتیازات و برجستگی های استثنایی که تمام خواسته و آرزوهای انسان در آن، تبلور یافته است. افلاطون چنین جامعه ای را در چهره 1) طبقاتی بودن آن؛ 2) اشتراکی بودن زنان و اموال در میان جنگجویان؛ 3) زعامت و رهبری فلاسفه، جستجو می کند. در این نظام قدرت سیاسی به یک قشر خاص اختصاص دارد و انتقال و جابجایی آن به طبقات دیگر جایز نیست. بنیاد اساسی این بینش را باورهای جهان شناسانه و انسان شناسانه افلاطون تشکیل می دهد که معتقد است، انسان های هر طبقه به لحاظ سرشتی و ماهیت متفاوت از یکدیگر و برای وظایف خاص آفریده شده اند، و به وجود ذاتی قادر نیستند وظایف طبقات دیگر را انجام دهند. برجسته ترین ویژگی های مدینه فاضله، از نظر فارابی، حاکمیت فیلسوف در پرتو اجرای احکام اخلاقی برخاسته از آموزه های دینی، به شمار می رود. در این تفسیر جامعه دقیقا حکم بدن سالم را دارد که رهبری به منزله قلب آن به شمار می رود. همان گونه که بدن وقتی به مرضی مبتلا گردد، نیاز به طبیب خواهد داشت. طبیب جامعه، همان حاکم است که در صورت واجد بودن شرایط به خوبی از عهده این کار برخواهد آمد. از این رو، می توان گفت فارابی، برای حاکمیت، نقش تربیتی قوی قائل است. آموزه های سیاسی فارابی نیز از بطن دیدگاه هستی شناسانه، انسان شناسانه غایت شناسانه وی سر بر می آورد. به طور کلی، مدینه فاضله افلاطون و فارابی، در نظام سلسه مراتبی، در ضرورت اخلاق و عدالت و سعادت با هم مشابهت دارد، ولی موارد تفاوت این دو دیدگاه، کم نیست؛ از جمله افلاطون قایل به اشتراکی بودن زنان و اموال برای سربازان است، در حالی که نظام سیاسی فارابی چنین چیزی را تجویز نمی کند. طبقاتی بودن جامعه بودن جامعه نیز از موارد اختلافی دو دیدگاه است.

چکیدهتحقیق حاضر با این پرسش آغاز می‌شود که «چالش‏های فردی و اجتماعی امانت‏داری در اخلاق اسلامی با روی‌کرد اخلاق کاربردی» کدام است؟ این پژوهش به منظور شناسایی چالش‌های فضیلت اخلاقی امانت داری و جستجوی راهکارهایی برای ترویج ونهادینه کردن این فضیلت اخلاقی در فرد و جامعه تدوین شده است. در این تحقیق با به کارگیری روش تحلیلی- توصیفی در کنار استفاده از روش نقلی به بررسی پرداخته شده است. با عنایت به اهمیت و ضرورت اخلاق کاربردی در جوامع فعلی؛ سازمان‌ها، نهادها و شرکت‌ها سعی کرده‏اند تا در کنار تقویت فضائل اخلاقی؛ امانت‌داری را به عنوان یک فضیلت مهم و بنیادین در افراد خود نهادینه کنند تا به اهداف خود نایل شوند. در پژوهه حاضر این نتیجه حاصل گردیده است که در اخلاق اسلامی امانت‌داری یکی از فضیلت‌هایی به شمار می‌رود که شاخص و نشانه ایمان و دین داری است و کسی که امانت‌دار نباشد، دین ندارد و در مبانی نظری اخلاق اسلامی، جهان بینی امانت دارانه حاکم است و امانت داری؛ جهان شمول، مطلق و استثنا ناپذیر است. بر اساس داده‌های تحقیق با تقویت مبانی نظری و نهادینه کردن فرهنگ امانت‏داری و رفع تزاحم‏های پنداری با اقداماتی از قبیل: درونی کردن امانت داری،افزایش آگاهی‌ها، تقویت فطرت‏مداری، معرفی الگوهای امین، تشویق و تقدیر از افراد و سازمان‏های امانت‏دار، معرفی ویژگی‏های جامعه آرمانی، تقویت روحیه کارهای جمعی، ترویج اخلاق سازمانی، تهیه منشور اخلاقی برای حرفه‏های مختلف، ایجاد کرسی‌های اخلاق حرفه‌ای در مراکز علمی، گسترش اخلاق کاربردی در سازمان‏ها و نهادها می‌توان چالش‏ها را برطرف نمود.کلیدواژگان: اخلاق، امانت، چالش، علم اخلاق، اخلاق کاربردی، اخلاق حرفه‏ای، ارزش اخلاقی، تزاحم.