جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

صدرالمتألّهین در بحث تقسیم وحی، تعلیم را به سه نوع تعلیم بشری، تعلیم مَلَکی و تعلیم الهی تقسیم می‌کند. ازنظر علامه، «وحی الهی» به سه صورت مطرح است؛ «وحی»، «سخنی از پشت حجاب» و «گفتاری که به‌وسیله‌ مَلکی رسانده می‎شود»؛ اما حقیقت آن یک معنا و مفهوم است و آن این‌که جبرئیل آن را احساس می‌کند، با خود به زمین می‌آورد و در جان پیغمبر قرار می‌دهد. از اهداف این نوشتار، بیان خصوصیات ادراک وحیانی ازنظر این دو حکیم متألّه است که با روش توصیفی - تحلیلی و در قالب تحقیق کتابخانه‌ای ارائه شده است. از نتایج این بحث در نظر صدرالمتألهین این‌که آنچه بر قلب نبی اکرم‌(ص) نازل‌شده، حقائق قرآن است؛ نه الفاظ یا نوشته‎ آن؛ ازاین‎رو قلب نبی، نور عقلی قرار داده‌شده که به سبب آن نور، حقایق اشیا در آن مانند نوری آشکار و منورند. به اعتقاد او آنچه در مسئله‌ وحی هست، درک شهودی یک واقعه یا یک حقیقت عرفانی است که این ادراک جز با صعود نفس به مصدر وحی محقق نمی‌شود. علامه طباطبائی نیز معتقد است که وحی، کلام خفی و تفهیم به طریق اشاره است. او آن را ادراکی بشری و شعوری مرموز می‎داند که فراتر از عقل و حس و با پشتوانه‌ امر غیبی است؛ پس منشأ الهی دارد و با خرق عادت، به نبی داده شده است.

موضوع ردّالشّمس به‌عنوان یکی از کرامات و اعجاز امام علی (ع) مطرح است و از آنجا که آگاهی از این حدیث در اثبات حقّانیت امام علی (ع) برای منصب امامت و ولایت نقش مهمی ایفا می‌کند برای شناخت و شناساندن این موضوع درگذر دوره‌های مختلف از صدر اسلام تاکنون به شکل‌های گوناگون تلاش‌های فراوانی صورت گرفته است و از آغاز توسّط خودِ امام علی(ع) در روز شورا و پس از آن توسّط اصحاب و دوستداران آن حضرت در مقاطع مختلف تاریخ انجام گرفته است. در این جستار تلاش شده تا آراء فقها، متکلّمان، شعراء و مورّخین در شناساندن این مسأله و بهره‌گیری از آن در مبانی علوم دینی پس از طبقه‌بندی، تحلیل و ارزیابی شود و در پایان این فرضیه به اثبات رسیده است که حدیث ردّالشّمس با کاربرد ویژه‌ی خود و با حجم گسترده‌ای که در مبانی حوزه‌های مختلف علوم دینی دارد انکار ناشدنیست و این خود می‌تواند پاسخی بایسته به اظهارات مخالفان حدیث نیز باشد.