جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 292
استقراء و تجربه
نویسنده:
محمد فنایی اشکوری
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,
چکیده :
برای تبيين جايگاه استقراء و تجربه به خصوص در معرفت‌شناسی پيشينيان، ناگزيريم به اجمال نگاهی به قضايای بديهی در منطق ارسطوئی بيندازيم. منطق ارسطويی شش دسته از قضايا را بديهی می شناسد: اوليات، مشاهدات، مجربات، حدسيات، متواترات و فطريات. اين قضايا در يك سطح بديهی نيستند؛ بلكه به اولی و ثانوی تقسيم می شوند. بديهی اولی آن است كه صرف تصور موضوع و محمول كافی است در اين‌كه عقل به ايجاب يا به سلب حكم كند. اما در بديهيات ثانويه، برای دادن حكم ايجابی يا سلبی علاوه بر، تصور موضوع و محمول به امور ديگری نيازمنديم كه بر حسب تفاوت آن امور، اقسام مختلف بديهيات ثانويه پديد می آيند. همه اقسام شش‌گانه در اين جهت مشتركند كه عقل در تصديق آن‌ها نيازی به جست‌وجوی حد وسط و تشكيل قياس ندارد. هرچند در بعضی از آن‌ها عملياتی مانند احساس و آزمون انجام می گيرد؛ و اگر به مدد قياسی محتاج باشند آن به صورت خفی انجام می گيرد. به علاوه ممكن است تصورات اين قضايا نظری و اكتسابی باشند. در این بحث پیرامون موضوعات اساسی معرفت شناسی: مجربات، محسوسات، غلبه بر مشکل محسوسات و حدود تجربه بحث خواهد شد.
بررسي تطبيقي جهان‌بيني الهي و مادي از ديدگاه شهيد مطهري و شهيد صدر
نویسنده:
‫علي‌جان حليمي
نوع منبع :
رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی
وضعیت نشر :
‫قم : ‫مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، معاونت پژوهشي، دفتر تبليغات اسلامي,
کلیدواژه‌های اصلی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
‫جهان‌بيني مبتني بر معرفت‌شناسي است، و از راه‌هاي متعددي چون علم، فلسفه و مذهب مي‌توانيم به جهان‌بيني رئاليستي و مطابق با واقع نائل گرديم. از ديدگاه شهيد مطهري جهان‌بيني الهي با براهين عقلي قابل اثبات بوده، و از راه‌هاي فطرت، عقل، عشق و عبادت مي‌توان به معرفت خدا دست يافت. از سوي ديگر، مساله اميد به آينده و نيز تعهد اخلاقي و مسئوليت‌پذيري فقط بر اساس جهان‌بيني الهي معقول و متصور است. در مجموع شهيد مطهري قائل به جادوانگي اخلاق و امور معنوي بوده، و طبعاً براي بعضي از احکام عقل عملي در رابطه با غايت، واقعيت عيني قائل است. او همچنين به رابطه عميقي بين عقل نظري و عقل عملي يا جهان‌بيني و ايدئولوژي معتقد است. از سوي ديگر، شهيد صدر در جهت اثبات جهان‌بيني الهي در ابتدا مي‌کوشد تا ادعاي مارکسيسم مبتني بر ايدئاليستي بودن جهان‌بيني الهي را رد کرده، و رئاليستي بودن آن را به اثبات برساند. از ديدگاه شهيد صدر، هم به‌دليل فلسفي و هم بر اساس دلايل تجربي، خدا و امور ماورايي قابل اثبات است. همچنين شهيد صدر معتقد است که ايدئولوژي مبتني بر جهان‌بيني است. نتيجه اين که جهان‌بيني در واقع شناخت هستي است، و هستي‌شناسي جز با عقل و حمايت وحي ميسر نيست. از ميان جهان‌بيني‌هاي مختلف مذهبي، فلسفي، علمي و عرفاني، فقط يک جهان‌بيني حق است، و آن همان است که با براهين فلسفي اثبات مي‌گردد؛ همان که در سطح کلي، جهان‌بيني اسلامي و ايدئولوژي اسلامي منطبق بر آن است، هر چند ممکن است در جزئيات و مصاديق آراي مختلفي در ميان پيروان آن وجود داشته باشد. بنابر اين، از ديدگاه اين دو انديشمند مسلمان، که با رويکرد فلسفي کلامي به تفسير دين مي‌پردازند، عقل و دين دو امر بيگانه از هم نبوده، و چه بسا از لحاظ رتبه در مباحث هستي‌شناسي، تقدم از آن عقل باشد که به اثبات مباني دين مي‌پردازد.
فکر الکلامي عند‌ الشّهيد الصّدر
نویسنده:
‫زيد بطاط
نوع منبع :
رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی
وضعیت نشر :
‫قم : ‫مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، معاونت پژوهشي، دفتر تبليغات اسلامي,
چکیده :
‫اين نوشتار به بررسي روش‌شناسي شهيد سيدمحمدباقر صدر در مباحث کلامي و ابداعات ايشان در اين زمينه مي‌پردازد و شيوه مباحث کلامي وي را با استفاده از قياس و دليل استقرايي در مسايلي همچون: الهيات، نبوت، امامت و معاد، بيان مي‌کند. نويسنده مي‌کوشد نوآوري هاي شهيد صدر در طرح مباحثي مانندِ ارتباط مسايل کلامي با مسايل اجتماعي و علمي را به تصوير کشيده و رويکردي جديد از مباحث کلامي از منظر شهيد صدر ارائه دهد. پژوهش حاضر در چهار فصل تنظيم شده است. نگارنده در مقدمه تحقيق تعريفي از علم کلام و پيدايي و گسترش آن، موضوع علم کلام، روش اين علم در پرداختن به مباحث اعتقادي و نقاط ضعف و قوت موجود در علم کلام را مطرح مي‌سازد. وي در فصل اول به معرفي افکار و روش شناسي کلامي شهيد صدر پرداخته و روش عقلي و قياسي، روش استقرايي و مراحل و ويژگي‌هاي اين روش‌ها در تبيين مسايل اعتقادي و نوآوري هاي وي را در اين زمينه بررسي مي‌کند. در فصل دوم ديدگاه‌هاي کلامي شهيد صدر در مورد مباحث مربوط به الهيات مطرح شده و راه هاي اثبات صانع به روش عقلي، علمي و استقرايي و ابعاد اجتماعي توحيد، صفات الهي، مسأله بداء و تفسير آن توسط شهيد صدر بيان گرديده است، در فصل سوم تحليل و تفسير شهيد صدر در باره دين، نبوت و امامت مطرح گرديده و مطالبي مانندِ منشأ دين، مشکلات اجتماعي اسلام، نقش نبوت در زندگي انسان، اثبات نبوت پيامبر اسلام، رابطه معجزه با قوانين طبيعي، نقش امامت در زندگي انسان، اثبات عصمت امام و اعتقاد به مهدويت واکاوي مي‌شود. در فصل چهارم برخي مفاهيم اعتقادي مربوط به انسان شناسي همچون: جبر و اختيار و حل شبهه هاي مربوط به آن، حُسن و قُبح عقلي و ارتباط آن با عدل الهي، اثبات معاد و ابعاد اجتماعي آن از ديدگاه شهيد صدر بيان گرديده است.
نقش دين در زندگي فردي و اجتماعي انسان از ديدگاه شهيد صدر
نویسنده:
‫صادق سلمان
نوع منبع :
رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی
وضعیت نشر :
‫قم : ‫مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، معاونت پژوهشي، دفتر تبليغات اسلامي,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
‫اين نوشتار به تحليل ديدگاه هاي فلسفي و کلامي شهيد سيد محمد باقر صدر درباره کارکردهاي دين در زندگي فردي و اجتماعي انسان مي‌پردازد و ابعاد فردي و اجتماعي آن را بيان مي‌کند. پژوهش حاضر در چهار فصل تنظيم و ارائه شده است، نويسنده در فصل اوّل ضمن بيان کلّيّات و فرضيات تحقيق و اهمّيت و پيشينه آن، به مفهوم شناسي واژه گان کليدي خصوصاً "دين" از جهت لغوي و اصطلاحي پرداخته و ديدگاه عالماني همچون شهيد صدر، علاّمه طباطبايي، مصباح يزدي و جوادي آملي را جويا گرديده و نيز نظريّه مطلوب خويش را در اين زمينه مطرح مي‌کند. وي در فصل دوم با اشاره به نقش دين در زندگي فردي انسان، نقش معرفت بخشي دين در شناخت خداوند، ايمان به خدا، انسان شناسي، راه و راهنماشناسي و فرجام شناسي (معادشناسي) را بررسيده و نقش ايمان به خدا و رسيدن به آرامش دروني، ضمانت اجرايي اَعمال، احساس حضور در بارگاه ربوبي، و برخي ارزش ها و ويژگي هاي اساسي آدمي را از ديدگاه شهيد صدر شرح مي‌دهد. نگارنده در همين زمينه به آثار فردي ايمان به معاد همچون: تلاش در انجام کارهاي نيک، آمادگي براي مرگ و تعديل غرايز پرداخته و در ادامه با اشاره به نقش انگيزشي دين در ترويج اخلاق و تقويت تربيت، رابطه دين با اخلاق و تربيت، روش هاي تربيتي اسلام و نقش عبادت در شکوفايي استعدادهاي انساني را از منظر شهيد صدر منعکس مي‌سازد. او در فصل سوم کارکردهاي دين در زندگي اجتماعي، مانندِ برقراري عدالت و نيز کارکرد آن در سياست را از ديدگاه ايشان ذکر مي‌کند. نويسنده با همين هدف، به تاريخچه پيدايي انديشه هاي سياسي پرداخته و نظريّات شهيد صدر درباره حاکميت خداوند و جايگاه انسان در سياست اسلامي و ديني، نتايج پذيرش حاکميت خدا در زندگي اجتماعي انسان، نقش آزادي در حيات اجتماعي، خلافت انسان و مشخّصات آن، نتايج نظري پذيرش خلافت انسان، از جمله: گواهي پيامبران و امامان و کارکرد دين در اقتصاد را تبيين مي‌سازد. وي در فصل چهارم و جمع بندي و نتيجه گيري مسايل و نقش معرفت بخشي دين در عرصه هاي فردي، نقش انگيزشي آن در برانگيخته شدن اخلاق و تربيت و سرانجام: کارکردهاي اجتماعي دين در عرصه هاي سياسي و اقتصادي را مرور مي‌کند.
شعائر دینى در اسلام مفهوم شناسى، ویژگى ها و کارکردها
نویسنده:
حسین اربابى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,
چکیده :
همان گونه که خداوند متعال متدینان را به تشدید عزم و قوت اعتقاد تشویق مى کند، آنها را به رفتار و عمل متناسب با آن نیز ترغیب مى نماید تا حاکى از اعتقادات و تقویت کننده آنها باشد. این اعمال گاه صرفا انفرادى بوده و فقط نشان دهنده رابطه فردى انسان با خداست و گاه علاوه بر این، داراى نمود و ظهور اجتماعى بوده و برانگیزاننده عواطف و احساسات جمعى متدینان است. این دسته از اعمال، که «شعائر دینى» نامیده مى شوند، بخش قابل توجهى از دین اسلام را به خود اختصاص مى دهند و نقش فراوانى در حوزه فردى و اجتماعى مسلمانان ایفا مى کنند. این پژوهش با رویکرد نظرى تحلیلى، «شعائر اسلامى»، ویژگى ها و کارکردهاى آن را بررسى کرده و نشان مى دهد مقصود از آنها عبارت است از: نشانه هاى ظاهر و آشکارى که اراده الهى به انجام آنها تعلق گرفته است تا مؤمنان خدا را به یاد آورند و معرف هویت دینى متدینان و نشان وابستگى ایشان نسبت به دستورات دینى باشد. در مجموع، شش ویژگى را از این تعریف مى توان استنباط نمود که عبارتند از: حکایتگرى، اعلان، وضع، مشارکت، انتساب، و تمایز.
صفحات :
از صفحه 59 تا 75
تعارض ادله و نقش آن در تفسیر با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبائی
نویسنده:
حسن صادقی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني قدس‌سره,
چکیده :
«تعارض ادله» از مباحث مهم دانش اصول فقه است که چگونگی مواجهه با ادله گوناگون، به ویژه روش جمع میان ادله متنافی بدوی را ذکر می کند. این مبحث در تفسیر قرآن تأثیر زیادی دارد و علامه طباطبائی نیز از این مبحث در تفسیر قرآن بسیار استفاده کرده اند. مقاله حاضر، موارد تأثیرگذاری مبحث «تعارض ادله» در تفسیر قرآن را تبیین کرده، برخی از مصادیق عینی و کاربردی آن در آیات قرآن، به ویژه در غیر آیات الاحکام همانند آیات اوصاف الهی، شفاعت، علم غیب، سنجش اعمال، توبه، بخشش گناهان، حبط اعمال و... را با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبائی ذکر می کند. با این بحث، سازگاری آیات قرآن کریم با یکدیگر و نیز سازگاری برخی از روایات با آیات روشن شده، تعدادی از شبهات ناسازگاری پاسخ داده می شود. در این نوشتار روشن می شود تعارض شروطی دارد که برخی از آنها در تفسیر نیز تأثیرگذار است. همچنین تعارض به دو قسم «غیرمستقر» و «مستقر» تقسیم می شود و در میان آیات، تنها تعارض غیرمستقر ممکن است. تعارض غیرمستقر مصادیق متعددی در تفسیر دارد.
صفحات :
از صفحه 87 تا 105
منزلت عقل متعالی (نقش عقل در ساحات مختلف دین)
نویسنده:
رمضان علی تبار فیروزجایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
از مسائل مهم در دین پژوهی و فلسفۀ دین، جایگاه و منزلت عقل در فهم دین است. سؤالات مختلفی در این زمینه مطرح می شود که عقل چه نقش و منزلتی در فهم دین و تحقق معرفت دینی دارد؟ آیا نقش و کارکرد آن تنها از سنخ ابزار فهم دین از سایر منابع است یا اینکه در کنار سایر منابع معرفتی دین، از جایگاه منبعیت نیز برخوردار است؟ در اندیشۀ غربی به ویژه مسیحیت، پاسخ های مختلفی در این باب داده شده است که با توجه به عنوان مقاله، از طرح آنها صرف نظر می کنیم. در اندیشۀ اسلامی چند دیدگاه مختلف مطرح است که از جملۀ آنها می توان به تفکر ظاهرگرایی، عقل گرایی اعتزالی و عقل متعالی (تفکر شیعی) اشاره کرد. ظاهرگرایان؛ اعم از اهل حدیث از اهل تسنن و اخباریون از شیعه بر ظواهر دینی جمود دارند و مخالف هر گونه تدبر عقلی در دین هستند. عقل گرایان اعتزالی (اعم از معتزلۀ قدیم و جدید) معتقدند که عقل در فهم و درک تمامی معارف دینی تواناست. عقل گرایی اعتدالی (عقل شیعی یا عقل متعالی) به هماهنگی بین عقل و شریعت و عقل و نقل تأکید دارد و برای عقل در ساحات مختلف دین، هم نقش ابزاری قائل است و هم نقش و کارکرد منبعی. در مقالۀ حاضر می کوشیم به منزلت عقل (ابزاریت و منبعیت آن) در هر یک از ساحات مختلف دین (عقاید، احکام، اخلاق و ...) بپردازیم.
صفحات :
از صفحه 89 تا 112
سنت های تربیت ساز در المیزان
نویسنده:
عبدالرضا ضرابی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني قدس‌سره,
چکیده :
در «المیزان» مفاهیم متعددی وجود دارد که می توانند نزدیک با مبانی، اصول، اهداف، روش ها و مراحل تعلیم و تربیت باشند. این مقاله به دنبال استنباط مفاهیمی از تفسیر المیزان است که با مبانی تعلیم و تربیت در ارتباط است؛ به ویژه آن دسته از مبانی که به عنوان مبانی هستی شناختی تربیت و به طور خاص، «سنت های تربیت ساز» شناخته می شوند. به طورکلی، سنت های الهی را می توان به دو قسم منقسم کرد: سنت های اخروی و سنت های دنیوی؛ دسته اول، سنت هایی هستند که به زندگانی آن جهانی و مسئله پاداش و کیفر اخروی مربوط است و دسته دوم، به رفتارهای اجتماعی انسان و نتایج این جهانی آن می پردازد. منظور از سنت های تربیت ساز در اینجا، دسته دوم از این سنت ها، یعنی سنت هایی است که به رفتارهای اجتماعی انسان و نتایج این جهانی آن مربوط می شود. از مهم ترین سنت های تربیت ساز، می توان به سنت امتحان و ابتلاء، سنت ارسال رسل، سنت هدایت، سنت استدراج، سنت املاء و امهال، سنت قطعی پیروزی حق بر باطل (که هدف خداوند متعال در قرآن کریم از طرح آنها به مناسبت های مختلف، تربیت انسان ها و ارائه طریق سلوک به سوی سعادت و کمال بوده)، اشاره کرد.
صفحات :
از صفحه 65 تا 86
تفسیر موضوعی از دیدگاه شهید صدر و استاد مصباح یزدی
نویسنده:
محمدحسین ذوالفقاری
نوع منبع :
رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
پایگاه اطلاع رسانی حوزه: ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
بررسی و مقایسه روش تفسیر موضوعی در آثار شهید صدر و آیت الله مصباح یزدی است. در این پژوهش، پس از بیان کلیات تحقیق، دیدگاه آیت الله سید محمد باقر صدر و آیت الله محمد تقی مصباح یزدی در مواردی نظیر: تعریف تفسیر موضوعی، مؤلفه ها، روش و مراحل، نقش تجربیات بشری در تفسیر موضوعی، مزایا، شروط و مبانی مفسر موضوعی، و ویژگی های روشی هر یک، بررسی شده و به این نتیجه رسیده که شروع از واقعیت خارجی و در نهایت ختم به قرآن و تلفیق تجربیات بشری با قرآن کریم همراه با استنطاق و محاوره با آن از مشخصه های تفسیر موضوعی شهید صدر است; چنان که فرآیندی فکری در موضوعی خاص که معمولاً با سؤالی آغاز و تا دستیابی به جواب ادامه می یابد و مفسر طی آن آیات را بر اساس موضوعات دسته بندی می کند و مفاهیم آنها را با در نظر گرفتن رابطه میان آنها به دست می آورد، از مشخصات تفسیر موضوعی آیت الله مصباح می باشد.
پژوهشی در اسباب ورود حدیث
نویسنده:
محمدجواد نجفی، حمزه حاجی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني قدس‌سره,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
یکی از عواملی که به درک معانی و مقصود واقعی احادیث کمک می کند، علم اسباب ورود حدیث است. این علم، از آن جهت بر فهم احادیث موثر است که پاره ای از احادیث بر اثر اسباب، شرایط و فراین خاصی از معصوم (ع) صادر شده اند و بی توجهی به آنها موجب سوء فهم احادیث می گردد. سبب ورود حدیث اگر چه پیشینه ای دیرینه دارد؛ اما آن طور که شایسته آن است و با توجه به اهمیتی که در فهم احادیث دارد، به آن پرداخته نشده است. در این مقاله برخی از مباحث مربوط به این علم مورد بررسی قرار می گیرد.
صفحات :
از صفحه 119 تا 136
  • تعداد رکورد ها : 292