جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسان از بدو تولد تا پایان زندگی هر روزه در معرض حجم بسیاری از اطلاعات و علوم مختلف قرار می‌گیرد و با تجزیه ‌و تحلیل اطلاعات حاصل‌ شده، درک بهتری نسبت به جهان بیرون از خود پیدا می‌کند. بدین سان معرفت و شناختش نسبت به آنچه می‌بیند، می‌شنود و حس می‌کند نیز بیشتر می‌شود. این علوم برای انسان از طریق احساس (حس) و عقل حاصل می‌شود. احساس (ظاهری- باطنی) در کنار عقل هر دو با هم در کسب علوم برای انسان نقش دارند، البته میزان تاثیرگذاری و حدود هر دو مختلف و مشخص است، به ‌طوری ‌که احساس مربوط به محسوسات، اما عقل مربوط به غیر محسوسات است. در بحث منشا و چگونگی پیدایش علوم برای انسان نظرات متفاوت است. عده‌ای منشا پیدایش علوم را عقل و عده‌ای حس می‌دانند، اما علامه طباطبایی به خلاف دو گروه عقلیون و حسیون، عقل و احساس را با هم و در کنار هم، منشا پیدایش علوم برای انسان می‌داند، زیرا همان ‌طور که بیان شد علوم حاصل‌شده برای انسان صرفا عقلی نیست که بگوییم احساس انسان در به دست آوردن آن کاربرد ندارد و یا صرفا حسّی نیست که بگوییم عقل در نیل به آن کاربردی ندارد. هدف از این تحقیق آشنا شدن با نظرات متفاوت و درک نسبت به منشا پیدایش علوم، چگونگی حاصل شدن علوم برای انسان و همچنین آشنا شدن با مبانی نظرات مختلف، با تاکید بر دیدگاه علامه طباطبایی است.

اومانیسم مکتب فکری است که در دنیای غرب اصل و مبنای سایر اصول دیگر قرار گرفته است. اصولی چون لیرالیسم و دموکراسی حکومت مردم بر مردم و ساینتیسم (اصلت علم) از اومانیسم نشئت می‌گیرد اومانیسم یا انسان محوری اصلی است که در آن انسان را معیار و محور همه چیز قرار داده است و این انسان است که همه چیز برای اوست و جهان هستی تحت سیطره انسان می‌باشد از آنجا که انسان محوری در مقابل خدا محوری (همان اصل اسلام) قرار می‌گیرد اهمیت زیادی برای بحث و پرداختن به آن وجود دارد چرا که در مکتب اومانیسم خدا نایده گرفته شده است و این انسان و خواسته‌های اوست که مورد توجه قرار می‌گیرد برای اینکه به بطلان این اصل (اومانیسم) برسیم، لازمه آن این است که اصول فکری آن را بررسی کنیم و تاثیراتی را که این اصول و مبنای فکری در فرد و جامعه می‌گذارد مورد تحقیق قرار دهیم، چرا که با باطل کردن و از بین بردن اصول ان می‌توانیم این فکر را از بین ببریم در این مقاله به مفهوم اومانیسم و چگونگی پیدایش اومانیسم که در ابتدا یک مکتب ادبی بود و بعد به یک مکتب فکری تبدیل شده است و اصول فکری این اصل (اومانیسم) و تاثیرات آن پرداخته شده است و در پایان نیز به این پرسش پاسخ داده شده است که چگونه پذیرش این اصل منجر به واگرایی در اصلام می‌شود.

در متون روایی وکلامی، یکی از ویژگی‌های مهم امام، علم او دانسته شده است. در مورد علوم ائمه: و شاخصه‌های آن، بحث‌های فراوانی صورت گرفته است که در پی آن، پرسش‌های مهمی نیز پدید آمده است؛ علم امام چگونه است؟ آیا ائمه: به همه حقایق عالم علم دارند یا علم آنان محدود است؟ این علم دفعی است یا تدریجی؟ آیا جهل در حق ائمه: متصور است یا خیر؟ این مقاله، پاسخ پرسش‌های مذکور را از دیدگاه حضرت آیت الله محسنی; به طور منظم و مختصر از جهات مختلف دنبال کرده است. از نظر ایشان، ائمه: دارای علم ویژه و گسترده‌ای هستند که از جانب خداوند به آن‌ها اعطا و افاضه شده است، به گونه‌ای که دستیابی به آن‌ها برای سایر افراد، از راهای عادی مقدور نیست. از نظر ایشان، آگاهی به علم غیب برای غیر خداوند در مرحله امکان هیچ استحاله‌ای ندارد. در مرحله اثبات نیز علم غیب برای امامان: مسلّم و قطعی است، البته با تحفظ بر اینکه این علم فعلی و دفعی نیست، بلکه حادث و تدریجی است؛ همچنین، ذاتی و مستقل نیست، بلکه از جانب خداوند افاضه می‌شود. در گستردگی وتوسعه علم امام، ایشان بر این باور است که بر اساس ادله عقلی، قرآنی و روایی علم امام مانند علم خداوند لایتناهی نیست، بلکه محدود است، اما حد و مقدار آن برای ما مشخص نیست.

روح دعوت همه ادیان الهی، اعتقاد به خدای یگانه و پرستش او، و اجتناب از کفر و شرک بوده است. تحقیق حاضر در صدد پاسخ به این پرسش است که آیا صفات ذاتی حق تعالی عین ذات است یا غیرذات؟ در صورتی که اعتقاد به غیریت صفات ذاتی خداوند با ذات درست باشد، آیا انکار غیریت صفات با ذات موجب کفر و تجویز تکفیر منکر می‌شود؟ به خاطر اهمیت موضوع تکفیر و پیامدهای آن، پژوهشگران همیشه این موضوع را با حساسیت تعقیب کرده و در این زمینه، با تألیف کتاب، مقاله و برگزاری سمینارهای ‌علمی، جهت بررسی مبانی، دلایل، عوامل، پیامدهای اعتقادی، فقهی-حقوقی، اجتماعی، فرهنگی و... کارهای ارزشمندی انجام داده‌اند، اما برخی موضوعات مهم، مثل حقیقت توحید، اسلام، ایمان، کفر و شرک که زیر بنای اعتقادات مسلمانان است، ضرورت دارند که مورد پژوهش دقیق‌تر قرار گیرند. هدف این پژوهش، بررسی ادعای غیریت صفات ذاتی حق تعالی باذات و تکفیر منکران آن از سوی اشاعره و دلایل آن‌ها بر این ادعا و تکفیر است.

بحث از عدل و عدالت اجتماعی یکی از ضروری‌ترین و مهم‌ترین مباحث در حوزه حکومت اسلامی است که در منابع اسلامی به ویژه قرآن کریم جایگاه ویزهای دارد از آنجا که قرآن یکی از مهم‌ترین فلسفه بعثت انبایئ را تامین عدالت اجتماعی می‌داند این تحقیق بر آن است تا عدالت اجتماعی در اسلام را با توجه به سیره اجتماعی و سیاسی رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم و امیر مومنان علیه السلام که آنها در اداره تمام امور جز برپایی حق و عدالت نمی‌اندیشیدند بحث را سامان دهد سپس با رهیافت این مبانی ضرورت عدالت را از نگاه امام خمیمی رحمه الله و وظیفه ولی فقیه در عصر غیبت را بررسی نماید و در ادامه به طور اجمال به نمونه‌هایی از عدالت اجتماعی در اسلام اشاره می‌شود با تکید بر اینکه اسلام در تمام ابعاد زندگی دستور به عدالت داده است

این پژوهش با بررسی پاسخ‌های کلامی‌به مسئله شر و استخراج مؤلفه‌های خوش‌بینی صورت گرفت و از بین نظریات روان‌شناسان برجسته مثبت‌ و منابع اسلامی‌ با هدف پاسخگویی به این سؤال که آیا پاسخ‌های کلامی‌موجود در بحث شرور، خوش‌بینی به خداوند را ایجاد می‌کند، انجام شده است. بدین منظور ابتدا پاسخ‌های متکلمین به مسئله شر و نظریات روان‌شناسان مثبت‌گرا، جستجو و طبقه‌بندی شده است؛ هجده پاسخ به مسئله شر گردآوری شده و با 30 مؤلفه خوش‌بینی نسبت به خداوند تطبیق داده شده است. محقق به روش تحلیل محتوای کمّی، هر یک از پاسخ‌ها‌ی کلامی ‌را بر اساس تجربیات مصاحبه شونده‌ها، با مؤلفه‌های خوش‌بینی به خدا مورد بررسی قرارداده است. دستاورد‌های این پژوهش به این ترتیب است: از میان پاسخ‌ها، پاسخ شر لازمه تعالی روح با داشتن هجده مؤلفه خوش‌بینی به خداوند بالاترین ظرفیت خوش‌بینی را دارد و پاسخ‌های عدمی‌تلقی کردن شر، شرور باعث شناخت خیرات و نظریه عدل الهی پویشی امتیاز و ظرفیت خوش‌بینی به خداوند را ندارد.

برداشت‌های نادرست از واقعیت ظهور و رخدادهای منتهی به آن، زمینه‌ساز برخی تصمیم‌های اشتباه و اقدام‌های ناصحیح می‌شود. انتظار فعّال، هنگامی اتفاق می‌افتد که همگان به ویژه جوانان به واقعیت‌های پیش و پس از ظهور و آثار و فواید فراوان آن واقف گردند. ائمه اطهارعلیهم السلام در طول بیش از 250 سال حضور خود، در فرصت‌های مقتضی بارها به این حقیقت اشاره کرده‌اند. در این میان امام رضا7 سخنان مهمی در راستای اصلاح تفکر قیام مهدوی بیان فرموده‌اند و به مطالب مهمی دراین‌باره اشاره کرده‌اند. این پژوهش، به شیوه تحلیلی و با جمع‌آوری اطلاعات از منابع کتابخانه‌ای تدوین شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که اعتقاد به منجی در تمام ادیان توحیدی و غیر‌توحیدی وجود دارد. تاریخ نشان می‌دهد که جهان هیچ‌گاه در صلح و آرامش مطلق نبوده و نیست. طبق احادیث موجود، دوره ظهور، دوره آرامش انسان است، ولی باید حق‌های پایمال شده پس گرفته شود. وظیفه ما شیعیان این است که معرفت خود را نسبت به امام بیشتر کنیم و خود را در تمام زمینه‌های لازم آماده کنیم.

در واقع باید گفت که شبهۀ توسل از مسائلی است که در میان خداپرستان و مسلمانان جهان رواج داشته است. همه مسلمانان موحد و پیروان ادیان و مذاهب به نوعی توسل را پذیرفته‌اند، ولی در کیفیت توسل و آنچه وسیله قرارمی‌گیرد اختلاف است. در این مقاله سعی شده است مسئله توسل و چند شبهه را که فرقه وهابیت یا همان سلفیه درباره آن مطرح کرده‌اند پاسخ داده شود. وهابی‌ها معتقدند توسل بدعتی است که در دین نهاده شده و حرام می‌‌باشد و انسان مسلمان نباید به اموری که در آن شائبه شرک و کفر وجود دارد وارد شود. در مقابل، بیشتر مسلمانان بر این باورند که توسل نه تنها با توحید ناسازگار نیست، بلکه عامل مفید و سازنده برای رسیدن به مقصود و رهایی از مشکلات است و این اعتقاد مبنای سیره عملی آن‌ها در طول تاریخ بوده است.

علم اخلاق و خصوصا اخلاق دینی، بایدها و نبایدهایی را معرفی می‌کند که زندگی فردی و اجتماعی را جهت می‌دهد و باعث رشد و تعالی انسان می‌شود. این دستورها، بدون پیش‌فرض گرفتن بخشی از شناخت نسبت به انسان، ماوراء و موجودات پیرامون انسان ممکن نیست. مبانی انسان‌شناسی اخلاق دینی، مفاهیمی پایه‌ای هستند که طبق آنها (و مفاهیم پایه‌ای دینی) اخلاق دینی شکل می‌گیرد. برای اینکه به فهم درستی از مبانی انسان‌شناختی اخلاق از منظر دین برسیم، باید به منابع اصیل دینی مراجعه کنیم. یکی از این منابع اصیل که می‌توان مبانی انسان‌شناختی اخلاق دینی را از آن استخراج کرد نهج‌البلاغه است که اخوالقرآن نامیده شده است. این کتاب، شامل سخنان حکمت‌آمیز امام علی} است که با عقل انسان سازگاری دارد. ایشان در درجه بالایی از معنویت و اخلاق هستند برای همین به این کتاب ارزشمند مراجعه شده تا مبانی انسان‌شناسی اخلاق از آن استخراج شود. بر اساس یافته‌های این تحقیق، مبانی انسان‌شناختی اخلاق دینی در نهج‌البلاغه شامل فطرت، دو ساحتی بودن انسان، عقل، آزادی و اختیار، کمال‌ طلبی، عبد و بندگی و اقتضائات نفسانی هستند که با در نظر گرفتن این مبانی، دستورات اخلاقی صادرشده است تا انسان به کمال خود نزدیک و نزدیک‌تر شود.

توحید و شرک، منشأ و زیربنای تمامی ‌اعتقادات می‌باشد، به گونه‌ای که اگر شخصی در توحید دچار اشتباه شود، بنای اعتقادات وی دچار مشکل خواهد بود. با بررسی مباحث توحید و شرک در نگاه بریلویه و وهابیت به دست می‌آید که وهابیون توحید را به عبادت که یکی از اقسام توحید است، تفسیر و منحصر می‌کنند و با تغییر و تصرف در مفهوم توحید و قرائت افراطی و تحریف آمیز از آن، بسیاری از آموزه‌های اسلامی‌ را که همة مذاهب اسلامی ‌به آن اتفاق نظر و اجماع دارند، از مصادیق شرک و عبادت می‌شمارند، لذا با این کار، دچار مغالطه شده و اعمالی را که عین توحید هستند، در زمرة شرک قرار می‌دهند. درحالی‌که بریلویه بنا بر معیارهایی که بیان می‌کنند، امور مذکور را عین توحید و اموری تلقی می‌کنند که باعث تقرب به خدای متعال می‌شود. لذا مقاله حاضر با بیان معیارهای شرک در نگاه بریلویه و وهابیت، به مصادیق آن از جمله توسل، شفاعت، استغاثه و استعانت، زیارت قبور و بنای آن نیز می‌پردازد.