جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در عرفان والاترین صفت خدا عشق است. عشق عظیم‌ترین و ماورائی‌ترین نیرو در همه‌ی کائنات است و صفات الهی از مجرای عشق ظهور می یابند. درنظر عاشق، هر چیز نشانی از معشوق دارد که درگفتار عاشق با آن چیز، تجلّی می کند و نمودار می شود. عشق از منظر ارباب معرفت، مهم ترین رکن وپایه ی طریقت و مبنای وصول به بارگاه حقیقت باری تعالی است. برای وصول به مقام قرب و شهود جمال حضرت دوست، عقل پای بند است؛ ولی عشق؛ حلقه ی اتّصال عاشق و معشوق بوده و تنها توشه ی عاشق در سفرِ شهود و دیدار با معشوق به شمار می آید. عاشقِ حق، سنگلاخ طلب را با پای خسته می پیماید و سرانجام در بیابان حیرت، در حسرت یافتن قطره ای از چشمه ازلی حق، به تمام، محو و فنا می گردد: که وصال یار هم اینست.عین القضات همدانی، عارف قرن ششم، در میان ارباب معرفت، ویژگی های خاص دارد. از نگاه او این عشق است که انسان را به خدا می رساند و برای رسیدن به چنین مقامی، باید مجنون بود تا به جانب لیلی نظری افکند. طبق دیدگاه وی، عشق که جز به راز، نمی توان از آن سخن گفت، بر سه نوع است: عشق کبیر، صغیر ومیانه. عشق مجازی نیز در نظام فکری او –همچون بسیاری دیگر از عرفا – اهمیّت خاصّی دارد. عین القضات همدانی چون دیگر عُرفا، علاوه بر بیان عشق خدا به انسان و انسان به خدا، از عشق دیگری نیز پرده بر می دارد. امّا آن را به رمز گفته و نتیجه ی آن را به خواننده و اهل دل، واگذار کرده است. بعضی آن را «عشق حق به خود» تفسیر کرده اند. چرا که خود نیز فرموده، محبّت خدا با مصطفی از برای مصطفی نبود، بلکه این محبّت از بهرِ خود است.بدین ترتیب، نتیجه ی کلی به دست آمده، از این تحقیق نشان می دهد که عشق مورد نظر عین القضات، عشقی است که منجر به کمال اتّحاد و یگانگی می شود. روح انسان بعد از سپری شدن دوره هایی، به اصل خود برگشت می کند و به خدا وصل می شود و خودِ خدا می شود؛ زیرا روح انسان، از روح خداست.

موضوع آفرینش هستی همواره مورد بحث اندیشمندان و فلاسفه بوده است،آنان آفرینش را تنها ایجاد و به وجود آوردن ندانسته اند ؛آفرینش در نگاه آنها یک فعل زیبایی شناسانه وکاری هنری است،انسان نیز به عنوان شگفت انگیز ترین مخلوق خداوند که نمونه کاملی از هنر پروردگار و اسماءو صفات الهی است،خود نیز موجودی آفرینش گر و خلاق است. در بین فلاسفه اسلامی هیچ یک به اندازهملاصدرا به قرآن در جایگاه منبعی برای مباحث فلسفی و دانش الهیات،توجه نکرده ونیز هیچ فیلسوفی به این وسعت به تفسیر کتاب الهی نپرداخته است. ملاصدرا همچنین به لحاظ نگاه ویژه به صنایع لطیفه، عشق و تبیین خلاقیت هنری ، یکی ازبهترین گزینه ها برای بررسی ارتباط بین آفرینش در قرآن و رابطه آن با خلاقیت هنری است. در این پژوهش سعی شده مبانی آفرینش در قرآن، همچنین تبیین شأن خلاقیت هنری، عناصر تفسیر هنر و رابطه آن با عشق شناسی،معنای استحسان و تخیل هنری در تفکر صدرایی،ودر نهایت چگونگی تطبیق این مسئله در نگاره شیرین در چشمه که درآن، شیرین نماد و مظهری از عشق الهی است، به روش توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرار گیرد.شیرین در چشمه خود را می شوید،چشمه ای که معنا ومفهومی سمبولیک را ارائه میدهد؛ در این نگاره جریان این سیروسلوک عاشقانه و هنرمندانه عاشق و معشوق در درون خود حرکت و تکاپو برای گذر از مراتب دانی به عالی است، و با گذر از هر پله ای عشق عفیف به عشق حقیقی نزدیک می شود، هنرمند نیز در گذر از زیبایی شناسی ظاهری به زیبایی شناسی معنوی و باطن نائل می آید و آفرینش هنری او تبدیل به نیایشی ارزشمند و متعالیمی گردد.

چکیده ندارد.

بیان موضوع : بررسی نقش و جایگاه بینش عرفانی از دیدگاه امام علی (ع). مقوله ی تعلیم و تربیت به عنوان یک پدیده اجتماعی همواره وابسته به نظریه های اندیشمندان، فیلسوفان و عارفان بزرگ دنیاست. یکی از مکاتب تربیتی مطرح در جهان کنونی، مکتب اسلام و یکی از این اندیشمندان شاخص حضرت علی (ع) می باشد که با توجه به بینش و مشرب عرفانی غالب در زندگی گوهربار خویش پیوندی مستحکم بین نظریه های تربیتی جامع خویش با عمل برقرار ساخته که تأمین کننده حیات و سعادت جامعه ی بشری می باشد. در عرفان اسلامی علم، دین، تقوا، اشراق، عشق به خدا و کمال مطلق یک جا جلوه می کند و شور و مستی و کوشش می آورد. بر این اساس ما در این پژوهش سعی داریم نقش و جایگاه بینش عرفانی امام علی (ع) را در حوزه تعلیم و تربیت مورد توصیف و تحلیل قرار دهیم. بنابراین مسیله ی اصلی تحقیق این است که بینش عرفانی حضرت علی (ع) تا چه اندازه در تعلیم و تربیت اسلامی تأثیر گذار بوده است؟هدف اصلی : هدف اصلی این پژوهش، "بررسی بینش عرفانی حضرت علی (ع) و تأثیر آن در تعلیم و تربیت اسلامی است که برای این منظور چهار عنصر اهداف، روش ها، محتوای تعلیم و تربیت و ویژگی های مربی مورد بررسی قرار گرفته است.روش پژوهش : روش پژوهشی متناسب با این پایان نامه شیوه ی اسنادی - تحلیلی است. در این روش اطلاعات مورد نظر به شیوه ی فیش برداری از منابع موجود در مراکز اسناد و کتابخانه ها جمع آوری و جهت استنتاج از روش های تحلیل مفاهیم و متن استفاده می شود.نتایج : 1- اهداف تعلیم و تربیت با توجه به بینش عرفانی حضرت علی (ع) عبارتند از : تقوی الهی، تلاش و کوشش در امور دنیوی و رفع نیازمندی ها، رشد روحی روانی ، علم اندوزی، تحقق عدالت اجتماعی،عزت نفس و طهارت نفس. 2- روش های تعلیم و تربیت اسلامی با توجه به بینش عرفانی امام علی (ع) عبارتند از : روش تشویق، روش تنبیه، روش اعتدال در تنبیه و سرزنش، بشارت، انذار، محبت، تغافل، عادت دادن به کارهای خوب، روش گذشته نگری و عبرت آموزی، روش هم نشینی با دانشمندان، روش تجسمی و روش موعظه و پند. 3- محتوای تعلیم و تربیت اسلامی با توجه به بینش عرفانی امام علی (ع) عبارتند از : آموزش قرآن و احکام حلال و حرام، محتوای برنامه شبانه، روز مفرد متقی و پرهیزگار و تحریک اندیشه و تفکر. 4- نقش و جایگاه مربی در تعلیم و تربیت اسلامی با توجه به بینش عرفانی امام علی (ع) عبارتند از : تواضع در مقابل عظمت خدای تعالی، پیروی کردن از معلمان و مربیان الهی، حلم و بردباری، عامل به علم، اعتراف به عجز و ناتوانی معلم در مسایلی که بدان احاطه ندارد، پرهیزگار و عالم بودن معلم، حفظ حیثیت و شیون علم و دانش.

چکیده:در این نوشتار که مشتمل بر پنج فصل است، نظریه اخلاقی گابریل مارسل با بهره گیری از روش کتابخانه ای مورد بررسی قرار گرفته شده است. هدف از نگارش آن آشنایی با افکار فیلسوفی است که درمورد مسائل دنیای امروزی به خوبی مطالبی را مطرح کرده است.اندیشه های وی برای مشکلات در جهانی که انسان ها را دچار کرده،راه گشا است. در فصل اول مباحثی درباره احوال مارسل و فلسفه او ذکر شده است.تعمق اولیه و ثانویه ،مساله و راز که او همواره برآن تاکید زیادی داشته است توضیح داده شده است.در فصل دوم درباره رویکردهای محسوس به هستی اعم از عشق،امید،وفا و ایمان مطالبی بیان شده است.در فصل سوم نیز به انسان و ویژگی های مرتبط با آن اعم از آزادی ،ارتباطش با دیگران و غیره توجه داده شده است.در فصل چهارم نظریات مارسل درباره فناوری بررسی شده است و در آخرین فصل نیز درباره اخلاقیات کاربردی از جمله فقر،جنگ و غیره که امروزه بسیار مورد توجه است،بحث خواهد شد. کلمات کلیدی: مارسل،اخلاق،جهان،عشق،راز

عشق، از مفاهیمی است که در عرفان و اخلاق مورد بررسی قرار گرفته و از موضوعات مهم به شمار می رود. عشق، غیر قابل تعریف منطقی بوده، و اگر تعاریفی از عشق شده، تعریف شرح الاسمی، و همه آثار، لوازم و تجلّیات آن است.عشق دارای مراتب و شئونی مانند عشق الهی، عشق روحانی، عشق کبیر، عشق صغیر، عشق طبیعی است.نگارنده در این تحقیق، با ارائه دیدگاه های احمد غزّالی، عین القضات همدانی و محی الدین ابن عربی به این نتیجه رهنمون شده که، عشق، از عناصر عمده و اساسی بینش و سلوک عرفانی شمرده شده که در صورت إحیا و پرورش و هدایت آن، بهترین و میانبرترین راه برای تکامل معنوی انسان و رسیدن او به مراتب کمال حقیقی می باشد. به بیان عین القضات همدانی، به خدا رسیدن فرض است، و لابد هر چه به واسطه آن به خدا رسند فرض باشد به نزدیک طالبان. عشق، بنده را به خدا رساند. پس عشق از بهر این معنی فرض راه آمد.هر چند اصالت با عشق الهی بوده و درک و رسیدن به آن – با راه هایی مانند معرفت و عبادت خداوند و پاک کردن دل از تیرگی ها - خود مرتبه ای از کمالات معنوی هست، امّا در عرص? سیر و سلوک تجربه و چشیدن عشق مجازیِ روحانی و عقلانی می‌تواند پُلی برای رسیدن به عشق الهی باشد؛ به این شرط که چون عاشقی کار دل است، عشق پاک در دل پاک ظهور پیدا می کند و آغاز سیر تکامل معنوی و عاشقانه آدمی خواهد بود. برترین مصداق معشوق در چنین عشقی، عشق به انسان کامل؛ یعنی، حب و عشق به انبیا و رسولان خصوصاً پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت عصمت و طهارت (ع) است که در همه مراتب سلوک عارفانه و عاشقانه باید همراه سالک باشد.

ایمان یکی از مسائلی است که عین‌القضات همدانی در آثار خود به آن توجه ویژه‌ای مبذول داشته‌است، تا آنجا که در یکی از تمهیدهای کتاب خود با عنوان «بیان حقیقت کفر و ایمان» به صورت خاص‌تری این مسأله را مورد شناسایی قرار داده است این در حالیست که رد پای دغدغه‌های ایمانی حاضر در عصر عین‌القضات و دوره پیش از او در سراسر تمهیدات و سایر آثار او به طور برجسته‌ای دیده می‌شود. در این پایان‌نامه به شناسایی ایمان در سنت ‌های کلامی، عرفانی و دینی در جامعه اسلامی دست زده و با توجه به این شناخت به گردآوری، طبقه‌بندی و نتیجه‌گیری از آنچه عین‌القضات در باب ایمان در دو اثر مهمش یعنی تمهیدات و سه جلد نامه‌ها آورده است پرداخته‌ایم.عین‌القضات همدانی جدای از متأثر بودنش از سنت‌های دینی، کلامی و عرفانی پیش از خود، اندیشمندی است با استقلال‌های فکری و ذهنی خاص خود بنابراین دیدگاه خاص ایمانی او را جدای از سنت‌های کلامی و عرفانیی که در قرن‌های چهارم و پنجم جریان داشته می‌توان در رابطه متقابل ایمان با دغدغه‌های برجسته فکری او چون عشق، کفر، شر، عادت‌ستیزی، و تجربه شخصی و ... بررسی نمود و البته بازهم با توجه به جریان‌های عرفانی، کلامی و دینی که در آن روزگار، قبل و حتی بعد از آن در جامعه اسلامی وجود داشته است.

در پژوهش حاضر در بحث از چگونگی وصول به حق از سه طریقه اصلی سخن رفته است. این طریقه ها عبارت اند از: طریقه معرفت، عمل و محبت . معرفت از جنس شهود است که با علم رسمی تفاوت دارد. برای وصول به این معرفت آدمی باید لوح دل را از علوم رسمی پاک کند. ازنظر مولوی بنیاد حقیقت عمل در توجه به حق است. و اگر آدمی در انجام عمل به چیزی غیر از حق توجه کند گویی که عملی انجام نداده است.و اگر کسی معرفت حقیقی داشته باشد نه از سر ترس و عادت عمل می کند و نه به خاطر شهرت یا توقع پاداش . محبت نیز در مثنوی ، طریقی متمایز از دیگر طریقه ها معرّفی شده است.این طریقه سالک را زودتر و آسانتر به حق می رساند. در نزد مولوی، محبت که زاده معرفت است با پناه جستن به حق نسبتی پیدا می کند.فصل چهارم با عنوان "طریقه های وصول به حق در گیتا" به تفسیر طریقه معرفت ، عمل و ترک عمل می پردازد. البته در ضمن این دو فصل از چیستی معرفت،عمل و نیز از نسبت عمل با معرفت و محبت سخن رفته است. در فصل پنجم، با عنوان"مقایسه و تحلیل : شباهتها و اختلافها "آمده است که مثنوی و گیتا اگرچه مبانی متفاوتی دارند ، اما هر دو از منتقدان دانش ظاهری اند. دراین دو متن همواره این نگرش باقی می ماند که در وجود آدمی نیرویی نامحسوس وجود دارد که بر عقل و دانش ظاهری برتری دارد و می تواند آدمی را به نجات غایی برساند. این نیرو یا توانایی "شهود" نام دارد. این شهود متعلّق به ساحتی است غیر از معرفت فلسفی و رسمی . و ازاین جهت در گیتا معرفت جاویدان و در مثنوی معرفت کشفی یا علم ادیان ،علم اهل دل ،علم تحقیقی و باطنینام دارد. همچنین درعرفان اسلامی و آیین هندو انسان باید عمل خود را فارغ ازهر گونه غرض زاید بجز حق انجام دهد.از اینرو عدم دلبستگی به نتایج عمل اصلی بنیادین است که در عرفان اسلامی و آیین هندو ترک عمل نام دارد.عاشق حقیقی هم کسی است که تسلیم حق باشد و به او پناه جوید. بدین ترتیب می توان گفت که درعرفان اسلامی و آیین هندو هم به محبت توجه شده است و هم به انجام تکالیف دینی و اعمال شرعی. پس طریقه های وصول به حق در عرفان اسلامی و آیین هندو مکمّل یکدیگرند . معرفت زاده عمل است .عمل بی غرض عین معرفت داشتن است. معرفت و عمل نیز با محبت به تکامل می رسند. در این پژوهش پس از بررسی سابقه بحث ، ویزگی ها و مشخصه های سه طریقه اصلی ازطریقه های وصول به حق درعرفان اسلامی و آیین هندو، سعی برآن است که به وجه شباهت و اختلاف این دو سنت عرفانی نیزاشاره شود.

یافتن «معنای زندگی» تنها از طریق شناخت انسان امکان‌پذیر است. بر اساس ساحات وجودی و توانایی‌های انسان معنای زندگی با سه تعبیرِ هدف، ارزش و کارکرد زندگی تحقق می‌یابد. در این پژوهش از میان رویکردهای متفاوت فلسفی، روانشناسی، دینی و عرفانی نسبت به معنای زندگی که به آن‌ها اشاره شده است؛ رویکرد دینی- عرفانی قرآن کریم و بهگودگیتا مورد توجه است. آنچه این دو دیدگاه را به یکدیگر نزدیک کرده است، تأثیر مولفه‌ی عشق در معناداری زندگی می‌باشد. بررسی رویکرد عرفانی قرآن کریم از طریق ساختار وجودی انسان که در میان سایر موجودات از امتیاز خاصی برخوردار است و جامع طبیعت و ماوراء طبیعت می‌باشد، صورت می‌گیرد. از نظر قرآن کریم، زندگی انسان با تأکید عقلانی خالی از هدف و معنا نیست. انسان برای رسیدن به این هدف با اراده و اختیار و از طریق سیر درونی به سمت خداوند در حرکت است. رسیدن به هدف متعالی و کسب معنای زندگی، انسان را به درجه‌ی اشرف مخلوقات و کاملیت می‌رساند. در این مسیر انسان باید با شناخت ماهیت دنیا و مرگ، معنای واقعی زندگی را دریابد و برای رسیدن به سعادت نهایی، دستورات الهی را به کار گیرد. سالک پس از کنار زدن موانع رستگاری به سیر آفاقی و انفسی می‌پردازد که نتیجه‌ی آن شناخت نفس و شناخت خداوند است. وقتی شناخت بنده نسبت به حق کامل گردید، عشق میان خالق و مخلوق مطرح می‌شود. عشقی که در قرآن کریم به عنوان معنابخش زندگی به کار رفته است، عشق حقیقی میان خالق و مخلوق است. عشق الهی رابطه‌ی تنگاتنگی با ایمان دارد و هرچه مراتب ایمان بالاتر رود و خلوص در عمل و عقیده بیشتر شود؛ انسان عاشق غرق در شهود و فنای الهی می‌گردد. عشق میان خالق و مخلوق که شدت یافت، انسان به درجه‌ی قرب می‌رسد تا حدی که از فرایض برتر رفته و با نوافل پیش می‌رود. جنبه‌ی دیگر زندگی انسان با جهان هستی ارتباط دارد و از آن معنا می‌گیرد، که از طریق عشق و تجلّی جمال و جلال الهی در عالم هستی خود را نمایان می‌سازد. در فصل چهارم، پس از بیان ادوار تفکر هندو، اصول و مبانی کلی هندوئیزم و اهداف چهار‌گانه: کامه، ارته، موکشه و درمه، به توضیح طرق چهار‌گانه‌ی رستگاری هندو از قبیل؛ جنانه‌مارگه، کرمه-مارگه، بهکتی‌مارگه و یوگه‌مارگه و روابط میان این چهار طریق پرداخته شده است. با معرفی دوره‌ی حماسی به اهمیت و محتوای کتاب گیتا می‌رسیم که جنگ میان دو قوم کوروها و پاندوها، با دلاوری ارجونا به کمک کریشنای ارابه‌ران است. از لحاظ رمزی و سمبلیک، این منظومه همان سیر انفسی و آفاقی است که در مبارزه با نفس برای همه‌ی انسان‌ها امکان‌پذیر است. گیتا در آموزه‌های خود از مکاتبی چون؛ ویشنوئیزم، بودیسم، سانکهیه، یوگا و ودانته تأثیر پذیرفته است. انسان‌شناسی گیتا، انسان را به شناخت نفس خارج از نظام طبقاتی و جنسیت رهنمون می‌سازد. با یافتن خاستگاه آئین بهاگاواتا و بهکتی رابطه‌ی بهکتی را با سه طریق دیگرِ رسیدن به موکشه و رستگاری بررسی کرده و سپس تفاسیر متفاوت از بهکتی به خصوص تفاسیر دو مفسر بزرگ، شانکارا و رامانوجه، را بیان کرده و در نهایت رابطه‌ی بهکتی و معناداری زندگی را در گیتا کشف می‌کنیم. با مقایسه‌ی مولفه‌های قرآنی و گیتایی در معناداری زندگی به وجوه اختلاف و اشتراکی می‌رسیم که هر کدام به صورت مجزا بیان می‌شود.کلید واژه‌ها: معنای زندگی، ساحات وجودی، عشق، ایمان، انسان کامل، گیتا، بهکتی، آواتارا، طریق عمل، معرفت.

محبت مهم‌ترین نقش را در تربیت انسان دارد. در آیات قرآن و روایات هم به محبت زیاد تأکیده شده است و موثرترین نقش را در تربیت فرد و جامعه دارد، زیرا بنای مکتب اسلام مهر و محبت می‌باشد وسیره و رفتار انبیا و ایمه علیهم السلام نمونه کامل مهر و محبت است. خداوند در قرآن محبت را مهم‌ترین و موثرترین عامل در تربیت جامعه می‌داند هدف از خلقت همان تکامل وتربیت انسان می‌باشد.تحقیق حاضر برای تبیین نقش محبت در تربیت از نظر اسلام دارای شش فصل است که فصل اول به کلیات تحقیق از قبیل: بیان مسأله، ضرورت تحقیق، سوال‌های تحقیق روش تحقیق و... پرداخته شده است.فصل دوم: اختصاص به مفهوم شناسی دارد. ابتدا مفهوم «تربیت» از دیدگاه لغت و اصطلاح سپس مفاهیمی مانند: «محبت»، «عشق» و «مودت» از نگاه لغت و اصطلاح بیان شده است بحث و بررسی صورت گرفته است. فصل سوم: جایگاه تربیت و محبت در اسلام و اقسام و مراتب محبت است که در آن تربیت از دیدگاه اسلام، ارتباط و نسبت بین مفاهیم محبت، عشق و مودت، اقسام محبت، مرات محبت و جایگاه محبت در اسلام بحث بررسی صورت گرفته است.فصل چهارم: به عوامل موثر در تربیت، اختصاص یافته که در آن از عواملی مانند: الف) وراثت؛ ب) محیط؛ ج) محبت 1- محیط خانه و خانواده؛ 2- محیط مدرسه؛ 3- محیط اجتماع. و نقش محبت در این عوامل بحث و بررسی صورت گرفته است.در فصل پنجم: به نقش محبت در تربیت فردی و اجتماعی و آثار آن مورد بررسی قرار گرفته است و آثار محبت در بعد فردی عبارت هستند از: 1- آثار محبت: الف) انس با پروردگار؛ ب) اشتیاق بسوی خداوند؛ ج) رضا به قضای الهی؛ د) سرانجام محبت پروردگار. 2- نقش و اثر محبت بر روان انسان؛ 3- آثار مثبت و منفی محبت؛ 4- آثار منفی فقدان محبت. هر کدام بطور جداگانه تحلیل و بیان می‌شود و این آثار در تربیت فردی انسان موثر و نتیجه‌ بخشند.در قسمت دوم این فصل از نقش محبت در تربیت از بعد اجتماعی بحث می‌کند، چون انسان همیشه در اجتماع زندگی می‌کند و نیاز شدید به تربیت دارد، لذا ضروری است که ابعاد اجتماعی که انسان وابسته و مربوط به آن می‌شود و بدون آنها انسان نمی‌تواند زندگی کند و جلوه محبت از قبیل: برادری و اخوت، خوش‌گمانی، خوش‌خویی و... بحث و بررسی شده است. در فصل ششم: نقش محبت بر تربیت خانواده و سیره معصومین‌(ع) در این زمینه است و از مطالبی چون: محبت در خانواده، محبت به فرزندان، آثار محبت به کودک، تأثیر محبت خانواده در تربیت کودک، شرایط محبت به کودکان، عوارض کمبود و... و در آخر هم عوامل موثر به بر ایجاد محبت در سیره معصومین (ع) اشاره شده است.