جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

زندگی مدرن دارای مبانی متافیزیکی مهمی برای خود است که این مبانی ابعاد مختلف حیات دنیوی بشر مدرن را مدیریت می‌کنند. اهمیت مبانی مذکور در آن است که آن‌ها نحوه نگرش انسان جدید به کل نظام هستی، اعم از خدا، خودش و جهان، را تعیین کرده و لذا با محوریت انسان همه حقایق را فهم و تفسیر می‌کنند. نتیجه محوریت انسان و سپس معطوف شدن همه توجه به تأمین نیازهای دنیوی باعث افراط او در استفاده از مواهب خدادادی در طبیعت، و غفلت از حقایق غیرمادی و معنوی می‌شود که این دو امر از بحران‌های اساسی انسان در جهان مدرن است. در حل بحران زندگی مدرن، به نظر می‌رسد نقش دین، بالاخص ادیان الهی، بر عوامل و مؤلفه‌های دیگر مقدم باشد؛ زیرا دین قادر است پاسخ پرسش‌هایی که انسان مدرن از طریق علم و متافیزیک مدرن نتوانست پاسخ آن‌ها را بیابد به انسان گوشزد کند. با توجه به نقش مذکور دین و نیز اهمیت علم و نگرش متافیزیکی در حل بحران انسان مدرن، می‌توان به اهمیت نقش علم دینی در این زمینه توجه داشت؛ زیرا علم دینی، در اینجا، نظام معرفتی درباره جهان طبیعت و نیز ماوراء طبیعت است که آموزه‌های دین در شکل دهی متغیرهای تأثیر گذار آن، دارای نقش و تأثیر مهمی است که به واسطه همین کلیتِ علم، بالاخص کاربردهای آن را، رنگ و جهت دینی داده و از بروز نتایج سکولار و ضد دین جلوگیری می‌کند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 123 تا 157

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

قلمرو و کارکردهای دین در مقایسه با علم

نویسنده:

قدرت الله قربانی

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

دین , رابطه علم و دین نزد کانت , فلسفه دین , empirical religious sciences

کلیدواژه‌های فرعی :

قلمرو دین , جهان شناسی علمی , قلمرو دین (مسائل جدید کلامی) , کارکردهای دین (مسائل جدید کلامی) , برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , پارادایم‌ , تجربه (اصطلاح وابسته) , جهانشناسی دینی , نیاز بشر به دین , کارکرد علم , پیش فرضهای علم , رابطه طولی علم و دین , رابطه عرضی علم و دین , روش شناختی دین , روش شناختی علم , داده های تجربی , نقش دین در کلیت علم ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

مرتضی مطهری , عبدالله جوادی آملی

چکیده :

نحوه مناسبات علم و دین همواره از جمله پرسش های مهم قرون گذشته بوده و پاسخ های متفاوتی نیز به آن داده شده است. در این تحقیق تلاش می شود تا نشان دهد که، به رغم پیشرفت های خیره کننده علم و نقش فزاینده آن در حیات بشری، نسبت طولی، و نه عرضی دین و علم و منشا الهی و وحیانی دین باعث شده است که دین همواره از جمله نیازهای اساسی بشر باشد، و این دین بوده که پرسش های بنیادین انسان را پاسخ گفته است، لذا نمی توان اندیشه محدودیت قلمرو و کارکردهای دین را معقول و قابل دفاع دانست. البته، وجود برخی تشابهات در ویژگی های علم و دین باعث شده است که همکاری آن دو بیش تر باشد، اما این امر بدان معنی نیست که یکی جای دیگری را بگیرد. در این باره می توان به برخی شباهت ها در تجربه، تبیین، عینیت، مدل ها، و پارادایم های آن دو اشاره کرد، در عین حال که هر یک کارکرد خاص خود را دارد و این کارکرد از دیگری ساخته نیست. در این زمینه می توان به نقش بنیادین دین در تامین مبانی اساسی علم و شکل دهی به نظریه ها و قوانین علم و نیز نقش پیشرفت های علمی در تبیین بیش تر باورهای دینی نگاه کرد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 81 تا 101

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

اسلامی سازی علم؛ بررسی و تحلیل دیدگاه های ضیاء الدین سردار

نویسنده:

حمیدرضا آیت اللهی، قدرت الله قربانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

سکولاریسم , قرآن , علوم اسلامی (سایر) , اجماع

کلیدواژه‌های فرعی :

تامس کوهن , تکنولوژی , 10. شریعت/ Šarīʿa , پاکستان , اسلامی سازی علم , زیست شناسی , مدرنیته (تجدد) , دین اسلام (دامنه ادیان پیشرفته) , شرق‌ شناسی , تاریخ , معرفت(ادراک جزئی) ,

چکیده :

ایده اسلامی سازی علم از مسایل مهم معرفتی کشورهای اسلامی است که ضیاءالدین سردار پاکستانی، در این زمینه به ارایه دیدگاه های جدیدی اقدام کرده است. در نظریه او نقد سکولاریسم و شرق شناسی غربیان جایگاه محوری دارد. او تعریفی از علم ارایه می دهد که آن را در یک سنت فرهنگی قرار داده و رجوع به سنت و قرآن و بازتعریف واژگان اساسی اندیشه اسلامی، چون توحید، را در دستور کار دارد و بر بازگشت به دیدگاه های متفکران بزرگ اسلامی، بویژه معرفت شناسی غزالی و جامعه شناسی تاریخی ابن خلدون تأکید خاصی دارد و دچار برخی اشکالات نیز است. او درعین حال نگرش واقع گرایانه به دست آوردهای عظیم غرب را برای بازسازی علم اسلامی ضرورتی اجتناب ناپذیر می داند؛ یعنی مسلمانان با استفاده از ابزار های کنونی علم مدرن در چهارچوب جهان بینی اسلامی و نگرش عمل گرایانه، می توانند فرایند اسلامی سازی علم را به سرانجام برسانند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 5 تا 28

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی تبيين عقلانی برهان نظم در ديدگاه آيت الله مطهری

نویسنده:

قدرت اله قربانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: انجمن کلام اسلامی حوزه,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

برهان نظم

کلیدواژه‌های فرعی :

تصادف در خلقت , راه علمی شناخت خدا , برهان حساب احتمالات(کلام) , راه آیات الهی ( نشانه ) , راه هدایت , تغیر , محرک , ماده , ماهیت علت غایی , علیت , توحید(الهیات بالمعنی الاخص)) , توحید افعالی(الهیات بالمعنی الاخص) , عالم ( امکانی ) , نظام علی و معلولی , نظام غایی , نظام فاعلی , نظام کلی عالم ماده , تجربه گرایی(مقابل عقل گرایی) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

مرتضی مطهری , عبدالله جوادی آملی , ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

2345-3788

چکیده :

شهيد مطهری ديدگاه دقيقی درباره برهان نظم دارد. تأكيد مهمّ او اين است كه تنها با نظر به عليت فاعلی، نمی توان از نظمِ موجود در جهان و حتی عليتِ جاری در آن، به هستی خدا آگاهی يافت، زيرا نظم به معنای واقعی، هم ناشی از علت غايی و هم علت فاعلی است و با صرف تحقق علت فاعلی، نظم تحقق كامل نخواهد يافت. او با بيان مسائل مهمی در اين باره، تلاش می كند تقريری قابل قبول از اين برهان ارائه دهد، تا امكان طرح آن به صورت برهانی علمی و عقلی به وجود آيد. آيت الله جوادی آملی نيز نظريات مناسبی در تكميل برهان نظم دارد. در مقاله حاضر، ابتدا ابعاد ديدگاه مطهری در تبيين عقلانی برهان نظم بيان می شود و سپس با ارائه مواردی از نظريات آيت الله جوادی، تلاش خواهد شد تا به برخی انتقادات وارد بر اين برهان، از اين رويكرد پاسخ داده شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 45 تا 62

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

انسانی شدن علم و دین در فلسفه کانت

نویسنده:

قدرت اله قربانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه امام صادق(ع),

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

دین , اخلاق , انسانیت , احکام تالیفی پیشین , فلسفه کانت , معرفت(ادراک جزئی) , نومن((اصطلاح وابسته)، مقابل فنومن) , فنومن((اصطلاح وابسته)، مقابل نومن) , دین در فلسفه کانت

کلیدواژه‌های فرعی :

تکلیف اخلاقی , قانون اخلاقی , عقل نظری((مدرک مربوط به نظر)، مقابل عقل عملی) , عقل عملی((مدرک کلیات مربوط به عمل)، مقابل عقل نظری)Alʿaql al-ʿamalī(practical intellect) , احکام ((کانت)، اصطلاح وابسته) , مقولات((کانت)، اصطلاح وابسته) , اخلاق و دین نزد کانت , تعارضات عقل محض , قوه فاهمه , احکام مابعدالطبیعی ,

چکیده :

کانت یکی از تاثیرگذارترین فیلسوفان غرب در دوره مدرنیته بر اندیشه فلسفی و نیز بر مساله علم و دین بوده است، اهمیت این مساله از آنجاست که تاریخ فلسفه مدرن را می توان به دو دوره ماقبل و مابعد کانت تقسیم کرد؛ زیرا بر اثر فلسفه کانت بود که نگرش جدید انسان به هستی، که از دکارت شروع شده بود و به کمال نهایی خود رسید تا آنجا که بعد از کانت، فلسفه و مابعدالطبیعه به مسیر جدیدی قدم گذاشتند که در این رهگذر علم و دین معنا و هویت جدیدی را به خود گرفتند. موضوعات اندیشه فلسفی کانت را از جهتی می توان انسان، خدا و جهان و از جهتی دیگر علم، مابعدالطبیعه، اخلاق، دین و هنر دانست. در هر حال، کانت در آثار اساسی خود چون «نقد عقل محض»، «نقد عقل عملی و دین در محدوده عقل تنها»، انسان و تواناییهای او را محور اساسی پژوهش فلسفی خود قرار می دهد و این انسان دارای تواناییهای شناسایی، اخلاقی، دینی، هنری و غیره است که معرفت، اخلاق و دین برای ما در این پژوهش دارای اهمیت خاص است. کانت محور هستی را انسان قرار می دهد؛ زیرا او تقسیم عالم، فهم حقیقت، اخلاق، علم و دین را تنها در پرتو تواناییها و اراده و تکلیف انسان دارای معنا و اعتبار می داند که این همان علم و دین انسان مدار یا انسانی شدن علم و دین است. ضمن اینکه جهان واقعی این انسان نیز، همان جهان پدیداری و تجربی است؛ یعنی واقعیت دین و علم بیشتر در همین دنیای تجربی و تنها در حد و توانایی فهم و اراده انسان دارای اعتبار و ارزش است. در نتیجه، برای انسان هیچ واقعیتی فراتر از دنیای مادی و خواستها و تواناییهای او وجود ندارد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 145 تا 172

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تبیین ابعاد انسان عرفانی در مثنوی مولوی

نویسنده:

قدرت اله قربانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

مثنوی , انسان شناسی عرفانی , مولانا , 03. انسان شناسی Human nature , انسان کامل (کلام) , حقیقت انسانی(عرفان نظری) , انسان شناسی مولوی

کلیدواژه‌های فرعی :

اسرار الهی , 10. شریعت/ Šarīʿa , امامت , خلافت الهی , ولایت انسان کامل , حقیقت (اسماء ذات الهی) , اختیار انسان , حقیقت نفس انسانی , فیض حق , گرایش به مقام انسان کامل , حکومت اسلامی , بدن , روح نفسانی , طاعت , طریقت , مراتب خلقت , اسم حق , خود حیوانی , مقامات سلوک(مقابل مقامات کمال) , عقل نظری((مدرکات عقل نظری)، اصطلاح وابسته) , اوصاف وجودی انسان , اوصاف معرفتی انسان , عظمت انسان ,

چکیده :

انسان شناسی عرفانی از مهم ترین ویژگی های اندیشه مولوی در مثنوی معنوی است. از این رو یکی از تلاش های او بررسی دو بعد اساسی مادی و معنوی انسان، بالاخص بعد روحی و معنوی و تاثیر آن در آینده و سرنوشت وی است. به همین دلیل مولوی انسان را بواسطه داشتن صفاتی چون عقل، اختیار، آزادی و عشق از دیگر موجودات امتیاز می دهد و این را نشانه عظمت وی در جهان هستی دانسته و او را اشرف مخلوقات و خلیفه خدا می داند که یکی از ویژگی های اساسی وی کمال جویی است. در انسان شناسی عرفانی مولوی، انسان کامل، بالاخص با نظر به ویژگی های کمال جویی انسان، مرکزیت می یابد. از این رو او ابعاد گوناگون وجودی، معرفتی، اخلاقی، سیاسی و اجتماعی انسان کامل را بررسی می کند. از جهت وجودی، انسان کامل کسی است که به کمال حقیقی نائل شده، فانی در حق، باقی به حق، بی نیاز مطلق از غیر، دارای قدرت تصرف در جهان، صاحب مرتبه وساطت و شناخت، و دارای حق و وظیفه دستگیری و نجات بشر است؛ چرا که به امر حق می تواند در سرنوشت آدمی دخالت کند. از جهت معرفتی قوای شناسائی او به تکامل رسیده، از حکمت و عقل بحثی گذشته و به عقل شهودی و کلی رسیده، به اسرار الهی رسیده است. و نیز در چهارچوب معیارهای شریعت گام در طریقت الهی نهاده تا به حقیقت نهایی رسیده است. از این رو موفق به رهبری و هدایت آشکار و نهان در قالب نبوت، ولایت و امامت در هر زمانی است تا واسطه فیض حق با خلق باشد و آنها را به سعادت حقیقی برساند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 29 تا 50

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

اسلامی سازی معرفت: بررسی دیدگاه های اسماعیل راجی الفاروقی

نویسنده:

قدرت الله قربانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه علامه طباطبایی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

جهان بینی اسلامی , قرآن , اسلامی سازی علم و معرفت , روش شناسی اسلامی , رابطه علم و دین نزد کانت , علوم اسلامی (سایر) , اسماعیل راجی الفاروقی , عقب ماندگی مسلمانان

کلیدواژه‌های فرعی :

ادیان توحیدی , سنت نبوی صلی الله علیه و آله , فرهنگ اسلامی , جامعه اسلامی , کشورهای اسلامی , معرفت الهی , الهیات طبیعت , توحید(الهیات بالمعنی الاخص)) , قرآن , 3- اهل سنت Sunnism (فرق اسلامی) , سلفیه (فرق اسلامی) , معرفت انسانی , اصلاح نظام آموزشی , ادبیات اسلامی سازی معرفت , ادبیات انگلیسی - اسلامی , بحران هویتی مسلمانان معاصر , اسلام و علوم تجربی , بحران تفکر معاصر مسلمانان , اولویت های اسلامی سازی معرفت ,

چکیده :

جریان اسلامی سازی معرفت که از حدود دو قرن پیش آغاز شده طرف دارانی جدی در برخی ملل اسلامی و عربی دارد، از جمله اسماعیل راجی الفاروقی و همفکران او توجه خاصی به این امر کرده اند. آن ها در مقام نظریه پردازی بر بازخوانی میراث علمی گذشته، شناسایی علل عقب ماندگی مسلمانان معاصر، تاسیس روش شناسی اسلامی ملهم از قرآن، ایجاد ادبیات انگلیسی- اسلامی و اصلاح نظام آموزشی کنونی جوامع اسلامی تاکید کرده اند، و در عمل، برخی موسسات و دانشگاه های اسلامی، انجمن های علمی و اسلامی و موارد شبیه آن ها را تاسیس کرده اند و برای شناسایی استعدادهای کشورهای اسلامی کنفرانس هایی برگزار کرده اند و در مجموع توانسته اند ادبیات اسلامی سازی معرفت را به متفکران جهان اسلام معرفی کنند؛ اما نگرش های قشری و گاه سلفی گری و انتظارات روش شناختی نابه جای آنان از قرآن برای تمهید نظریه های علمی شان مانع از موفقیت این اندیشه شده است. در این مقاله، ضمن بررسی دیدگاه ها و اقدامات فاروقی و هم فکران او درباره اسلامی سازی معرفت، ابعاد مثبت و منفی آن بررسی و نقد شده است، تا ابعاد امکان استفاده از تجربیات آنان در اسلامی سازی علم در عصر حاضر آشکار شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 131 تا 151

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

لوازم معرفت‌شناختی جهان‌شناسی قرآن برای علوم طبیعی

نویسنده:

قدرت‌الله قربانی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

علوم طبیعی , خلقت , قرآن , جهان شناسی , نظم و قانونمندی , رابطه علم و دین نزد کانت , تعلیم آموزه های دینی , اصطلاحنامه علوم قرآنی , معرفت‌شناسی (اپیستمولوژی)

کلیدواژه‌های فرعی :

الله , خداشناسی , فاعلیت الهی , رابطه نفس و بدن , خلقت انسان , خلافت الهی , جهان بینی , غایت خلقت , عالم ماده , پزشکی , رابطه علم و دین , پرسش های بنیادی , آموزه های قرآنی , حکمت خداوند , صفات خدا , زندگی انسان , آیات خلقت , بهره بردن از طبیعت , سپاس گذاری ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

مرتضی مطهری

چکیده :

اهمیت مطالعۀ طبیعت بر کسی پوشیده نیست؛ زیرا طبیعت بستر اصلی زندگی انسان است. از این رو، علوم طبیعی که با جهان طبیعت سروکار دارند نقش فزاینده‌ای در بهبود و تغییر چهرۀ زندگی انسان دارند. اما برخی تلقی‌های نادرست در علوم طبیعی جدید لزوم بازاندیشی در نگرش‌های علوم طبیعی را با استفاده از آموزه‌های الهی نشان می‌دهد. در این زمینه، قرآن به مثابۀ منبعی الهی آموزه‌های مهمی در جهان‌شناسی طبیعی دارد. این کتاب الهی ضمن معرفی مهم‌ترین ویژگی‌های کلیت جهان هستی، یعنی ماسوی الله، برخی از خصوصیات مهم جهان طبیعت را برمی‌شمارد که مخلوقیت، نیازمندی، وابستگی تام در بقا، نظم و علیت، تفاوت و تنوع موجودات، وجود شعور و ادراک، زنده بودن و تسبیح‌گویی همۀ موجودات طبیعت، کارکرد خاص موجودات طبیعی و تحت سیطرۀ الهی بودن کل طبیعت فقط نمونه‌هایی از آن‌هاست. آموزه‌های طبیعت‌شناسی قرآن، ضمن رازگشایی از چهرۀ برخی از ابعاد طبیعت، از مهم‌ترین طرق خداشناسی و شکل‌گیری جهان‌بینی الهی است که تأمین‌کنندۀ سعادت حقیقی انسان‌هاست

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 77 تا 97

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

کارکردهای معرفت شناختی کرامت انسان در قرآن

نویسنده:

قدرت الله قربانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :