جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

أصول العقائد، تألیف سید کاظم رشتی، کتابی است با موضوع کلام که در یک جلد به نگارش درآمده است. اصل این کتاب به زبان فارسی نگارش یافته است و سپس توسط میرزا موسی احقاقی حائری به زبان عربی برگردانده شده است. محتوای این کتاب، مشتمل بر یک دوره کامل از عقاید استدلالی به‎ترتیب از توحید و عدل و نبوت و امامت و معاد است. نگارنده جانشین شیخ احمد احسایی بوده و از مدافعان مکتب و عقاید شیخیه محسوب می‎شود. کتاب، با زندگی‎نامه سید کاظم رشتی، سیره مترجم و مقدمه مترجم آغاز شده و محتوای اصلی، در ذیل فصول و عناوین متعدد ارائه گردیده است که می‎توان همه را در پنج بخش تنظیم نمود.

مصنفات الشيخ المفيد مجموعه‌ای از آثار شیخ مفید می‌باشد. محمد بن محمد بن نعمان بغدادی (336–413ق) معروف به شیخ مفید، از علمایی است که دارای تألیفات بسیار در موضوعات متنوع است. از آن تألیفات بسیار می‌توان به سه کتاب در حدیث، چهار کتاب در تاریخ، پنج کتاب در اصول فقه، دوازده کتاب در علوم قرآن، 41 کتاب در فقه و بیش از هفتاد کتاب در علم کلام اشاره کرد. حدود نصف آثار شیخ مفید در موضوع کلام و از این تعداد کتاب، نصف آن در مبحث امامت می‌باشد. برخی از آثار ایشان از قبیل «التمهيد»، «الانتصار»، «الافتخار»، «الرسالة العلوية» و... که قریب به چهل اثر می‌باشد متأسفانه مفقود شده و موضوع آن مشخص نمی‌باشد. این کتاب در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد چهاردهم: المقنعة. این كتاب فتوایی در دو بخش تدوین شده است: بخش نخست مربوط به اصول اعتقادی است. در این قسمت مؤلف راجع به توحید و صفات حق تعالی، وجوب اعتقاد به انبیا و رسل، وجوب اعتقاد به امامت، ولایت اولیاء الله، وجوب اعتقاد به معاد، وجوب معرفت و عمل به شریعت اسلام و وجوب نماز بحث می كند. بخش دوم مربوط به فروع فقهی است كه از باب طهارت شروع شده و به باب وکالت خاتمه می یابد. اين كتاب مهمترين اثر شيخ مفيد در فقه مى‌باشد. شيخ مفيد در مقدمۀ كتاب المقنعه مى‌فرمايد: « اين كتاب، مختصرى از احکام شرع مقدس اسلام مى‌باشد و در آن به بيان واجبات و محرمات پرداخته‌ام تا هر كس مى‌خواهد به دين خود عمل نمايد، به آن اعتماد كند و كسى كه راه حق را يافته است با مطالعۀ اين كتاب بر معرفت و يقين او افزوده شود. همچنين كتاب حاضر« رهنمايى» باشد براى كسانى كه مى‌خواهند راه رشد و كمال را پيدا كنند و دليلى باشد براى جويندگان حق و حقيقت و مرجع معتبر و امينى باشد براى كسانى كه مى‌خواهند بر آن اعتماد كنند و به عبادت خداوند متعال بپردازند و در حوادث ناگوار روزگار به آن پناه برند و در جار و جنجال گروه‌ها و احزاب سخن حق را پيروز گردانند. من اين كتاب را با مباحثى آغاز مى‌كنم كه دانستن آن بر همگان لازم است و هيچكس مجاز نيست در آنها اهمال و سستى نمايد، يعنى اعتقاد به خداوند متعال و شناخت او; زيرا شناخت خدا اصل و اساس ايمان و پايه و ستون تمام اديان الهى است و قبول اعمال ما و يافتن راه هدايت از راه گمراهى، با شناخت خداوند متعال امكان پذير است.»

دروس في العقائد الإسلامية، اثر آقاى ناصر مكارم شيرازى است كه به زبان عربى و در عصر حاضر نوشته شده است. اين كتاب پيرامون اصول اعتقادات نگارش يافته است. كتاب، پس از مقدمه مؤلف، به پنج فصل تقسيم يافته است: فصل اول، در معرفت خداوند، فصل دوم، در عدل الهى، فصل سوم تا پنجم، در شناخت نبوت، امامت و معاد است. مطالب فصول كتاب به طرزى نوشته شده است كه بتوان در محافل علمى و آموزشى تدريس كرد. فصل اول، شامل 10 درس مى‌باشد. فصل دوم كه درباره عدل است، به 10 درس تقسيم يافته كه تعريفى از عدل شده و در ادامه به دلايل عدل الهى اشاره نموده است. هم‌چنين از فلسفه بلايا و مصائب سخن گفته، به مسائل جبر و تفويض و نظر اسلام در اين زمينه پرداخته است. فصل بعدى كه مربوط به نبوت است، باز در 10 درس تدوين شده كه به مسئله نياز به انبيا و عصمت انبيا و اينكه انبيا، چرا بايد عصمت داشته باشند؟ هم‌چنين به معرفى معجزه و تفاوت آن با خوارق عادات اشاره شده است. وى در اين فصل به معرفى معناى دقيق خاتميت نيز اشاره نموده و از معجزه جاويد و عظيم پيامبر اسلام و جنبه‌هاى علمى آن سخن گفته است. فصل بعدى كه در بحث امامت مى‌باشد، در 10 درس تدوين شده كه به نياز بشر به امام، فلسفه وجود امام و شرايط امام خاص اشاره كرده است. ايشان در اين فصل 5 شرط براى امام ذكر نموده‌اند كه شامل عصمت از خطا و گناه، علم، شجاعت، زهد و جاذبيت اخلاقى مى‌باشد. در ادامه از امامت در قرآن و سنت سخن گفته و نحوه تعيين آن را بررسى كرده است، سپس احاديث ثقلين، منزلت، يوم الدار را ذكر كرده و تفسيرى از اين احاديث بيان نموده است، سپس ائمه اثنا عشر را كه در احاديث ذكر شده و به اسم آنان تصريح گشته، معرفى مى‌كند و آن احاديث را ذكر مى‌نمايد. در درس آخر اين فصل، از حكومت جهانى حضرت مهدى سخن مى‌گويد. در فصل آخر، به معرفى معاد و معناى حيات مى‌پردازد، از فطرى بودن معاد، بقاى روح، معاد جسمانى و روحانى، بهشت و جهنم و تجسد اعمال سخن مى‌گويد.

مصنفات الشيخ المفيد مجموعه‌ای از آثار شیخ مفید می‌باشد. محمد بن محمد بن نعمان بغدادی (336–413ق) معروف به شیخ مفید، از علمایی است که دارای تألیفات بسیار در موضوعات متنوع است. از آن تألیفات بسیار می‌توان به سه کتاب در حدیث، چهار کتاب در تاریخ، پنج کتاب در اصول فقه، دوازده کتاب در علوم قرآن، 41 کتاب در فقه و بیش از هفتاد کتاب در علم کلام اشاره کرد[۱] حدود نصف آثار شیخ مفید در موضوع کلام و از این تعداد کتاب، نصف آن در مبحث امامت می‌باشد[۲] برخی از آثار ایشان از قبیل «التمهيد»، «الانتصار»، «الافتخار»، «الرسالة العلوية» و... که قریب به چهل اثر می‌باشد متأسفانه مفقود شده و موضوع آن مشخص نمی‌باشد[۳] این کتاب در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد چهارم: أوائل المقالات، تعليقات علی أوائل المقالات (شیخ فضل‌الله زنجانی و واعظ چرندابی)، تعليقات علی أوائل المقالات (شیخ ابراهیم انصاری زنجانی خوئینی)؛ «اوائل المقالات»، یکی از مهمترین کتب کلامی شیعه به حساب می‌آید. بلکه می‌توان ادعا کرد برای این کتاب نظیری بین کتب کلامی نیست به طوری که با حجم بسیار کم بر صدها مساله کلامی و اعتقادی مشتمل باشد. و مثل آن در بین دیگر کتب مثل خود مولف است بین علماء که از جامعیت ویژه‌ای برخوردار است. از آنجا که شیخ مفید این کتاب را در اواخر عمر شریف خود نگاشته است لذا در بین نوشته‌های او نیز از اهمیت بسزائی برخوردار است. مباحثی که مولف در این کتاب مطرح کرده عمیق تر و براهین اقامه شده از اتقان بیشتری برخوردار است. از این رو می‌بینیم که این کتاب از همان زمان حیات مولف شهرت می‌یابد و تا به امروز علماء در نوشته‌های متعدد خود به آن استناد می‌کنند. در طول این هزار سال هرگز این کتاب در حوزه‌های علمیه مترک و مغفول واقع نشده است. به همین دلیل الان از جمله کتبی به حساب می‌آید که نسخ خطی متعددی دارد. این کتاب را مولف در اثبات فرق بین شیعه و معتزله نوشته است. او در مقدمه می‌گوید «فانی بتوفیق الله و مشیته مثبت فی هذا الکتاب ما آثر اثباته من فرق ما بین الشیعه و المعتزله و...»

کتاب حاضر در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد ششم: المسائل العكبرية، الكافئة في إبطال توبة الخاطئة، العويص، قسم من رسالة المتعة، خلاصة الإيجاز؛ المسائل العكبرية اثر شيخ مفيد، ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان عكبرى بغدادى (336 - 413 هجرى)، و با موضوع 51 سؤال اعتقادى و كلامى است كه «حاجب ابوالليث بن سراج» از شيخ مفيد پرسيده و شيخ مفيد نيز به آنها پاسخ داده است و با تحقیق آقای علی اکبر الهی خراسانی به چاپ رسیده است. شيخ مفيد در اين كتاب با شيوه‌اى استدلالى و منطقى سؤالات را پاسخ داده و در پايان هر پاسخ، با آوردن مثالى بسيار زيبا خواننده را كاملا قانع و راضى مى‌گرداند. ايشان در كتاب حاضر هنر خود را در پاسخ گويى به شبهات به زيبايى به تصوير كشيده است. اين كتاب داراى موضوعات فراوانى مى‌باشد كه از جمله آنها است: - مراد از آيه تطهير - چگونه حضرت موسى شاگرد حضرت خضر مى‌شود ؟ - چرا حضرت علی‌ عليه‌السلام غنايم صفين را تقسيم كرد اما غنايم جمل را تقسيم نكرد ؟ - فرق ميان زمان و دهر - مراد از صراط مستقيم - معناى عالم ذر - زندگى پس از مرگ چگونه است؟ - جمع‌آورى قرآن چگونه بوده است؟ - چرا حضرت على در زمان خلافت فدك را پس نگرفت؟ الکافئة فی ابطال توبة الخاطئة به زبان عربی و در باره جنگ جمل و معرفی سه شخصیت اصلی آن؛ یعنی عایشه، طلحه و زبیر است و اینکه آنان آگاهانه به جنگ با امیر المؤمنین، علی علیه‌السّلام پرداختند و از این کار هم توبه نکردند. کتاب‌های شیخ مفید، در طول هزار سال پیوسته مورد توجه و علاقه علما و فقهای شیعه بوده است و در نزد آنان از اعتبار و اهمیت خاصی برخوردار است. این کتاب نیز برای شناخت برخی از شخصیت‌های صدر اسلام و مواضع آنان در برابر اهل بیت رسول خدا علیه‌السّلام ، کتابی بس ارزش مند و قابل توجه می‌باشد. علمای اهل سنت برای اثبات ارزش روایات عایشه و برخی دیگر از شخصیت‌های معارض با اهل بیت و برای توجیه جنگ آنان با حضرت علی علیه‌السّلام می‌گفتند: «آنان توبه کرده‌اند»، تا از این راه اعتبار آنان را حفظ کرده و خط فکریشان را نیز در جامعه ترویج دهند. شیخ مفید، با نگارش این کتاب، خط بطلانی بر تبلیغات آنان کشیده و با معرفی شخصیت حقیقی عاملان جنگ جمل، خط فکری و افکار آنان را در معارضه با اهل بیت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آشکار می‌سازد. این کتاب، شامل موضوعاتی است مانند: ۱. مواضع طلحه و زبیر در برابر عثمان. ۲. بیعت آنها با حضرت علی علیه‌السّلام و شکستن آن. ۳. جنگ جمل و مواضع عایشه. ۴. حکم محارب با حضرت علی علیه‌السّلام. كتاب العويص مجموعه مسائل فقهى است كه شیخ مفید در جواب ابو الحسن نيشابورى مطرح كرده و پس از مدتى به درخواست يكى از يارانش آن را به نگارش درآورده است. كتاب العويص شامل مسائلى مشكل از مباحث مختلف فقهى مى‌باشد. اين كتاب شامل موضوعات ذيل مى‌باشد: ۱- مسائل ازدواج. ‌۲- احكام طلاق و جدايى، مهریه ، ایلاء ، عده و ظهار. ‌۳- مسائل حدود، ديات، قصاص و آداب آن. ‌۴- مسائل مشكل ارث. ‌۵- موارد استثنايى، احکام مشكل و نظريات مختلف در ابواب گوناگون. کتاب «خلاصة الایجاز» مختصر کتاب «الموجز فی المتعة» شیخ مفید است که توسط محقق کرکی خلاصه شده و در بعضی قسمتها توضیحاتی به آن اضافه کرده است. کتاب حاضر دارای سه باب و یک خاتمه است: ← باب اول ادله قول به جواز متعه و حلال بودن آن از کتاب و سنت و اجماع و عقل و ادلۀ مانعین و جواب آنهاست. ← باب دوم شامل روایاتی از معصومین علیهم‌السّلام در فضیلت ازدواج موقت است. ← باب سوم کیفیت و احکام متعه است، شامل شرایط طرفین ، صیغه ، مهر ، مدت و احکام آن. ← خاتمه شامل موارد کراهت و حرمت متعه در بعضی حالات و به عنوان حکم ثانوی است.

کتاب «الحیاة الخالدة أو الحیاة الأُخری» معرب شده کتاب «زندگی جاوید یا حیات اخروی» اثر «مرتضی مطهری» می باشد که توسط محمدعلی آذرشب به عربی ترجمه شده است. این کتاب در مورد زندگی پس از مرگ از دیدگاه دین اسلام است. «معاد» از ارکان جهان‌بینی اسلامی بوده و نویسنده در این کتاب، به تفصیل به این موضوع پرداخته است. «ماهیت مرگ» یکی از مهم‌ترین فصول مطرح‌شده در این کتاب است.

المَقاصِدُ الْعلِیَّة فِی الْمَطالِبِ السَّنیّة کتابی است تألیف علامه امینی به زبان عربی که شامل چهار مطلب در بیان معانی چهار آیه از آیات قرآن کریم است. علامه امینی در این کتاب به مباحث عالم ذر، توحید، اسمای حسنای الهی و قیامت پرداخته است. این اثر در ابتدا به صورت رساله‌های جداگانه بود که با تحقیق سید محمد طباطبایی یزدی در قالب کتاب منتشر شده است. کتاب المقاصد العلیة، مجموعه چهار گفتار است که در بیان معنی چهار آیه از قرآن مجید نوشته شده است. هر یک از این گفتارها در کتاب، مطلب نامیده شده‌اند. •